Kostentoedelingsverordening watersysteembeheer waterschap Aa en Maas 2014

Toelichting op de Kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2014

Algemeen

1. Wettelijke basis

Ingevolge artikel 120, eerste lid, van de Waterschapswet (Stb. 2007, 208) moet het algemeen bestuur van een waterschap ten behoeve van de watersysteemheffing een verordening vast­stellen, waarin voor elk van de categorieën van heffingplichtigen de toedeling van het kostendeel is opgenomen. Het waterschap kan bij deze Kostentoedelingsverordening bepalen dat kos­ten van heffing en invordering en kosten van de verkiezing van de leden van het algemeen be­stuur rechtstreeks worden toegerekend aan de betrokken categorieën van heffingplichtigen. Indien hiervoor wordt gekozen dan wordt dit vastgelegd in de kostentoedelingsverordening. Het waterschap heeft ervoor gekozen om de kosten niet afzonderlijk aan de categorieën toe te rekenen. Het waterschap kan ingevolge artikel 122 van de wet ook gebruik maken van de mogelijkheid om tarieven te differentiëren. Een eventuele tariefdifferentiatie moet in de Kostentoedelingsverordening worden geregeld. De Kostentoedelingsverordening moet door gedeputeerde staten van de provincie worden goedgekeurd en wordt ten minste eenmaal in de vijfjaren herzien.

2. Kostentoedelingsmethode Delfland wettelijk voorgeschreven

De wijze waarop de kosten van de taakuitoefening aan de categorieën van heffingplichtigen worden toegedeeld, is wettelijk vastgelegd. Ingevolge het tweede lid van artikel 120 wordt de toedeling van het kostendeel aan de categorie ingezetenen bepaald aan de hand van de ge­middelde inwonerdichtheid per vierkante kilometer in het gebied van het waterschap. De toede­ling van kosten aan de overige drie heffingplichtige categorieën (ongebouwde onroerende za­ken die geen natuurterreinen zijn, natuurterreinen en gebouwde onroerende zaken) geschiedt ingevolge het vierde lid van deze bepaling aan de hand van de waarde van de onroerende za­ken in het economische verkeer. Deze wijze van kostentoedeling staat bekend als de methode Delfland.

3. Toedelen van kosten aan de categorie ingezetenen

De eerste stap in het toedelingsproces is de toedeling van kosten aan de categorie ingezetenen. Dit gebeurt aan de hand van de gemiddelde inwonerdichtheid per vierkante kilometer in het ge­bied van het waterschap.

De toedeling is als volgt:

• •

  bij een gemiddeld aantal inwoners van 500 of minder, bedraagt het toedelingspercentage minimaal 20% en maximaal 30%;

• •

  bij een gemiddeld aantal inwoners van meer dan 500 maar niet meer dan 1000, bedraagt het toedelingspercentage minimaal 31% en maximaal 40%;

• •

  bij een gemiddeld aantal inwoners van meer dan 1000, bedraagt het toedelingspercentage minimaal 41% en maximaal 50%.

Het binnen de bandbreedtes bepalen van het exacte ingezetenenaandeel behoort tot de be­stuurlijke vrijheid van het waterschap.

Voor een verdere toelichting verwijzen wij u naar onderdeel Artikelsgewijs, onder artikel 2, hierna.

3.1 Ophogen ingezetenenaandeel

Het algemeen bestuur van een waterschap kan de zojuist genoemde maximale kostentoedelingspercentages met 10% verhogen. Dit is via een amendement

(TK 30601, nr. 18) in het der­de lid van artikel 120 van de Waterschapswet geregeld. Blijkens de wetsgeschiedenis kan ver­hoging in bijzondere omstandigheden plaatsvinden.

Als voorbeeld zijn daarbij twee situaties genoemd, te weten de situatie waarin in het gebied van het waterschap een relatief groot aantal natuurterreinen voorkomt en de situatie waarin in het gebied van het waterschap sprake is van een zeer grote inwonerdichtheid. De wet zegt in geen van beide gevallen wat hieronder moet worden verstaan. In de modelverordening van de Unie van waterschappen zijn deze begrippen omwille van de eenduidigheid en met het oogmerk de waterschappen een handvat te bieden, gerelateerd aan het objectief fiscaal criterium 'in betekenende mate'. Dit staat voor 25% of meer. Toepassing van dit criterium leidt er in bovenstaande voorbeelden dus toe dat voor een eventuele ophoging van het ingezetenenaandeel kan worden gekozen indien 25% of meer van het gebied van het waterschap uit natuurterreinen bestaat of indien het gemiddelde inwoneraantal 1250 (125% x 1000 inwoners) of meer bedraagt. In het waterschap Aa en Maas is het gebiedsaandeel natuur ongeveer 16% en het gemiddeld aantal inwoners 462 per m2 km en zijn wij er van uitgegaan dat een gemiddeld inwoneraantal van 1000, voor een hoge inwonerdichtheid staat. Tot natuurterreinen worden in verband met het bepaalde in artikel 116, onderdeel c, van de wet, ook bossen en open wateren met een oppervlakte van ten minste één hectare gerekend.

Het verhogen van het maximale ingezetenenaandeel is geen verplichting, maar behoort tot de bestuurlijke vrijheid van het waterschap. Het criterium van 25% of meer geeft een zekere denk­richting aan. Gelet op het percentage natuurterreinen en het gemiddeld aantal inwoners per km2 in het gebied van het waterschap Aa en Maas is een verhoging van het ingezetenenaandeel tot meer dan 30 % om deze reden voor het waterschap Aa en Maas dan ook niet aan de orde.

