| Organisatie | Ede |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2013 |
| Citeertitel | Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2013 |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | maatschappelijke zorg en welzijn |
| Eigen onderwerp |
Deze regeling vervangt de 'Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2012' welke in werking trad per 1 januari 2012, deze is ingetrokken per 1 mei 2013.
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 01-05-2013 | 01-01-2015 | Nieuwe regeling | 25-04-2013 Ede Stad | 738579 |
Hoofdstuk 1 - Algemene bepalingen
Artikel 2 - Het opleggen van een maatregel
Als de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan dan wel de uit de wet of artikel 30c, tweede en derde lid van de wet SUWI voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt, waaronder begrepen het zich jegens het college, zijn ambtenaren of derden die namens het college betrokken zijn bij de uitvoering van de wet zeer ernstig misdragen, wordt overeenkomstig deze verordening een maatregel opgelegd.
Een maatregel wordt afgestemd op de ernst van de gedraging, de mate waarin de belanghebbende de gedraging kan worden verweten en de omstandigheden waarin hij verkeert. Deze afstemming kan zowel tot een lagere, als tot een hogere maatregel leiden dan uit de overige bepalingen van deze verordening zou volgen.
Artikel 3 - Berekeningsgrondslag
In afwijking van het eerste lid kan de maatregel mede worden toegepast op de bijzondere bijstand indien aan belanghebbende bijzondere bijstand wordt verleend met toepassing van artikel 12 van de wet. Als bijstandsnorm wordt dan beschouwd de algemene bijstand verhoogd met de in dit lid bedoelde bijzondere bijstand.
In afwijking van het eerste lid kan de maatregel ook worden toegepast op de bijzondere bijstand, indien de verwijtbare gedraging, bedoeld in artikel 2, eerste lid van deze verordening, van de belanghebbende verbonden is met deze bijzondere bijstand. Als de maatregel wordt toegepast op de bijzondere bijstand, wordt de hoogte en de duur van de maatregel gerelateerd aan die bijzondere bijstand; de maatregel kan dan niet hoger zijn dan de verstrekte of te verstrekken bijzondere bijstand.
Artikel 5 - Ingangsdatum en tijdvak
Tenzij in deze verordening anders is bepaald, wordt de maatregel opgelegd met ingang van de eerstvolgende kalendermaand, volgend op de datum waarop het besluit tot het opleggen van de maatregel aan de belanghebbende is bekendgemaakt. Daarbij wordt uitgegaan van de voor die kalendermaand geldende bijstandsnorm.
In afwijking van het eerste lid kan de maatregel worden opgelegd vanaf de maand van de gedraging, voor zover de bijstand nog niet is uitbetaald. Een maatregel kan, indien de gedraging daar aanleiding toe geeft, in afwijking van het eerste lid worden opgelegd vanaf de ingangsdatum van het recht op uitkering en op grond daarvan toegepast worden op gebroken kalendermaanden.
Indien de maatregel als gevolg van beëindiging van de uitkering niet kan worden toegepast op de wijze zoals vermeld in artikel 5, eerste en tweede lid van deze verordening, kan de maatregel bij wijze van herziening worden opgelegd over de bijstand welke belanghebbende heeft ontvangen gedurende, en aansluitend op, de maand dat belanghebbende maatregelwaardig gedrag heeft vertoond. Het bedrag dat als gevolg van de herziening van het recht op bijstand teveel is betaald, kan van belanghebbende worden teruggevorderd.
Artikel 6 - Samenloop van gedragingen
Indien een belanghebbende zich tegelijkertijd schuldig maakt aan verschillende gedragingen die in hun onderling verband bezien het niet nakomen van een specifieke verplichting als genoemd in artikel 2, eerste lid van deze verordening inhouden, wordt voor het bepalen van de hoogte en duur van de maatregel uitgegaan van de gedraging waarop de zwaarste maatregel is gesteld.
Hoofdstuk 2 - Geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid of aan een inburgeringstraject
Artikel 7 - Indeling in categorieën
Gedragingen van belanghebbenden waardoor de verplichting op grond van artikel 9, 9a en 10a van de wet niet of onvoldoende is nagekomen, worden onderscheiden in drie categorieën:
Artikel 8 - De hoogte en duur van de maatregel
De duur van de maatregel als bedoeld in het eerste lid kan worden verdubbeld, indien de belanghebbende zich binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel is opgelegd, opnieuw schuldig maakt aan een verwijtbare gedraging als bedoeld in artikel 7. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 4, tweede lid van deze verordening.
Hoofdstuk 3 - Niet nakomen van de inlichtingenplicht
Artikel 9 - Te laat verstrekken van gegevens
Indien een belanghebbende de verplichting op grond van artikel 17 van de wet niet is nagekomen, door informatie die van belang kan zijn voor de verlening van bijstand of de voortzetting daarvan, of voor zijn arbeidsinschakeling, niet onverwijld of binnen de door het college daartoe gestelde termijn te verstrekken, wordt een maatregel opgelegd van tien procent van de bijstandsnorm gedurende een maand, onverminderd artikel 2, tweede en derde lid van deze verordening.
De duur van de maatregel kan worden verdubbeld, indien de belanghebbende zich binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel is opgelegd opnieuw schuldig maakt aan dezelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 4, tweede lid van deze verordening.
Van het opleggen van de maatregel als bedoeld in het eerste lid kan worden afgezien, indien het niet tijdig of niet behoorlijk nakomen van de verplichting geen gevolgen heeft (gehad) voor de hoogte van de uitkering. In dat geval kan worden volstaan met het geven van een waarschuwing. Een waarschuwing wordt niet gegeven, als het niet tijdig of niet behoorlijk nakomen van de verplichting plaatsvindt binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een waarschuwing is gegeven of een maatregel is opgelegd voor eenzelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 4, tweede lid van deze verordening.
Artikel 10 - Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen met gevolgen voor de bijstand
Indien het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de wet of in artikel 30c, tweede en derde van de wet SUWI heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog bedrag verlenen van bijstand, wordt de maatregel afgestemd op de hoogte van het bruto benadelingsbedrag.
De duur van de op grond van het tweede lid toe te passen maatregel kan worden verdubbeld, indien de belanghebbende zich binnen 2 jaar na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel is opgelegd opnieuw schuldig maakt aan dezelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 4, tweede lid van deze verordening.
Artikel 11 - Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand
Indien het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de wet niet heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog bedrag verlenen van bijstand of tot het ten onrechte inzetten van voorzieningen, bedraagt de maatregel, onverminderd artikel 2, tweede en derde lid van deze verordening, tienprocent van de bijstandsnorm gedurende een maand.
Het college kan, gelet op de geringe ernst van de zaak, afzien van het opleggen van een maatregel als bedoeld onder het eerste lid en volstaan met het geven van een waarschuwing. Een waarschuwing wordt in elk geval niet gegeven, als het niet of niet behoorlijk nakomen van de verplichting plaatsvindt binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een waarschuwing is gegeven of een maatregel is opgelegd voor een vergelijkbare als verwijtbaar aan te merken gedraging. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 4, tweede lid van deze verordening.