4. Toedelen van de resterende kosten aan de specifieke categorieën

Nadat het aandeel van de ingezetenen in de kostentoedeling is bepaald, worden de resterende kosten van de taakuitoefening aan de categorieën ongebouwd niet zijnde natuurterreinen, na­tuurterreinen en gebouwd toegedeeld. Deze toedeling vindt op basis van het bepaalde in artikel 120, vierde lid, Waterschapswet, plaats op basis van de waarde van de onroerende zaken in het economische verkeer.

In het Waterschapsbesluit (Stb. 2007,497) zijn over de waardebepa­ling nadere regels gesteld. De onderlinge waardeverhouding tussen de categorieën is bepalend voor de kostentoedeling.

4.1 Waardebepaling en waardepeildatum

De waarde van de onroerende zaken moet worden bepaald naar de hoedanigheid en de staat van de onroerende zaken op de waardepeildatum. In artikel 6.11, tweede lid, van het Water­schapsbesluit is dit voor natuurterreinen en voor andere ongebouwde onroerende zaken die geen natuurterreinen zijn, uitdrukkelijk bepaald. Voor gebouwde onroerende zaken bevat het Waterschapsbesluit een dergelijke expliciete regeling niet. Dit is ook niet nodig, omdat voor de waardebepaling van deze categorie wordt aangesloten bij de WOZ-gegevens en in de Wet WOZ al geldt dat de waarde naar de hoedanigheid en de staat van de onroerende zaken op de waardepeildatum moet worden bepaald.

Ingevolge artikel 6.11, eerste lid, van het Waterschapsbesluit, ligt de waardepeildatum maxi­maal twee jaar voor het begin van het eerste kalenderjaar waarop de kostentoedelings-verordening betrekking heeft. Bij de voorliggende kostentoedeling moet dus een keuze worden gemaakt tussen de waardepeildatum 1 januari 2012 en de waardepeildatum 1 januari 2013. Uit prakti­sche overwegingen is in deze verordening voor de waardepeildatum 1 januari 2012 geko­zen. Zo is rekening gehouden met het feit dat de waardegegevens van gebouwde onroerende zaken via de WOZ-gegevens-leveringen van de gemeenten beschikbaar komen. Deze gege­vens 'ijlen' één jaar na.

De WOZ-waarden die naar de waardepeildatum 1 januari 2013 zijn vastgesteld, komen met andere woorden in de eerste acht weken van 2014 beschikbaar. Dit is met het oog op een ordentelijke vaststelling en goedkeuring van de onderhavige Kostentoedelingsverordening te laat. Een soortgelijke redenering geldt voor de waardegegevens van land­bouwgronden die via de Dienst Landelijk Gebied van het ministerie van LNV beschikbaar ko­men. De waardepeildatum ten behoeve van de kostentoedeling is daarom vastgesteld op 1 ja­nuari 2012.

In het proces van kostentoedeling wordt geen rekening gehouden met wijzigingen die zich in de staat of de hoedanigheid van de onroerende zaken hebben voorgedaan of nog zullen voordoen tussen de waardepeildatum (in dit geval dus 1-1-2012) en het begin van het eerste belastingjaar waarop de Kostentoedelingsverordening betrekking heeft (1-1-2014). Zo zullen bouwpercelen die na de waardepeildatum zijn bebouwd, voor de kostentoedeling als ongebouwde onroerende zaken worden aangemerkt en zal landbouwgrond die na de waardepeildatum is omgevormd tot natuur of tot bouwgrond, nog wel als landbouwgrond in de waardebepaling worden meegeno­men.

Voor een toelichting op dit onderwerp verwijzen wij u tevens naar onderdeel Artikelsgewijs, onder artikel 2, hierna.

5. Natuurterreinen

Natuurterreinen vormen voor de kostentoedeling en de belastingheffing een afzonderlijke categorie. Ingevolge artikel 116, onderdeel c, van de Waterschapswet is een natuurterrein een onge­bouwde onroerende zaak, waarvan de inrichting en het beheer geheel of nagenoeg geheel en duurzaam is afgestemd op het behoud en de ontwikkeling van natuur. De feitelijke situatie (en niet de toekomstige situatie of een situatie volgens het bestemmingsplan) bepaalt dus of sprake is van een natuurterrein. Bossen, al dan niet bedrijfsmatig geëxploiteerd, en open wateren wor­den bij wetsfictie mede als natuurterreinen aangemerkt. Voorwaarde is wel dat deze objecten een oppervlakte van ten minste één hectare hebben.

6. De watersysteemtaak

De watersysteemtaak wordt in artikel 1, tweede lid, van de Waterschapswet genoemd en omvat de taken van het waterschap op het gebied van het waterkeringsbeheer, het waterkwaliteits­beheer en het kwaliteitsbeheer van oppervlaktewateren, voor zover laatstgenoemde activiteiten niet vallen onder het transporteren en/of behandelen van afvalwater.

De zorg voor het watersysteem is een samenhangende taak die het waterschap in het gehele waterschapsgebied uitoefent. Onder het waterschapsgebied moet het reglementaire gebied worden verstaan, de buitengrenzen van het waterschap derhalve, inclusief eventuele buiten­dijkse gebieden. Omdat de watersysteemtaak in het gehele waterschapsgebied wordt uitgeoe­fend, komen gebieden zonder enig belang niet voor.