Hoofdstuk 4 - Overige gedragingen die leiden tot een maatregel
Artikel 12 - Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan
Onverminderd artikel 2, tweede lid en derde lid van deze verordening wordt, indien een belanghebbende een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan – anders dan door gedragingen zoals omschreven in hoofdstukken 2 en 3 van deze verordening – heeft betoond als bedoeld in artikel 18, tweede lid van de wet, een maatregel opgelegd:
ter hoogte van 100 procent van de bijstandsnorm gedurende één maand, indien belanghebbende verwijtbaar geen of geen volledig recht heeft op een uitkering krachtens een sociale verzekering, of een daarmee naar aard en doel overeenkomende buitenlandse regeling of private verzekering, dan wel een zodanig recht verwijtbaar verliest;
ter hoogte van 100 procent van de bijstandsnorm gedurende de periode dat belanghebbende niet op bijstand zou zijn aangewezen, indien hij op verantwoordelijke wijze de middelen waarover hij beschikte of redelijkerwijze kon beschikken zou hebben aangewend, met een maximum van zes maanden; hieronder wordt mede begrepen het schenken of anderszins wegsluizen van middelen voorafgaand aan de periode waarover bijstand wordt aangevraagd;
ter hoogte van 10 procent van de bijstandsnorm, gedurende een maand voor elke week of deel van een week, waarmee het toegestane verblijf in het buitenland door belanghebbende is overschreden, met een maximum van 3 maanden bij de eerste overschrijding in een kalenderjaar; bij een tweede overschrijding binnen een kalenderjaar kan de duur of de hoogte van de toe te passen maatregel worden verdubbeld;
ter hoogte van 100 procent van de bijstandsnorm gedurende één maand, indien de belanghebbende zonder dringende noodzaak van een hoofdverblijf buiten de gemeente Ede naar de gemeente Ede is verhuisd zonder dat hij daar een concreet uitzicht had op voldoende inkomsten uit betaalde arbeid om daarmee langdurig in zijn bestaan te voorzien;
Artikel 13 - Zeer ernstige misdragingen
Indien belanghebbende zich binnen twaalf maanden na bekendmaking van het besluit, waarbij een maatregel als bedoeld in het eerste lid is toegepast, wederom schuldig maakt aan een gedraging als bedoeld in het eerste lid, kan, onverminderd artikel 2, tweede en derde lid van deze verordening, de duur van de maatregel worden verdubbeld. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 4, tweede lid van deze verordening.
Artikel 14 - Niet verlenen van medewerking
Indien een belanghebbende niet op het eerste verzoek van of namens het college de medewerking verleent die van hem wordt gevraagd en die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet, waaronder begrepen het desgevraagd tonen van een geldig identiteitsbewijs, wordt aan hem een maatregel opgelegd die naar hoogte en duur in overeenstemming is met de ernst van de gedraging.
Artikel 15 - Niet voldoen aan aanvullende verplichtingen
Indien aan een belanghebbende aanvullende verplichtingen zijn opgelegd, als bedoeld in artikel 55 of 57 van de wet, en hij komt deze verplichtingen niet of niet volledig na, wordt aan hem een maatregel opgelegd die naar hoogte en duur in overeenstemming is met de ernst van de gedraging.
Artikel 16 - Kinderalimentatie
Indien aan een belanghebbende met toepassing van artikel 56 van de wet, nadat dit artikel in werking is getreden, de verplichting is opgelegd om een verzoek tot vaststelling van een uitkering tot levensonderhoud voor kinderen in te stellen, maar de belanghebbende daar geen, of niet tijdig, gevolg aan geeft, wordt aan hem een maatregel opgelegd van 10% van de bijstandsnorm gedurende drie maanden.
Artikel 17 - Overige gedragingen
Als de belanghebbende tekortschietend besef betoont voor de voorziening in het bestaan, op een andere wijze dan in de voorgaande artikelen omschreven, of indien de belanghebbende verplichtingen voortvloeiend uit de wet, andere dan in de voorgaande artikelen omschreven, niet of onvoldoende nakomt, legt het college aan belanghebbende een maatregel op. Bij die beslissing wordt zo mogelijk aansluiting gezocht bij de in deze verordening omschreven gedragingen.
Hoofdstuk 5 – Bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand en van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet
De uitvoering van deze verordening berust bij het college. Het college kan ten behoeve van de uitvoering van deze verordening beleidsregels vaststellen. De algemene mandatering van de uitvoering van de Wet werk en bijstand en alle daarop gebaseerde nadere regelgeving is van toepassing.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Ede op 25 april 2013, nr. V.R. 2013/13.
De raad voornoemd,
De griffier, w.g. HAGELSTEIN
De voorzitter, w.g. VAN DER KNAAP
Per 1 januari 2004 is de Wet werk en bijstand (WWB) in werking getreden.
De WWB draagt het college op om de bijstand te verlagen indien de uitkeringsgerechtigde onvoldoende besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan, dan wel onvoldoende de verplichtingen nakomt die voortvloeien uit de WWB en de wet Structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (SUWI). Het gaat hier niet om een betrekkelijk vrijblijvende bevoegdheid, maar om een verplichting voor de gemeente.
De WWB draagt de gemeenteraad verder op om in een verordening vast te stellen op welke wijze de uitkering in voorkomende gevallen wordt verlaagd. De basis voor de verordening is neergelegd in de artikel 8, eerste lid onder b en artikel 18 WWB. Met de Maatregelenverordening WWB wordt aan de wettelijke opdracht voldaan.
Met deze Maatregelenverordening WWB wordt tevens voldaan aan de wettelijke opdracht van artikel 8a WWB om bij verordening regels vast te stellen voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de WWB. Hiertoe is in deze verordening artikel 18 opgenomen. Zie verder hieronder punt 2 en onder de toelichting bij artikel 18.
Bij het opstellen van de verordening is aansluiting gezocht bij het systeem van boeten en maatregelen zoals dat gold onder de Abw, en doorwerking had gedurende het overgangsjaar 2004.
De wetswijziging van 1 januari 2012 (de “Wet tot wijziging van de Wet werk en bijstand en samenvoeging van die wet met de Wet investeren in jongeren gericht op bevordering van deelname aan de arbeidsmarkt en vergroting van de eigen verantwoordelijkheid van uitkeringsgerechtigden”) maakt dat enkele nieuwe verplichtingen onder het maatregelbeleid moeten worden gebracht. Ook vervalt de Maatregelenverordening WIJ (met een doorwerking tot 1 juli 2012).
De verhoging van de aangiftegrens maakt, dat hogere fraudebedragen met een maatregel afgedaan moeten worden. De verordening is daar op aangepast.
De wet “Wijziging van de wetgeving op het beleidterrein van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kader van de harmonisatie en aanscherping van de sanctiemogelijkheden ter versterking van de naleving en handhaving en bestrijding van misbruik en fraude” (Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving), in werking getreden per 1 januari 2013, maakt aanpassing noodzakelijk, omdat fraude gepleegd na 31 december 2012 wordt afgedaan met een boete en niet meer met een maatregel.
Het verlagen van de bijstand op grond van het feit dat de belanghebbende zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate is nagekomen, wordt in de terminologie van de WWB aangeduid als “het afstemmen van de uitkering op de mate waarin de belanghebbende de opgelegde verplichtingen nakomt”. Met de begrip “afstemmen” wordt het uitgangspunt van de WWB benadrukt, dat rechten en plichten twee kanten van dezelfde medaille vormen.