7. Relatie met de begroting van het waterschap

In het traject van belastingheffing (kostentoedeling-tariefbepaling-aanslagvervaardiging-heffing-invordering) zijn de kosten van de watersysteemtaken van het waterschap bepalend. Deze kos­ten worden in de begroting van het waterschap geraamd en in de jaarverslaggeving verant­woord. Gelet op het belang van de belastingheffing voor de waterschappen en gelet op het feit dat inzicht moet bestaan in de lasten voor de belastingplichtigen, vormt een specificatie van de bedragen die uiteindelijk tot lasten van de belastingplichtigen leiden, een apart onderdeel van de begroting (de begroting naar kostendragers). Een en ander is in de nieuwe verslaggevingsvoorschriften van het Waterschapsbesluit vastgelegd. Het gaat in deze verordening om de kostendrager watersysteembeheer.

Eveneens op grond van de nieuwe verslaggevingsvoorschriften wordt in de begroting naar kos­tendragers voor iedere taak allereerst op basis van de netto-kosten, het bedrag voor onvoor­zien, de bedragen die voor kwijtschelding en oninbaarverklaring geraamd. Tezamen met verwachte dividenden en overige algemene opbrengsten wordt een saldo berekend, genaamd het resultaat. Daarna wordt aangegeven hoe het begrote resultaat zal worden gedekt of bestemd. In de regel wordt er eerst onttrokken of toegevoegd aan reserves en ontstaat daarna het bedrag dat het waterschap door middel van belastingheffing zal moeten ontvangen. Dit laatste bedrag is het startpunt voor de kostentoedeling.

8. Tariefdifferentiatie

In artikel 122 van de wet wordt de mogelijkheid van tariefdifferentiatie geboden. Blijkens de Memorie van Toelichting heeft de wetgever deze regeling opgenomen omdat zij niet voorbij heeft willen gaan aan het feit dat het belang bij de watersysteemtaak voor bepaalde onroerende zaken duidelijk anders kan liggen dan dat van andere onroerende zaken. De wetgever heeft nadrukkelijk aangegeven dat de waterschappen inzake de tariefdifferentiatie een bestuurlijke vrijheid hebben. Het algemeen bestuur van het waterschap is -anders dan bij de vroegere clas­sificatie- met andere woorden niet tot het differentiëren van tarieven verplicht. Zie hiervoor de Memorie van Toelichting, TK 30601, nr. 3, blz. 26 en de Handreiking tariefdifferentiatie van de Unie.

Het uitgangspunt dat in artikel 121, eerste lid, onderdelen b, c en d, van de Waterschapswet is neergelegd, is dat het tarief van de belasting per heffingsmaatstaf voor elke onderscheiden ca­tegorie gelijk is. De regeling van de tariefdifferentiatie brengt hierin verandering. Indien voor het differentiëren van tarieven wordt gekozen, is binnen de betreffende belastingcategorie geen sprake meer van een gelijk tarief, maar van tarieven die naar gelang de situatie hoger of lager kunnen zijn vastgesteld. De situaties waarin tariefdifferentiatie mogelijk is, zijn limitatief in de wet genoemd. De wet geeft ook de maximale omvang (verhoging of verlaging) van de differen­tiaties aan.

Tariefdifferentiatie is ingevolge artikel 122 uitsluitend in de volgende gevallen en binnen de vol­gende marges mogelijk:

• 1.

  buitendijks gelegen onroerende zaken (maximaal 75% lager tarief);

• 2.

  onroerende zaken die blijkens de legger van het waterschap als waterberging worden ge­bruikt (maximaal 75% lager tarief);

• 3.

  onroerende zaken gelegen in bemalen gebieden (maximaal 100% hoger tarief);

• 4.

  onroerende zaken die in hoofdzaak uit glasopstanden bestaan (maximaal 100% hoger ta­rief);

• 5.

  verharde openbare wegen (maximaal 100% hoger tarief).

De differentiaties kunnen blijkens het vierde lid van artikel 122 Waterschapswet naast elkaar worden toegepast. In de Handreiking tariefdifferentiatie wordt overigens aanbevolen cumulatie van tariefdifferentiatie te beperken.

8.1 Handreiking tariefdifferentiatie

De Unie heeft ten behoeve van de waterschappen een handreiking opgesteld waarin nader op de tariefdifferentiatie wordt ingegaan. Tariefdifferentiatie is voor de waterschappen een nieuw fenomeen, waarvan gebruik kan worden gemaakt. De handreiking moet de waterschappen be­hulpzaam zijn bij hun oriëntatie op de mogelijkheid van tariefdifferentiatie. Daarnaast geeft de handreiking de waterschappen steun bij de bestuurlijke besluitvorming over het al dan niet toe­passen van tariefdifferentiatie. Voor een nadere toelichting op het instrument van tariefdifferentiatie verwijzen wij naar deze handreiking.

Artikelsgewijs

Artikel 1 Begripsbepalingen

In artikel 1 zijn enkele begrippen, die in de verordening vaker voorkomen, nader gedefini­eerd. De onderdelen g tot en met j zijn speciaal in verband met de bepalingen over de tariefdif­ferentiatie opgenomen.

In onderdeel a wordt een omschrijving van het begrip kosten gegeven. De kosten die in de kostentoedeling een rol spelen zijn de netto-kosten die in de begroting van het waterschap zijn op­genomen en die met behulp van de watersysteemheffing worden gedekt. Kosten waarvoor dit niet geldt, worden niet in de kostentoedeling watersysteembeheer betrokken. In onderdeel b wordt het gebied van het waterschap omschreven als het gebied dat is aange­geven op de bij het provinciale reglement behorende kaart waarin het waterschap bevoegd is de watersysteemtaak uit te voeren. Het gaat om de buitenste grenzen van het waterschapsge­bied, inclusief eventuele buitendijkse gebieden.