In deze verordening is er voor gekozen om het verlagen van de bijstand vanwege het niet of onvoldoende nakomen van verplichtingen aan te duiden als het opleggen van een maatregel. Met deze terminologie wordt niet alleen aangesloten bij het spraakgebruik dat sinds de Wet Boeten en Maatregelen (per 1 juli 1997 voor de Abw van toepassing geworden) gangbaar is, maar wordt ook het sanctionerende karakter van de maatregel benadrukt. Het opleggen van een maatregel is géén punitieve sanctie, waarbij het leedtoevoegend karakter voorop staat, maar een reparatoire sanctie, gericht op het (weer) in overeenstemming brengen van de hoogte van de bijstand met de mate waarin de bijstandsgerechtigde de aan de uitkering verbonden verplichtingen nakomt.
Om te onderstrepen dat de verordening de juridische grondslag vormt voor het college om maatregelen op te leggen wanneer een uitkeringsgerechtigde niet aan een verplichting voldoet, is gekozen voor de naam ”maatregelenverordening”.
De normering van de maatregelen bestaat uit een categorisering van gedragingen, die betrekking hebben op het niet nakomen van de aan de uitkering verbonden verplichtingen. Aan de indeling in categorieën ligt het criterium ten grondslag dat de ernst van het feit toeneemt, naarmate het niet nakomen van een verplichting ernstigere gevolgen heeft voor het verkrijgen of behouden van betaalde arbeid. Bij de beoordeling van de ernst van het feit is onder meer van belang of sprake is van onvoldoende eigen initiatief. Naarmate de kansen op arbeidsinschakeling meer door eigen toedoen worden verminderd of zelfs teniet worden gedaan, wordt dit zwaarder aangerekend.
Daarnaast is in deze verordening voorzien in maatregelen in geval van uitkeringsfraude, tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan (waarvan een aantal gevallen expliciet zijn benoemd), het niet verlenen van medewerking aan de uitvoering van de wet, het niet voldoen aan enkele specifieke verplichtingen en het zich zeer ernstig misdragen jegens het college of zijn ambtenaren. Bij uitkeringsfraude (als gevolg van het niet nakomen van de inlichtingenplicht) wordt een maatregel opgelegd, die is gerelateerd aan de hoogte van het ten onrechte ontvangen bruto uitkeringsbedrag (voor zover deze fraude is gepleegd voor 1 januari 2013).
Door de normering van de maatregelen in deze verordening wordt beoogd rechtsgelijkheid en rechtszekerheid te bevorderen. Dit neemt niet weg dat in elke individuele situatie moet worden nagegaan, of er redenen zijn om af te wijken van de standaard-maatregel.
Het opleggen van een maatregel op grond van de WWB is maatwerk. In elk individueel geval moet worden beoordeeld welke maatregel wordt opgelegd, waarbij rekening wordt gehouden met de ernst van de gedraging, de mate waarin de uitkeringsgerechtigde het gedrag kan worden verweten en de omstandigheden waarin hij verkeert. Tegelijkertijd verplicht de WWB gemeenten om een verordening vast te stellen die regels bevat met betrekking tot het opleggen van maatregelen. Dit levert een bepaald spanningsveld op: enerzijds moet elke cliënt individueel worden beoordeeld, anderzijds dient de maatregelenverordening voldoende waarborgen te bieden voor rechtszekerheid en rechtsgelijkheid van de bijstandsgerechtigden in de gemeente. Om aan het uitgangspunt van maatwerk te voldoen en tevens voldoende rechtszekerheid en rechtsgelijkheid te bieden, zijn in deze verordening standaardmaatregelen voor de verschillende gedragingen opgenomen, terwijl het uitgangspunt dat elk individueel geval op zichzelf beoordeeld moet worden in stand blijft. Dit betekent dat het college in individuele gevallen kan afwijken van de standaardmaatregel en bij iedere situatie ook moet bekijken of een afwijking geboden is. Als het college afwijkt van de standaardmaatregel, zal dat moeten worden gemotiveerd, met name als een zwaardere maatregel wordt opgelegd.
Op grond van artikel 18, tweede lid WWB dient het college in ieder geval af te zien van het opleggen van een maatregel, wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt. Hierbij kan worden gedacht aan situaties waarbij de uitkeringsgerechtigde door overmacht niet in staat is geweest één of meer verplchtingen volledig na te komen.
Een zorgvuldige afweging van het individuele belang van de uitkeringsgerechtigde en het belang van de gemeente bij een zo kort mogelijke periode van bijstandsafhankelijkheid staat bij de toepassing van het maatregelenbeleid voorop. Dit kan inhouden dat op grond van dringende redenen geheel of gedeeltelijk wordt afgezien van een maatregel.
Relatie met andere verordeningen
De handhavingsverordening gebaseerd op artikel 8a van de wet is geïntegreerd in deze Maatregelenverordening WWB. Daarnaast heeft de reïntegratieverordening een sterke relatie met de maatregelenverordening.
Er is ook samenhang met de Boeteverordening inburgering, die op grond van de Wet inburgering moet worden vastgesteld.
Artikel 8a WWB schrijft de gemeenteraad voor dat zij bij verordening regels vaststelt voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet (uitkeringsfraude). De gemeenteraad kan aansluiten bij de Maatregelenverordening WWB. In dat geval behoeft geen aparte handhavingsverordening opgesteld te worden.
Daarom is in artikel 18 van de Maatregelenverordening bepaald, dat de raad een Handhavingsplan vaststelt. In dit Handhavingsplan wordt het te voeren beleid inzake handhaving van rechten en plichten en inzake de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet vastgelegd. Op grond van het derde lid van artikel 18 moet door het college verslag worden uitgebracht aan de gemeenteraad over de resultaten van het handhavingsbeleid. Dat gebeurt door het jaarlijkse uitvoeringsverslag, dat het college toch al moet opstellen voor het ministerie. Door deze beleidscyclus wordt het gemeentebestuur in de gelegenheid gesteld het handhavingsbeleid bij te sturen indien actuele ontwikkelingen hiertoe aanleiding geven. Met de bepaling in artikel 18 en het daaruit voortvloeiende Handhavingsplan wordt voldaan aan de wettelijke opdracht van artikel 8a WWB.
De Re-integratieverordening WWB
Het re-integratiebeleid kent verplichtingen voor de klant, zowel op basis van de WWB als op basis van de Re-integratieverordening. Indien een cliënt de individuele verplichtingen niet nakomt, leidt dit in beginsel tot een maatregel. Voor deze maatregel is de basis gelegd in de maatregelenverordening.
In deze verordening hebben de begrippen die niet nader in artikel 1 zijn omschreven dezelfde betekenis als in de WWB en de Algemene wet bestuursrecht (Awb).
Artikel2- Het opleggen van een maatregel
De WWB verbindt aan het recht op een bijstandsuitkering verschillende verplichtingen.
De informatieplicht (artikel 17, eerste lid WWB). Op een uitkeringsgerechtigde rust de verplichting aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand.
De wet SUWI legt ook verplichtingen op aan uitkeringsgerechtigden. Het betreft de verplichting om alle gevraagde gegevens en bewijsstukken aan het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) te verstrekken die nodig zijn voor de beslissing door het college en de verplichting om op verzoek of onverwijld uit eigen beweging alle feiten en omstandigheden mee te delen aan het UWV, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand, het geldend maken van het recht bijstand of de hoogte of de duur van de bijstand (artikel 30c Suwi).