In de onderdelen c tot en met f wordt een omschrijving gegeven van de begrippen ingezete­nen, zakelijk gerechtigden ongebouwd niet zijnde natuurterreinen, zakelijk gerechtigden natuur­terreinen en zakelijk gerechtigden gebouwd. Dit zijn de heffingplichtige categorieën. Voor de omschrijvingen is aangesloten bij artikel 116, onder a en artikel 117 onder b t/m d van de Wa­terschapswet. Naar verwachting treedt op 1 december de Wet

basisregistratie Personen (hierna: Brp) en de aanpassingswet in werking. De

aanpassingswet voorziet in een technische aanpassing voor wat betreft het begrip

ingezetenen. Zodra de wet in werking is getreden moet de begripsbepaling voor

ingezetenen als volgt worden gelezen: degenen die blijkens de basisregistratie personen bij het begin van het kalenderjaar woonplaats hebben in het gebied van het waterschap en aldaar gebruik hebben van woonruimte.

Onderdeel g geeft aan wat onder buitendijks gelegen onroerende zaken moet worden ver­staan.

Onderdeel h geeft aan wat onder het begrip waterbergingsgebieden moet worden verstaan.

De onderdelen i en j ten slotte geven een omschrijving van wat onder bemalen gebieden en wat onder glasopstanden moet worden verstaan. Onder bemalen gebieden worden zowel delen van het waterschapsgebied die niet vrij afwateren als delen van het waterschapsgebied waarin uit lager gelegen gebieden water wordt opgemalen, verstaan. De definitie van glasopstanden is ontleend aan de Gemeentewet (artikel 220d, lid 1, onderdeel b, Gemeentewet).

Artikel 2 Kostentoedeling watersysteembeheer

In artikel 2 is aangegeven op welke wijze de kosten van de taakuitoefening over de vier heffing­plichtige categorieën worden verdeeld. Artikel 2 vormt daarmee het kernartikel van de verorde­ning. De kostentoedeling geschiedt in twee stappen. In de eerste stap wordt het kostenaandeel van de categorie ingezetenen bepaald en in de tweede stap worden de resterende kosten van de taakuitoefening over de categorieën ongebouwd niet zijnde natuur, natuur en gebouwd ver­deeld.

Stap 1 kostentoedelingsproces: Toedelen van kosten aan de categorie ingezetenen

De eerste stap in het kostentoedelingsproces is het toedelen van kosten aan de categorie inge­zetenen. Dit gebeurt op basis van de gemiddelde inwonerdichtheid in het gebied van het water­schap. Voor het bepalen van de gemiddelde inwonerdichtheid wordt uitgegaan van het totaal aantal inwoners zoals dat uit de GBA-gegevens van de in het waterschapsgebied liggende ge­meenten blijkt en de totale oppervlakte (buitenste grenzen) van het waterschapsgebied. Het minimum kostenaandeel voor de categorie ingezetenen bedraagt 20% en het maximum -indien van de mogelijkheid van de verhoging als bedoeld in artikel 120, lid 3, van de Waterschapswet gebruik wordt gemaakt- 60%.

De minimum- en maximumpercentages zijn in artikel 2, eerste lid, van de verordening opgenomen.

Voor een toelichting op dit onderwerp verwijzen wij u tevens naar onderdeel 3 van het Algemeen deel van deze toelichting.

Er is dus steeds sprake van een bandbreedte van 10% per inwonerdichtheidsklasse. Het alge­meen bestuur van het waterschap moet binnen deze bandbreedte het exacte percentage bepa­len dat in het concrete geval aan de categorie ingezetenen wordt toegedeeld. Dit behoort tot de bestuurlijke vrijheid van het waterschap.

De inwonersdichtheid van het waterschap Aa en Maas bedraagt 462 inwoners/km2

(bron: GBA/ statistisch zakboek provincie). Op grond van het voorgaande ligt het in de rede om in de bandbreedte tussen 20 % tot en met 30% het kostenaandeel ingezetenen vast te stellen op basis van de inwonerdichtheid tot en met 500 inwoners per km2, met de formule:

20 % + (454 /500 inw./km2 x 10% bandbreedte)= afgerond 29,0 %

Stap 2 kostentoedelingsproces: Toedelen van de resterende kosten aan de specifieke categorieën

Nadat is bepaald welk aandeel in de kosten van het watersysteembeheer aan de ingezetenen wordt toegedeeld, vindt in stap 2 de toedeling van de resterende kosten van de taakuitoefening aan de categorieën ongebouwd niet zijnde natuur, natuur en gebouwd plaats. Dit gebeurt op basis van hun onderlinge waardeverhouding. In verband hiermee moet de waarde in het eco­nomische verkeer van deze categorieën worden bepaald. In het Waterschapsbesluit is aange­geven hoe de waardebepaling dient te geschieden en welke regels daarbij gelden.

Voor een toelichting op dit onderwerp verwijzen wij u tevens naar onderdeel 3.1 van het Algemeen deel van deze toelichting.

Waardebepaling categorie ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuurterreinen

Deze categorie valt in het kader van de kostentoedeling uiteen in vijf 'subcategorieën' (groepen) van typen grondgebruik, te weten:

• •

  Agrarische gronden;

• •

  Openbare landwegen;

• •

  Banen voor openbaar vervoer per rail, inclusief kunstwerken;

• •

  Bouwpercelen en

• •

  Overige ongebouwde onroerende zaken.

Ingevolge het Waterschapsbesluit is een onderverdeling in groepen noodzakelijk, omdat tussen de groepen zowel de wijze van waardebepaling als de waarde per hectare verschilt. Van elke groep moet de waarde worden bepaald. Dit gebeurt globaal, hetgeen in dit geval bete­kent dat het waterschap niet van elk individueel object dat tot de betreffende groep behoort een exacte waarde hoeft te bepalen, maar dat kan worden volstaan met het bepalen van de waarde van het geheel van de onroerende zaken van de betreffende groep. Het product van de opper­vlakte in hectare en de gemiddelde waarde per hectare vormt dan de waarde van de betreffen­de subcategorie. De optelsom van de waarden van de subcategorieën is de totale waarde van de categorie ongebouwd, niet zijnde natuur.

Waardebepaling 'subcategorie' agrarische gronden

Onder agrarische grond wordt ingevolge artikel 6.1, onder a, van het Waterschapsbesluit de ten behoeve van de landbouw als bedoeld in artikel 312 van Boek 7 van het BW, bedrijfsmatig ge­ëxploiteerde cultuurgrond verstaan, voor zover deze niet de ondergrond vormen van gebouwde eigendommen. De ondergrond van glasopstanden (kassen) behoort tezamen met de glasop­stand zelf tot een gebouwde onroerende zaak. Natte veenweidegebieden behoren ook tot de categorie agrarische gronden. Bossen behoren er niet toe. Bossen worden op grond van artikel 116, onder c, van de Waterschapswet immers tot de categorie natuurterreinen gerekend.

De gemiddelde waarde per hectare van de agrarische gronden wordt bepaald op basis van of afgeleid uit verkooptransacties van deze gronden in het gebied van het waterschap. In het tweede lid van artikel 6.5 van het Waterschapsbesluit is neergelegd dat de waarde wordt bepaald op de waarde die aan de gronden moet worden toegekend indien de volle en onbezwaarde eigendom daarvan zou kunnen worden overgedragen en de gronden als agrarische gronden in gebruik zouden blijven. Dit betekent dat transacties waarbij geen marktconforme prijs tot stand is gekomen (dit kan bij transacties in de familiesfeer het geval zijn), niet in de berekenin­gen mogen worden betrokken. Verder dient bij de waardebepaling van gronden die zijn be­zwaard met beperkte rechten of die worden verpacht, te worden geabstraheerd van de waarde­drukkende invloed die van deze feiten uitgaat. Blijkens de toelichting bij het Waterschapsbesluit vormen de onderzoeksgegevens van de Dienst Landelijk Gebied (DLG) van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een goede basis voor de waardebepaling van agrarische gronden ten behoeve van de kostentoedeling. Deze dienst rapporteert jaarlijks aan de Tweede Kamer over de gemiddelde prijzen van agrarische gronden. Tussen de Unie van waterschappen en de DLG wordt een convenant gesloten over uitwisseling van grondprijsgegevens voor agrarische gronden. Hierop vooruitlopend is in het kader van de kostentoedelingsonderzoek 2014 in dit verband gebruik gemaakt gegevens van de gemiddelde prijs per ha. van transacties in 2011, zoals verzameld door voormelde dienst en voor dit doel aan het waterschap ter beschikking gesteld.

Waardebepaling 'subcategorieën' openbare landwegen én banen voor openbaar vervoer per rail, inclusief kunstwerken

In feite is voor de kostentoedeling sprake van twee afzonderlijke subcategorieën. Omdat de wij­ze waarop de waarde van deze subcategorieën moet worden bepaald aan elkaar gelijk is, wor­den ze hier gezamenlijk besproken.

Bij de waardebepaling van openbare landwegen en banen voor openbaar vervoer per rail wor­den behalve de landwegen en spoorbanen als zodanig ook verkeersvoorzieningen en kunst­werken betrokken. Voorbeelden van kunstwerken zijn bruggen, viaducten en tunnels. Bij ver­keersvoorzieningen moet worden gedacht aan grond die dienstbaar is aan het verkeer over de weg (grond die een bijdrage levert aan de verkeerskundige functionaliteit van de weg), zoals tussenbermen, geluidswerende voorzieningen, obstakelvrije zones, bermsloten, e.d. De gemiddelde waarde per hectare wordt ingevolge het Waterschapsbesluit gesteld op de ver­vangingswaarde. Dit is het bedrag dat met de herbouw van een identiek vervangend object ge­paard zou gaan, waarbij tevens rekening moet worden gehouden met een correctiefactor voor technische en functionele veroudering. Om te voorkomen dat de waterschappen van geval tot geval steeds zelf de component voor de technische en functionele veroudering van de onroe­rende zaken zouden moeten bepalen, heeft de wetgever de correctiefactor in het Waterschaps­besluit zelf vastgelegd. Deze bedraagt 25%. De Taxatiewijzer voor de waardebepaling van openbare wegen en spoorwegen (taxatiewijzer wegen) bevat handreikingen voor de waardebe­paling.

Waardebepaling 'subcategorie' bouwpercelen

Bouwpercelen zijn ongebouwde, al dan niet bouwrijp gemaakte percelen, waarop gebouwd mag worden (artikel 6.1, onder b, Waterschapsbesluit). De gemiddelde waarde per hectare wordt ingevolge artikel 6.7 van het Waterschapsbesluit bepaald op basis van een analyse van gegevens van bouwkavels.nl waarbij rekening is gehouden met andere bronnen zoals de grondprijsmonitor van Dienst Landelijk Gebied. Tevens is rekening gehouden met de oorzaken van de zeer wisselende beelden die de verschillende bronnen geven.