Opgemerkt zij nogmaals (zie de Algemene Toelichting) dat het op grond van artikel 18, tweede lid WWB om een verplichting tot verlaging gaat, en niet enkel om een bevoegdheid.
In de maatregelenverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardmaatregelen vastgesteld in de vorm van een vaste (percentuele) verlaging van de bijstandsnorm. In dit artikellid is de hoofdregel neergelegd: het college dient een op te leggen maatregel af te stemmen op de individuele omstandigheden van de belanghebbende en de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke op te leggen maatregel zal moeten nagaan, of gelet op de individuele omstandigheden van de betrokken uitkeringsgerechtigde een afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardmaatregel geboden is. Afwijking van de standaardmaatregel kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen.
De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in het standaardpercentage waarmee de bijstand wordt verlaagd. Het standaardpercentage gaat uit van (vrijwel) volledige verwijtbaarheid. Een mindere mate van verwijtbaarheid moet dan leiden tot een lagere maatregel. Een werkbaar uitgangspunt is dan een gehalveerde maatregel bij gedeeltelijke verwijtbaarheid.
Matiging van de opgelegde maatregel wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld in de volgende gevallen aan de orde zijn:
Bij volledig ontbreken van verwijtbaarheid is een maatregel uiteraard niet aan de orde. Het afzien van het opleggen van een maatregel “indien elke vorm van verwijtbaarheid” ontbreekt, is expliciet benoemd in artikel 18, tweede lid WWB en wordt hier volledigheidshalve bevestigd.
Artikel3- De berekeningsgrondslag
Op grond van artikel 18, tweede lid, WWB kan zowel de bijstand (dat wil zeggen: algemene bijstand en bijzondere bijstand) als de langdurigheidstoeslag worden verlaagd.
In deze verordening is er voor gekozen om maatregelen in beginsel op te leggen over de (algemene) bijstandsnorm. Sanctioneren op de langdurigheidstoeslag ligt niet voor de hand. Als de belanghebbende niet aan de voorwaarden voor toekenning van de langdurigheidstoeslag voldoet, bijvoorbeeld omdat hij in de vijf jaar voorafgaand aan de peildatum de arbeidsverplichting niet voldoende is nagekomen, moet de langdurigheidstoeslag om die reden op grond van de wet al worden geweigerd.
Onder de bijstandsnorm wordt op grond van artikel 5 onder c WWB verstaan: de wettelijke norm, inclusief gemeentelijke toeslagen (of verlagingen) en inclusief vakantietoeslag. Het gaat dus niet om de concrete maandelijkse uitbetaling; die kan op grond van bijvoorbeeld inkomstenkorting lager zijn. Voor de hoogte van de maatregel is dan toch de hoogte van de norm maatgevend. De maatregel kan echter niet hoger zijn dan de verstrekte of te verstrekken bijstand. De maatregel is immers een afstemming van de bijstand op het vertoonde gedrag (een reparatoire sanctie); als de maatregel hoger zou zijn dan de bijstand, wordt de grens naar de punitieve sanctie overschreden.
Een uitzondering op lid 1 vormt de bijzondere bijstand voor jongeren van 18 tot 21 jaar. Deze groep ontvangt een lage algemene bijstandsuitkering die, indien daarvoor een noodzaak aanwezig is, wordt aangevuld door middel van bijzondere bijstand in de (in feite algemene) hogere kosten van levensonderhoud die verbonden zijn met het zelfstandig wonen. Indien de maatregel alleen op de lage jongerennorm wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de groep 21-jarigen en ouder.
Een andere uitzondering op lid 1 is, dat er wel een maatregel op bijzondere bijstand kan worden toegepast, als de gedraging van de belanghebbende betrekking heeft op die bijzondere bijstand. In veel gevallen kan er ook dan op de algemene bijstand worden gesanctioneerd, maar soms zal dit niet wenselijk of niet mogelijk zijn, bijvoorbeeld als de belanghebbende alleen bijzondere bijstand ontvangt.
Artikel4- Afzien van het opleggen van een maatregel
Een reden om af te zien van het opleggen van een maatregel is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit is het nodig dat een maatregel wordt opgelegd zo kort mogelijk nadat de gedraging heeft plaatsgehad, c.q. is geconstateerd. Om deze reden wordt onder onderdeel a van dit artikellid geregeld, dat het college geen maatregel kan opleggen voor een gedraging die langer dan twee jaar geleden heeft plaatsgevonden. Omdat de gedraging (vaak door toedoen van de betrokkene) relatief laat aan het licht kan komen, en er ook tijd nodig is voor de beoordeling en de verwerking, zou een termijn van één jaar te kort zijn.
Voor gedragingen die een schending van de informatieplicht inhouden en als gevolg waarvan ten onrechte of te veel bijstand is verleend, geldt op basis van onderdeel b van dit artikellid een verjaringstermijn van vijf jaar. Een termijn van vijf jaar ligt voor de hand gelet op de ernst van de gedraging (fraude) en gelet op het feit dat het college vaak pas achteraf met de fraude wordt geconfronteerd en vervolgens tijd nodig zal hebben om de omvang van de fraude (het benadelingsbedrag) vast te stellen. Opgemerkt zij nog, dat een aaneengesloten langere periode van fraude beschouwd wordt als een continue gedraging, waarbij de termijn van 5 jaar pas begint te lopen als de gedraging is gestopt.
Hierin wordt geregeld dat het college kan afzien van het opleggen van een maatregel indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete, individuele situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd.
Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het opleggen van een maatregel wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive.
Artikel5- Ingangsdatum en tijdvak
Het opleggen van een maatregel vindt uit redenen van efficiëntie in beginsel plaats door middel van verlaging van het uitkeringsbedrag in de eerstvolgende maand(en). Door de maatregel op te leggen naar de toekomst, behoeft het college niet over te gaan tot herziening van de bijstand en terugvordering van de (door die herziening) te veel betaalde bijstand.
Wanneer een uitkeringsbedrag nog niet (volledig) aan de bijstandsgerechtigde is uitbetaald, kan het juist weer praktisch zijn om de verlaging van de uitkering te verrekenen met het bedrag dat nog moet worden uitbetaald. Dat kan, terugwerkend tot de maand van de maatregelwaardige gedraging.
Als het maatregelwaardig gedrag vóór de aanvraag heeft plaatsgevonden (bv. verwijtbaar verlies van inkomen, het verhuizen naar de gemeente Ede zonder daar concreet uitzicht op betaald werk te hebben, het te snel interen op vermogen), kan de maatregel vanaf het moment van ingaan van de uitkering worden toegepast. Deze situatie zal zich voordoen als er een uitkering wordt aangevraagd, en deze bij de eerste toekenning al verlaagd moet worden. Als de bijstand nog moet worden toegekend, kan het toekenningsbesluit mede de maatregel bevatten. In een dergelijk geval kan de maatregel over een periode van gebroken maanden lopen (aansluitend op de ingangsdatum van de uitkering).
Het maatregelbesluit is effectief ook een herzieningsbesluit. Terugvordering is niet aan de orde, want er wordt achteraf uitbetaald in overeenstemming met de (nadere) besluitvorming.
Dit lid regelt de mogelijkheid om, als toepassing van lid 1 niet meer mogelijk is doordat de bijstand inmiddels is of wordt beëindigd, de maatregel op te leggen op (of aansluitend aan) de maand van de eigenlijke gedraging. Dit zal bijvoorbeeld nodig zijn als er achteraf een maatregelwaardige overtreding wordt geconstateerd, maar er geen bijstand meer wordt verstrekt.
Bij fraude volgt er uit het fraudebedrag een maatregelpercentage (zie artikel 10, tweede lid). Om aan effectuering van het uit het percentage volgende maatregelbedrag te komen, kan het wenselijk zijn om de maatregel over verschillende maanden in het verleden uit te smeren. Dan wordt er een lager percentage opgelegd, maar over meerdere maanden. Overigens kan er ook in dit geval niet meer aan maatregel worden opgelegd, dan dat er aan uitkering is verstrekt. De maatregel leidt in dit geval tot een (extra) terugvordering op grond van artikel 58 eerste lid onder a van de wet.
Dit lid regelt dat een maatregel voor bepaalde tijd wordt opgelegd. Door een maatregel voor een bepaalde periode op te leggen, weet de uitkeringsgerechtigde die met een maatregel wordt geconfronteerd waar hij aan toe is. Het college kan na afloop van de periode waarvoor de maatregel is getroffen opnieuw een maatregel opleggen. Hiervoor is dan wel weer een apart besluit nodig.
Wordt een maatregel voor een langere periode dan drie maanden opgelegd, dan geldt op grond van artikel 18, derde lid WWB een herbeoordelingsplicht voor het college. Het college moet in dergelijke gevallen het besluit tot het opleggen van de maatregel binnen drie maanden na het nemen van het besluit aan een herbeoordeling onderwerpen. Bij zo’n herbeoordeling behoeven niet opnieuw alle relevante feiten en omstandigheden tegen het licht worden gehouden. Een marginale beoordeling volstaat: het college moet beoordelen of het redelijk is dat de opgelegde maatregel wordt gecontinueerd. Daarbij kan worden gekeken naar de omstandigheden waarin betrokkene verkeert, maar bijvoorbeeld ook of de betreffende
persoon nu wel aan zijn verplichtingen voldoet.
Een maatregel kan in specifieke gevallen ook worden opgelegd totdat de belanghebbende een tekortkoming heeft hersteld. Dit kan van belang zijn om iemand tot een bepaalde handeling te doen overgaan, bijvoorbeeld het effectueren van een boedelscheiding. De belanghebbende heeft dan zelf in de hand om de negatieve invloed van de maatregel zo kort mogelijk te laten zijn.
Het komt voor dat een belanghebbende kort na elkaar diverse maatregelwaardige gedragingen vertoont, of bij herhaling dezelfde gedraging. In het kader van een lik-op-stuk beleid moet het dan mogelijk zijn om een aantal maatregelen in een en dezelfde maand uit te voeren. Daarbij kan dan de ene maatregel ook al de recidive van de andere zijn.
Artikel6- Samenloop van gedragingen
De regeling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op verschillende gedragingen van een bijstandsgerechtigde die (min of meer) gelijktijdig plaatsvinden en die in hun verband bezien feitelijk schending van één specifieke verplichting constitueren. Dan dient voor het toepassen van de maatregel te worden uitgegaan van de gedraging waarop de zwaarste maatregel van toepassing is. Dit voorkomt dat er voor iedere gedraging een afzonderlijke maatregel moet worden opgelegd.
Indien de belanghebbende echter een bepaalde verplichting herhaaldelijk schendt, is er geen sprake van samenloop, maar van meerdere schendingen. Er kan dan een sanctie plaatsvinden op iedere gedraging. Als de belanghebbende bijvoorbeeld meerdere malen niet verschijnt op een uitnodiging, zijn dit steeds afzonderlijke gedragingen die elk een sanctie verdienen.
Artikel7- Indeling in categorieën
De gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid,of daaraan zijn te relateren (artikel 9, 9a en 10a van de wet) worden in drie categorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft of kan hebben voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid.In artikel 9 WWB is een algemene omschrijving van de plicht tot arbeidsinschakeling opgenomen. De concrete invulling van de reïntegratieverplichtingen dient zoveel mogelijk te worden afgestemd op de mogelijkheden van de individuele uitkeringsgerechtigde. Ook is in artikel 9 WWB de tegenprestatie genoemd. In artikel 7 van de verordening zijn meerdere gedragingen concreet benoemd.
De eerste categorie betreft de formele verplichting van de uitkeringsgerechtigde om zich als werkzoekende in te schrijven bij het UWV ingeschreven te doen blijven. Tevens behoort tot deze categorie de verplichting voor de jongere, om meteen alle medewerking te verlenen aan het opstellen van het plan bedoeld in artikel 44a van de wet.
De tweede categorie betreft (samengevat) de verplichting tot een actieve opstelling op de arbeidsmarkt, waaronder de eigen verantwoordelijkheid van de belanghebbende om voldoende te solliciteren en te voldoen aan een oproep voor een (medisch) onderzoek naar de arbeidsmogelijkheden. Tot deze categorie behoren tevens gedragingen die de kans vergroten op het zonder noodzaak langer voortduren van bijstandsverlening. Het gaat hier om het stellen van niet verantwoorde beperkingen ten aanzien van algemeen geaccepteerde arbeid en om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakeling verminderen. Voorbeelden van deze categorie zijn negatieve gedragingen bij sollicitaties en onvoldoende meewerken aan het opgesteld trajectplan, in het kader waarvan ook opleiding, scholing, sociale activering (als tussendoel, uiteindelijk gericht op arbeidsinschakeling) of zorg verplicht kan worden gesteld. Ook het niet verschijnen op een oproep van het college of een reïntegratiebedrijf e.d. is niet acceptabel. Het onvoldoende meewerken aan een inburgeringstraject, (dat uiteindelijk voor een bijstandsgerechtigde ook van belang is voor de uitstroom) is hier expliciet benoemd. Een maatregel op grond van deze verordening is mogelijk, als het inburgeringstraject deel uitmaakt van het reïntegratietraject zoals bedoeld is artikel 9 of 10 WWB. In andere gevallen (als er geen sprake is van een reïntegratietraject waarvan het inburgeringstraject deel uitmaakt, of als er geen sprake is van een recht op een bijstandsuitkering) wordt er een boete opgelegd op grond van de Wet inburgering en de daarop gebaseerde Boeteverordening inburgering.
Het onvoldoende medewerken aan het vervullen van een participatieplaats (werken met behoud van uitkering als bedoeld in artikel 10a van de wet) en het onvoldoende medewerken aan het opstellen, het uitvoeren of het evalueren van het plan dat voor de jongere is opgesteld valt ook onder deze categorie. Tot slot is opgenomen de verplichting die vanaf 2012 geldt voor jongeren, om na de melding eerst 4 weken zelf te zoeken naar betaald werk of naar mogelijkheden binnen het reguliere onderwijs. Indien de jongere hier wel enige, maar toch onvoldoende invulling aan geeft, volgt er een maatregel.
Indien de alleenstaande ouder met een kind jonger dan 5 jaar door houding en gedrag de vrijstelling van de arbeidsverplichting verspeelt met toepassing van artikel 9a vijfde lid van de wet, moet het college dat sanctioneren op grond van artikel 9a, twaalfde lid van de wet.