Waardebepaling 'subcategorie' overige ongebouwde onroerende zaken

De subcategorie overige ongebouwde onroerende zaken is een restcategorie waartoe onder andere volkstuinen, begraafplaatsen, openbare parken en plantsoenen en recreatie- en sportterreinen behoren, voor zover zij althans niet op grond van artikel 118, lid 2, van de wet deel uitmaken van een gebouwd eigendom. De gemiddelde waarde per hectare wordt ingevol­ge het Waterschapsbesluit gesteld op de gemiddelde waarde per hectare van de agrarische gronden in het gebied van het waterschap. De wetgever heeft om redenen van eenvoud hier­voor gekozen. Dit blijkt uit de toelichting op artikel 6.8 van het Waterschapsbesluit.

Waardebepaling categorie natuurterreinen

De volgende categorie waarvoor in het kader van de kostentoedeling een waarde moet worden vastgesteld, is de categorie natuurterreinen. Natuurterreinen zijn in artikel 116, onderdeel c, van de Waterschapswet gedefinieerd als ongebouwde onroerende zaken waarvan de inrichting en het beheer geheel of nagenoeg geheel en duurzaam zijn afgestemd op het behoud of de ontwikkeling van natuur. Tot de categorie natuurterreinen worden daarom bijvoorbeeld heidevel­den, moerassen, zandverstuivingen en duingebieden gerekend. Ook (productie)bossen en open wateren met een oppervlakte van tenminste 1 hectare behoren tot deze categorie. Bij open wa­teren moet blijkens het Waterschapsbesluit worden gedacht aan vennen, meren, plassen en daarmee vergelijkbare wateren met een open en weids karakter. In de regel zullen stadsparken, plantsoenen, e.d. vanwege hun recreatieve functie niet als een natuurgebied kunnen worden aangemerkt. De gemiddelde waarde per hectare van natuurterreinen wordt op basis van het Waterschapsbesluit gesteld op 20% van de gemiddelde waarde per hectare van de agrarische gronden in het gebied van het waterschap.

Waardebepaling categorie gebouwde onroerende zaken

Voor het bepalen van de waarde van de gebouwde onroerende zaken moet worden aangeslo­ten bij de waarden, zoals die voor deze objecten in het kader van de Wet WOZ door de ge­meenten zijn vastgesteld. Wat onder een gebouwd object moet worden verstaan, is in artikel 118, eerste en tweede lid, van de Waterschapswet geregeld. Op grond van deze regeling wordt een samenstel van ongebouwde en gebouwde onroerende zaken als één gebouwde onroeren­de zaak aangemerkt. De totale WOZ-waarde in het gebied van waterschap Aa en Maas bedroeg op de peildatum (zie hierna) ruim € 96,7 mld.

Waardepeildatum

Artikel 6.11 van het Waterschapsbesluit bepaalt dat de waardepeildatum van de categorie on­gebouwde onroerende zaken en van de categorie natuurterreinen plaatsvindt naar de hoeda­nigheid en de staat van deze onroerende zaken op de waardepeildatum. De waardepeildatum ligt ingevolge het eerste lid van deze bepaling maximaal twee jaren voor het begin van het eer­ste kalenderjaar waarop de Kostentoedelingsverordening betrekking heeft. De waardepeil-datum kan in het onderhavige geval dus op 1 januari 2012 of op 1 januari 2013 worden vastgesteld. Omdat het in het onderhavige geval praktisch evenwel niet mogelijk is om van de waardepeil­datum 1 januari 2013 uit te gaan, (zie voor een toelichting hierop onderdeel 4.1 van het Alge­meen deel van deze toelichting), wordt uitgegaan van de waardepeilda­tum 1 januari 2012. Deze waardepeildatum is ook gehanteerd in de taxatiewijzer we­gen.

Artikel 3 Tariefdifferentiatie

Het algemeen bestuur van een waterschap kan besluiten de belastingtarieven, zoals die voor de categorieën ongebouwd, natuur en gebouwd in de verordening op de watersysteemheffing zijn vastgesteld, te differentiëren. Het gaat hier om een facultatieve bevoegdheid van het waterschapsbestuur en niet om een verplichting. Tariefdifferentiatie is slechts toegestaan in een be­perkt aantal gevallen, die in de wet (artikel 122) met zoveel woorden zijn genoemd. Ook de maximale omvang van de tariefdifferentiaties (de verhogingen en verlagingen) is in de wet ge­regeld. Zie voor een nadere toelichting ook de Handreiking tariefdifferentiatie. De hoofdregel die uit artikel 121, eerste lid, onderdelen b, c en d van de Waterschapswet voort­vloeit, is dat het tarief van de belasting per eenheid van de heffingsmaatstaf gelijk is. De rege­ling van de tariefdifferentiatie maakt het mogelijk om van deze hoofdregel af te wijken. Indien tarieven worden gedifferentieerd zal voor de betreffende belastingcategorieën geen sprake meer zijn van gelijke tarieven per heffingsmaatstaf.

De wet schrijft in artikel 122 voor dat de tariefdifferentiatie in de Kostentoedelingsverordening moet worden geregeld. Blijkens de wetsgeschiedenis moet de provincie het besluit tot toepas­sing van tariefdifferentiatie via de Kostentoedelingsverordening goedkeuren. Een logische inter­pretatie is dat de wetgever heeft gewild dat de waterschappen in hun Kostentoedelingsverordening de situaties aangeven waarin tariefdifferentiatie zal plaatsvinden alsook de mate waarin dit zal geschieden. Dit wordt in de verordening tot uitdrukking gebracht. Omdat de Kostentoedelingsverordening geen bepaling over de tarieven bevat (deze staan in de verordening op de watersysteemheffing), is het nodig om in deze verordening een verwijzing naar de belas­tingverordening op te nemen.

Zoals zojuist is opgemerkt, worden in artikel 122 van de Waterschapswet maximale tariefafwij­kingen genoemd. Voor welk(e) percentage(s) in specifieke gevallen precies wordt gekozen, be­hoort tot de bestuurlijke vrijheid van het waterschap.

De verordening sluit in hoofdlijnen aan op de aanbevelingen van de eerdergenoemde Handreiking ta­riefdifferentiatie. In deze handreiking wordt aanbevolen om:

• •

  terughoudend gebruik van de tariefdifferentiatie te maken;

• •

  voor de categorie natuurterreinen geen tariefdifferentiatie in te stellen;

• •

  cumulatie van tariefdifferentiatie te beperken;

• •

  zoveel mogelijk gelijke tariefverhogingen/verlagingen per belastingcategorie te hanteren.

Deze aanbevelingen zijn in artikel 3 van de verordening verwerkt. Elke vorm van tariefdifferentiatie geldt voor elke daarvoor in aanmerking komende categorie, terwijl ook de percentages voor verhoging of verlaging gelijk zijn.

Door het weglaten van de categorie natuur­terreinen is tot uitdrukking gebracht dat differentiatie voor deze categorie niet wordt toegepast. De motivering hiervoor is in de handreiking tariefdifferentiatie gegeven.

Lid 1 Buitendijks gelegen onroerende zaken

Dit artikellid regelt de tariefdifferentiatie voor buitendijks gelegen onroerende zaken. Dit kan zo­wel ongebouwde onroerende zaken die geen natuurterreinen zijn als gebouwde onroerende zaken betreffen. De omvang van de differentiatie is in alle gevallen aan elkaar gelijk. Het gedif­ferentieerde tarief is maximaal 75% lager dan de in de verordening op de watersysteemheffing voor de genoemde categorieën vastgestelde tarieven. Een deel van de gronden binnen waterschap Aa en Maas is buiten de primaire waterkering gelegen en heeft een beperkt(er) belang bij de taakuitoefening van het waterschap. In de situatie van vóór

1-1-2009 werden de gebieden buiten de primaire waterkeringen niet belast voor de taak waterkering. Omdat buitendijkse gronden een geringer of beperkter belang hebben bij het watersysteembeheer wordt, is een tariefdifferentiatie voorgesteld met de maximale korting van 75 %. De opgenomen tariefdifferentiatie heeft betrekking op ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuur, en de gebouwde onroerende zaken. Differentiatie voor natuurterreinen ligt minder voor de hand, aangezien deze terreinen door de wetgever juist zijn afgesplitst van de categorie ongebouwde onroerende zaken en zijn ondergebracht in een afzonderlijke belastingcategorie (en bestuurscategorie) vanwege het bijzondere karakter van deze terreinen. In verband met de relatief lage economische waarde van deze terreinen is het kostenaandeel van deze categorie zeer beperkt. Ook om doelmatigheidsredenen wordt niet overgegaan tot tariefdifferentiatie binnen de natuurterreinen gelet op de problematiek om deze gronden af te bakenen.

Lid 2 Waterbergingsgebieden

Dit artikellid regelt de tariefdifferentiatie voor onroerende zaken die blijkens de legger van het waterschap als waterberging worden gebruikt. Dit kan zowel ongebouwde onroerende zaken die geen natuurterreinen zijn, als gebouwde onroerende zaken betreffen. De differentiatie is in alle gevallen aan elkaar gelijk. Het gedifferentieerde tarief is maximaal 75% lager dan de in de verordening op de watersysteemheffing voor de genoemde categorieën vastgestelde tarieven. Vanwege een mogelijk geringer belang bij het watersysteembeheer is de mogelijkheid opgenomen om het tarief van onroerende zaken die mede bestemd zijn voor waterberging te reduceren. Indien deze gronden worden ingezet voor waterberging en er schade is, komt deze voor vergoeding in aanmerking. Om deze reden lijkt ons dan geen aanleiding te bestaan om voor waterbergingsgebieden een reductie van het tarief op te nemen.

Voor de regionale wateropgave wordt momenteel in beeld gebracht welke wijzigingen moeten worden aangebracht in de landelijke normeringssystematiek voor wateroverlast. Hieruit kunnen typen gebieden volgen (bijvoorbeeld beekdalen) die een lager beschermingsniveau krijgen dan de rest van het beheersgebied. Gesteld zou kunnen worden dat door het aanpassen van die normen ruimte voor waterberging wordt geborgd. Met tariefdifferentiatie zouden grondeigenaren op een relatief goedkope manier kunnen worden gecompenseerd voor het lagere beschermingsniveau.

Het doorvoeren van tariefdifferentiatie voor gebieden met een lager beschermingsniveau tegen wateroverlast is evenwel in strijd met de beoogde vereenvoudiging van het belastingstelsel. Ook uit een discussie in de stuurgroep Integrale Planvorming op 27 februari 2008 blijkt dat tariefdifferentiatie hiervoor niet wenselijk is. Daarnaast is de normerings-systematiek nog onvoldoende uitgewerkt.

Op basis van deze overwegingen wordt voorgesteld om – in ieder geval voorlopig – geen tariefdifferentiatie in te voeren. Eventuele compensatie voor grondeigenaren in gebieden met een lager beschermingsniveau zal dan op een andere manier moeten plaatsvinden.