De derde categorie betreft het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid die voor de belanghebbende concreet beschikbaar is, alsmede door eigen toedoen tijdens de bijstandsperiode (deeltijd)arbeid niet behouden. Ook degene die bij voorbaat aangeeft dat hij niet beschikbaar wil zijn voor arbeid (terwijl hij wel de arbeidsplicht heeft) dient een maatregel uit de derde categorie te krijgen. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen, als een belanghebbende aangeeft een studie te willen gaan volgen of af te ronden, die door het college niet noodzakelijk wordt geacht, terwijl deze studie meer dan 19 uur per week in beslag gaat nemen. Het niet meewerken aan door of namens het college uitgevoerde projecten, waarbij van de belanghebbende als tegenprestatie voor de uitkering werkzaamheden worden verlangd, dient ook met een maatregel uit de hoogste categorie te worden afgedaan. Bij volharding in het gedrag, wordt aansluitend weer een maatregel opgelegd.Ook wordt tot deze categorie gerekend het (in het geheel) niet meewerken aan een door het college aangeboden traject dat uiteindelijk gericht is op arbeidsinschakeling, of het verwijtbaar (doen) afbreken daarvan. Het maakt immers verschil, of een belanghebbende bijvoorbeeld incidenteel verzuimt dan wel of hij alle medewerking vanaf het begin weigert, c.q. een traject verwijtbaar afbreekt of zich dusdanig gedraagt dat het traject door of namens het college wordt stopgezet. De uitsluiting van een maand moet de belanghebbende duidelijk maken dat de deelname aan een traject, of de plaatsing op een participatieplaats niet op vrijwillige basis geschiedt. Ook eventuele voorfases, zoals scholing of activering, zijn uiteindelijk op arbeidsinschakeling gericht, zodat ook het meewerken daaraan van groot belang is.
De jongere die in het geheel niet meewerkt aan het opstellen van een plan of die in de eerste 4 weken na de melding in het geheel geen inspanningen heeft verricht, kan het recht op uitkering geheel worden ontzegd (artikel 13, tweede lid onder d WWB). Desalniettemin kunnen er omstandigheden zijn waaronder wel gekozen wordt voor het inzetten van een uitkering, maar dan met een maatregel.
Artikel8- De hoogte en duur van de maatregel
Deze bepaling bevat de standaardmaatregelen in hoogte en duur voor de drie categorieën van gedragingen zoals opgenomen in artikel 7.
Indien binnen één jaar na afdoening van een eerdere verwijtbare gedraging sprake is van een herhaling van de verwijtbare gedraging, wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verdubbeling van de duur van de maatregel. Als eerdere verwijtbare gedraging wordt die eerdere gedraging verstaan die aanleiding is geweest tot een maatregel, ook indien de maatregel wegens dringende redenen niet is geëffectueerd. Voor het bepalen van de aanvang van de termijn van twaalf maanden, geldt het tijdstip waarop het besluit waarmee de maatregel is opgelegd, bekend is gemaakt. De categorie van de gedraging is daarbij niet van belang.
Op basis van deze bepaling kan een recidivemaatregel worden toegepast. Dat kan meerdere malen. Indien de belanghebbende na een tweede verwijtbare gedraging echter wederom hetzelfde verwijtbaar gedrag vertoont (volharding), kunnen de hoogte en/of de duur van de maatregel ook individueel worden vastgesteld, waarbij ook weer gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de betrokkene.
Artikel 9 - Te laat verstrekken van gegevens
Indien een belanghebbende de voor de verlening van de bijstand van belang zijnde gegevens of gevorderde bewijsstukken niet op tijd verstrekt, kan het college het recht op bijstand opschorten op grond van artikel 54, eerste lid WWB. Het college geeft de cliënt vervolgens een termijn waarbinnen hij zijn verzuim kan herstellen (de zogenaamde hersteltermijn).
Wordt de gevraagde informatie niet binnen de gestelde termijn aan het college verstrekt, dan kan het college de bijstand stopzetten (door middel van het intrekken van het besluit tot toekenning van de bijstand). Worden de gevraagde gegevens wél binnen de hersteltermijn verstrekt, dan wordt de bijstand (als daar blijkens de ontvangen gegevens nog recht op bestaat) voortgezet, maar wordt tevens een maatregel opgelegd. Dit lid regelt de hoogte van de maatregel.
Het kan ook voorkomen dat bepaalde gevraagde gegevens niet (dus ook niet ná de hersteltermijn) aan het college worden verstrekt. In dat geval kan het college de rechtmatigheid van de uitkering niet vaststellen. De bijstand moet dan worden geweigerd (in de situatie dat een uitkering wordt aangevraagd) of het besluit tot toekenning van de bijstand moet worden ingetrokken (bij een lopende uitkering) waarbij ook een eerdere periode kan worden herzien en ingetrokken. Het opleggen van een maatregel is dan niet aan de orde, want er resteert geen uitkeringsrecht waar die maatregel op toegepast zou moeten worden.
Dit lid regelt de recidive voor dit soort gedragingen.
Dit artikellid maakt het mogelijk om bij het te laat verstrekken van informatie af te zien van een maatregel, indien de schending van de informatieplicht geen enkel gevolg heeft gehad voor de hoogte van de uitkering en er daarnaast geen sprake is van kwade opzet van belanghebbende. Bij min of meer bewuste pogingen om verkeerde of onvolledige informatie te verstrekken, dient uiteraard wel een maatregel opgelegd te worden, zeker als dit op het moment van verzwijgen of nadien wel gevolgen had kunnen hebben. Het niet tijdig melden van bijvoorbeeld een verblijf in het buitenland, hoewel dit nog binnen de toegestane duur blijft, kan later in hetzelfde jaar wel gevolgen hebben. Ook dient de waarschuwing wel te leiden tot aangepast gedrag van de belanghebbende, zodat een tweede waarschuwing binnen een jaar niet mogelijk is. Een schriftelijke waarschuwing is overigens geen maatregel. Dit wil zeggen dat bij herhaling van de gedraging een maatregel wordt opgelegd zonder toepassing van de recidivemaatregel.
Artikel10- Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen met gevolgen voor de bijstand
Dit artikel regelt het opleggen van een maatregel in geval van uitkeringsfraude. Van uitkeringsfraude is sprake indien informatie die voor het correct beoordelen het recht op een uitkering benodigd is, wordt verzwegen of onjuist wordt verstrekt, met het oogmerk een (hogere) uitkering te krijgen.
Voor uitkeringsfraude beneden de aangiftegrens van het Openbaar Ministerie (indertijd € 6.000,=; thans € 35.000 bij witte fraude en € 10.000 bij overige fraude) was onder de Abw het regime opgenomen van de bestuurlijke boete. De WWB kent echter nog slechts één soort sanctie: het verlagen van de uitkering (in de vorm van een de maatregel). Door middel van verlaging van de uitkering wordt deze afgestemd op de mate waarin de belanghebbende heeft voldaan aan zijn verplichting om het college de juiste informatie te verstrekken, die voor het correct beoordelen het recht op een uitkering nodig was. Evenals de overige maatregelen in deze verordening heeft de maatregel op grond van artikel 10 een reparatoir karakter. Omdat het niet gaat om een punitieve sanctie (waarbij het leedtoevoegend karakter voorop staat) zijn de strafrechtelijke waarborgen niet van toepassing. De maatregel is ook hier een reactie op de gedraging (fraude) en stemt de uitkering af op die gedraging.