Lid 3 Bemalen gebieden

Dit artikellid regelt de tariefdifferentiatie voor onroerende zaken die in bemalen gebieden liggen. Dit kan zowel ongebouwde onroerende zaken die geen natuurterreinen zijn als gebouwde on­roerende zaken betreffen. De differentiatie is in alle gevallen aan elkaar gelijk. Het gedifferenti­eerde tarief is maximaal 100% hoger dan de in de verordening op de watersysteemheffing voor de genoemde categorieën vastgestelde tarieven. Aan deze differentiatie zou behoefte kunnen bestaan bij waterschappen met een grote diversiteit aan regionale kenmerken, bijvoorbeeld een gebied waarin enerzijds een behoorlijk aantal polders zijn gelegen, maar anderzijds ook hooggelegen gronden met een onzichtbare afwatering. In geval vrijwel het gehele waterschapsgebied uit polders bestaat, ligt een tariefdifferentiatie minder voor de hand. Het beheergebied van waterschap Aa en Maas omvat zowel bemalen als onbemalen gebieden. Introductie van een tariefdifferentiatie voor bemalen gebied heeft qua financieel effect dan een vergelijkbaar effect als de voormalige waterkeringsomslagen. De wetgever heeft een vereenvoudiging en een veralgemenisering van de belastingheffing beoogd.

Lid 4 Glasopstanden

Dit artikellid regelt de tariefdifferentiatie voor onroerende zaken die in hoofdzaak uit glasopstan­den bestaan. Deze onroerende zaken behoren tot de categorie gebouwde onroerende zaken. Het gedifferentieerde tarief is maximaal 100% hoger dan het tarief dat in de verordening op de watersysteemheffing voor gebouwde onroerende zaken is opgenomen. De wetgever heeft met deze differentiatiemogelijkheid vooral de situatie in het Westland in beschouwing genomen waar omvangrijke investeringen zijn uitgevoerd om onder andere de berging te vergroten. In het gebied van waterschap Aa en Maas is geen sprake van een dergelijke situatie. Indien er al sprake is van meer geconcentreerde glastuinbouw dan heeft het waterschap geen (omvangrijke) investeringen gedaan of hebben de bedrijven zelf voorzieningen getroffen om versnelde afvoer te beperken.

Lid 5 Verharde openbare wegen

Dit artikellid regelt de tariefdifferentiatie voor verharde openbare wegen. Ingevolgde het bepaal­de in artikel 118, vijfde lid, van de Waterschapswet, behoren openbare landwegen tot de cate­gorie ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuurterreinen. Het gedifferentieerde tarief is maximaal 100% hoger dan het tarief dat in de verordening op de watersysteemheffing voor ge­noemde categorie is opgenomen. De tariefdifferentiatie van wegen is bij amendement aan artikel 122 toegevoegd. Bij wegen is sprake van verharde oppervlakten, die een hogere piekafvoer kunnen veroorzaken, waardoor mogelijk een relatief grote capaciteit van het watersysteem wordt gevraagd. Voor wegen geldt daarnaast dat deze één van de belangrijkste bronnen van diffuse verontreiniging vormen.

Voor verharde openbare wegen is een maximale tariefdifferentiatie van 100% opgenomen. Overwegingen hierbij zijn:

• •

  Bij wegen is sprake van verharde oppervlakten die een hogere piekafvoer kunnen veroorzaken, waardoor mogelijk een relatief grote capaciteit van het watersysteem wordt gevraagd;

• •

  Wegen vormen één van de belangrijkste bronnen van diffuse verontreiniging;

• •

  Het kostenaandeel ongebouwd wordt bepaald op basis van de waarde in het economische verkeer. Tot ongebouwd worden ook openbare wegen gerekend die een relatief hoge waarde vertegenwoordigen. Door de invoering van een tariefdifferentiatie voor wegen kan deze hoge waarde tot uitdrukking worden gebracht in het tarief.

Artikel 4 Cumulatie van tariefdifferentiatie

Ingevolge artikel 122, vierde lid, van de wet kunnen tariefdifferentiaties naast elkaar worden toegepast. Deze zogenoemde cumulatie van tariefdifferentiatie is een bevoegdheid van het waterschap en niet een verplichting.

In deze verordening zijn tariefdifferentiaties vastgesteld voor buitendijkse gebieden en voor wegen. In artikel 4 wordt bepaald dat deze tariefdifferentiaties cumulatief worden toegepast.

Artikel 5 Inwerkingtreding, overgangsbepaling en citeertitel

Lid 1

Dit lid bepaalt dat de oude verordening wordt ingetrokken met ingang van het belastingjaar dat aanvangt op 1 januari 2014. De ingetrokken verordening blijft gelden voor de belastingjaren waarvoor zij heeft gegolden.

Lid 2

De onderhavige Kostentoedelingsverordening wordt voor het eerst toegepast op het belasting­jaar dat op 1 januari 2014 aanvangt. De Kostentoedelingsverordening moet tenminste eenmaal in de vijf jaar worden herzien. Frequentere herziening is dus mogelijk. Het noemen van een einddatum is mede hierom niet wenselijk.

Lid 3

In dit artikellid wordt de verordening voorzien van een citeertitel. De naam van waterschap Aa en Maas en het jaartal 2014 zijn hiervan een onderdeel.

Verwijzingen

• 1.

  Handreiking tariefdifferentiatie Unie van Waterschappen

• 2.

  Taxatiewijzer voor de waardebepaling van openbare wegen en spoorwegen (Tauw versie V01 d.d. 21 maart 2013) in opdracht van de Unie van waterschappen.