Onder de oude systematiek (boete) was er de verplichting om de belanghebbende te horen (althans: om hem de gelegenheid te geven gehoord te worden) alvorens er een boete kon worden opgelegd. Dan kon bij het al dan niet opleggen van de boete, en bij de hoogte ervan, rekening worden gehouden met hetgeen de belanghebbende naar voren bracht als redenen voor zijn frauderen. Onder omstandigheden kon dat leiden tot een lagere mate van verwijtbaarheid, en dus tot een lagere boete. Formeel is deze extra waarborg nu vervallen. In de praktijk zal het echter zo moeten zijn, dat het maatregelbesluit zorgvuldig is voorbereid en deugdelijk is gemotiveerd. Bij die zorgvuldige voorbereiding kan, als de verwijtbaarheid niet op voorhand al uit eerdere uitlatingen van de belanghebbende of uit andere bronnen duidelijk is, toch de noodzaak aanwezig zijn om betrokkene in de gelegenheid te stellen zich over de zaak uit te laten. In de motivering moet dan tot uitdrukking komen hoe de stellingen van de belanghebbende worden beoordeeld.
In artikel 17, eerste lid, WWB is bepaald dat belanghebbende op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand. Met “onverwijld” wordt bedoeld, dat de belanghebbende in elk geval de informatie die van directe invloed is op de hoogte van de verstrekkingen dusdanig snel doorgeeft aan het college, dat voorkomen kan worden dat er teveel of ten onrechte uitkering wordt doorbetaald. De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het bruto benadelingsbedrag. Dat is het door de gemeente teveel betaalde bedrag aan bijstand.
De maatregel wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht, zoals bedoeld in artikel 17 van de WWB, wordt afhankelijk gesteld van de hoogte van het bruto bedrag aan bijstand dat als gevolg van de schending van die verplichting ten onrechte of te veel aan de belanghebbende is betaald. Door meerdere oplopende categorieën van fraudebedragen te benoemen en daaraan oplopende verlagingen te koppelen, kan het opleggen van de maatregel genuanceerd worden toegepast. Een grovere categorisering maakt die nuancering lastiger. Globaal gezien komt de hoogte van de maatregel overeen met de hoogte van de boete, zoals die onder het vroegere regime werd opgelegd. Opgemerkt zij, dat de maatregel altijd nog geïndividualiseerd kan worden, indien de verhouding tussen fraude en maatregel scheef dreigt te gaan lopen of indien de omstandigheden van de betrokkene of zijn gezin daartoe nopen.
Indien sprake is van fraude en het benadelingsbedrag hoger is dan € 35.000,= respectievelijk € 10.000 (de aangifterichtlijn sociale zekerheid voor witte fraude respectievelijk overige fraude), zal het college proces-verbaal op laten maken en aangifte te doen bij het Openbaar Ministerie. Het ligt niet voor de hand om dan over te gaan tot het opleggen van een maatregel, als het OM inmiddels een sanctie heeft opgelegd. Het “una via” beginsel (geen samenloop van sancties op dezelfde onrechtmatige gedraging dan bij beslissing van één enkele overheidsorgaan) kan zich daar tegen verzetten. De Centrale Raad voor Beroep heeft zich in het verleden geregeld uitgesproken tegen dergelijke dubbele bestraffing.
Als het Openbaar Ministerie besluit niet tot strafrechtelijke vervolging over te gaan, of de vervolging afbreekt, kan het college alsnog een maatregel opleggen, ook voor fraudebedragen hoger dan de aangiftegrens. Om de hoogte van de maatregel nog in overeenstemming te doen zijn met de hoogte van het fraudebedrag, wordt bij hogere fraudebedragen een maatregel opgelegd gedurende een periode langer dan de anders gebruikelijke één maand. Indien verzwegen inkomsten door het college dusdanig tijdig zijn ontdekt, bijvoorbeeld door een signaal van het Inlichtingenbureau, dat deze met toepassing van artikel 58 derde lid van de wet kunnen worden verrekend, en er daardoor geen terugvordering ontstaat (maar een verrekening), wordt er gehandeld als ware er geen benadeling. Dat betekent dat artikel 11 van deze verordening van toepassing wordt. Het spreekt voor zich, dat een waarschuwing dan niet gepast is.
Het derde lid regelt de gevallen waarin de belanghebbende na een eerder opgelegde maatregel voor het schenden van de inlichtingenplicht, binnen een periode van twee jaar weer uitkeringsfraude pleegt. Gezien de ernst van de gedraging is de periode waarbinnen sprake is van recidive langer dan bij het schenden van andere verplichtingen (twee jaar in plaats van een jaar).
Gelet op het inwerkingtreden van de boetsystematiek ten aanzien van gedragingen die in 2013 e.v. plaatsvinden, is dit artikel thans beperkt tot gedragingen die voor 1 januari 2013 hebben plaatsgevonden.
Artikel11- Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand
In dit artikel wordt de zogeheten “nulfraude” geregeld: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de bijstand. Voorbeelden van nulfraude zijn het niet opgeven van een vermogensbestanddeel onder de vermogensgrens, of het niet melden van vrijwilligerswerk.
Uitgangspunt is het wel opleggen van de maatregel. Om tot het geven van een waarschuwing te komen (met toepassing van het tweede lid), dienen er bijkomende omstandigheden te zijn, die duiden op het ontbreken van kwade opzet bij betrokkene. Dit zal slechts in uitzonderingsgevallen aan de orde kunnen zijn, gelet op de omvang van de inlichtingenplicht en de eigen verantwoordelijkheid van de belanghebbende daarin.
De bevoegdheid tot het geven van een waarschuwing bij het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht is gelijk aan de bevoegdheid tot het geven van een waarschuwing bij het te laat verstrekken van informatie (artikel 9 derde lid van de verordening). Het verschil met artikel 9, derde lid, is dat het daar gaat om te laat verstrekte inlichtingen, en hier om niet verstrekte inlichtingen.
Bij min of meer bewuste pogingen om verkeerde of onvolledige informatie te verstrekken, dient uiteraard wel een maatregel opgelegd te worden, zeker als dit op het moment van verzwijgen of nadien wel gevolgen had kunnen hebben. Het niet melden van bijvoorbeeld vermogen, hoewel dit nog binnen de toegestane grens blijft, kan later wel gevolgen hebben.
Gelet op het inwerkingtreden van de boetsystematiek ten aanzien van gedragingen die in 2013 e.v. plaatsvinden, is dit artikel thans beperkt tot gedragingen die voor 1 januari 2013 hebben plaatsgevonden.
Artikel12- Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan
Al vóórdat een bijstandsuitkering wordt aangevraagd, geldt de verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan. Oftewel: het is ieders plicht om datgene te doen (of na te laten) waardoor hij – op legale wijze – kan (blijven) beschikken over middelen om in de kosten van het bestaan te voorzien. Wanneer iemand hier niet aan heeft voldaan, met als gevolg dat hij een bijstandsuitkering aan moet vragen, kan het college reeds bij de toekenning van de bijstand hiermee rekening houden door een maatregel op te leggen. Uiteraard geldt de verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan onverkort gedurende de bijstandsverlening.
Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken, zoals bijvoorbeeld:
Artikel 12 benoemt een kortingspercentage voor een deel van deze gedragingen. De ernst van de gedraging wordt uitgedrukt in de hoogte en de duur van de maatregel. Bij de vaststelling van de duur van de maatregel kan het college laten meewegen hoelang de betrokkene onafhankelijk van bijstand zou zijn gebleven, indien hij wel voldoende besef van verantwoordelijkheid had betoond.
Bij het niet effectueren van een recht op een voorliggende voorziening is de maatregel 100% gedurende een maand. Bij het versneld interen van vermogen, of bij het wegsluizen van vermogen, wordt aangesloten bij de periode dat betrokkene buiten de bijstand had kunnen blijven. Er is hier immers sprake van rechtstreekse benadeling van de gemeente tot mogelijk zeer aanzienlijke bedragen. De maatregel is 100% over een periode net zolang als de belanghebbende buiten de bijstand had moeten blijven, met een maximum van 6 maanden. Dit laat onverlet de mogelijkheid voor het college om af te wijken van duur en/of hoogte van de maatregel, op basis van de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de belanghebbende en zijn gezin.
Bij overschrijding van het toegestane verblijf in het buitenland wordt aangesloten bij de lengte van de overschrijding. De maatregel is bepaald op 10% gedurende een maand, voor elke week (of deel van een week) waarmee het toegestane verblijf in het buitenland is overschreven. Bij een overschrijding van 1 tot en met 7 dagen volgt er dus een maatregel van 10% gedurende 1 maand, bij 8 tot en met 14 dagen volgt er een maatregel van 10% gedurende 2 maanden, en bij een overschrijding van 15 dagen of meer volgt er een maatregel van 10% gedurende 3 maanden. Nuancering is mogelijk op grond van artikel 2. Bij een eerste overschrijding in een kalenderjaar is de maximale duur van de maatregel 3 maanden. Voor deze gedraging is een recidivebepaling toegevoegd. Bij een tweede overschrijding in een kalenderjaar kan of de duur, of de hoogte van de toe te passen maatregel worden verdubbeld. In de uitvoering kan (als de omstandigheden van de belanghebbende zulks toelaten) de voorkeur gegeven worden aan de verdubbeling van de hoogte, omdat dit een verplichte herbeoordeling na drie maanden voorkomt. Van een belanghebbende mag worden verlangd dat hij alles in het werk stelt om niet van een WWB-uitkering afhankelijk te worden. Hij mag daarom, als hij werk heeft, dit werk en de inkomsten daaruit niet verwijtbaar kwijt raken. Van een belanghebbende die naar een andere gemeente verhuist, mag worden verlangd dat hij dit (behoudens dringende noodzaak) alleen doet als hij in die beoogde woongemeente ook langdurig in zijn eigen bestaan kan gaan voorzien. Zonder concreet uitzicht op een betaalde baan betoont hij een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Dit geldt ook voor inwoners van andere EU landen die niet of slechts kort gewerkt hebben en een beroep op een WWB-uitkering doen. Overigens dient bij deze laatste categorie aanvragers eerst vast komen te staan, dat zij hun hoofdverblijf daadwerkelijk in Nederland hebben. Een belanghebbende kan een beroep doen op bijstand indien er op een andere uitkering waar hij recht op heeft (bijvoorbeeld WW, ZW, WAO) door het betreffende uitkeringsorgaan een volledige of verregaande verrekening van een bestuurlijke boete plaatsvindt. Gelet op de verwijtbare gedraging(en) die ten grondslag liggen aan dit bijstandverzoek, is het niet billijk om de bijstandsuitkering maximaal dus ongekort, te verstrekken. Betrokkene had immers buiten de bijstand moeten en kunnen blijven, door geen tekortschietend besef van verantwoordelijkheid te vertonen. De korting is bepaald op 20 procent en kan plaatsvinden zolang het beroep op bijstand duurt, met een maximum van 6 maanden.
Artikel13- Zeer ernstige misdragingen
Onder de term “zeer ernstige misdragingen” kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd.
Voor deze gedragingen kan alleen een maatregel worden opgelegd indien verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (het vaststellen van) het recht op een uitkering. Vandaar dat in dit artikel wordt bepaald dat de zeer ernstige misdragingen moeten hebben plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van WWB.
In artikel 18, tweede lid WWB, wordt gesproken over “het zich jegens het college zeer ernstig misdragen”. Dit betekent dat (zeer) agressief gedrag tegenover leden van het college en zijn ambtenaren (of werknemers) aanleiding is voor het opleggen van een maatregel. Ook kan een maatregel worden opgelegd als een klant zich agressief heeft gedragen tegenover een medewerker van een andere organisatie die door het college belast is met de uitvoering van de WWB (bijvoorbeeld een ingehuurde medewerker van een uitzendbureau of een medewerker van een re-integratiebedrijf).
Bij het vaststellen van de maatregel in de situatie dat een uitkeringsgerechtigde zich (zeer) ernstig heeft misdragen, zal op grond van artikel 2 tweede lid van deze verordening gekeken moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de betrokkene. Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, kunnen de volgende vormen van agressief gedrag in een oplopende reeks (steeds ernstiger) worden onderscheiden:
Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging zullen de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad moeten worden beoordeeld. In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. De mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld is in beginsel groter dan bij frustratiegeweld.
Het opleggen van een maatregel staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een maatregel op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie.
In artikel 13 wordt voor wat betreft de hoogte van de maatregel onderscheid gemaakt tussen fysiek geweld tegen personen en/of materiële zaken (100 procent) , bedreigingen (75 procent) en verbaal geweld (mondeling dan wel schriftelijk geuit) (50 procent). De duur van de maatregel is een maand. In zijn algemeenheid zal dit een passende reactie zijn op het vertoonde, onacceptabele gedrag. Uit het vorenstaande volgt echter al, dat juist bij het beoordelen en sanctioneren van dit soort gedrag het afwegen van de individuele omstandigheden van groot belang is. Bij recidive kan de duur van de maatregel worden verdubbeld.
Artikel14 - Niet verlenen van medewerking
Het is voor een doelmatige en rechtmatige uitvoering van de wet van belang dat de belanghebbende de medewerking verleent die het college verlangt en nodig heeft. In dit artikel is aangegeven dat het niet of onvoldoende medewerking verleent, hiervoor een maatregel opgelegd kan krijgen. Het is niet doenlijk om alle vormen van medewerking te benoemen of te voorzien. Slechts een bijzonder van belang zijnde vorm van medewerking is expliciet benoemd, namelijk het niet tonen van een geldig
identiteitsbewijs. Per geval dient te worden beoordeeld, hoe ernstig en verwijtbaar de schending van de medewerkingsplicht is. Uiteraard is een tweede of voortdurende weigering ernstiger dan de eerste. Dit wordt uitgewerkt in lid 2 en 3.
Artikel15 - Niet voldoen aan aanvullende verplichtingen
Het college kan aan de WWB-uitkering diverse verplichtingen verbinden. Enerzijds gaat het om verplichtingen die strekken tot arbeidsinschakeling of die verband houden met aard en doel van de bijstand, of die strekken tot vermindering of beëindiging van de bijstand. Hieronder begrepen kan zijn het zich onderwerpen aan een noodzakelijke medische behandeling (artikel 55 WWB). Anderzijds gaat het om verplichtingen die in feite de belanghebbende ondersteunen bij een verantwoorde besteding van zijn middelen (artikel 57 WWB). De verplichtingen kunnen divers zijn; nadere uitwerking daarvan is niet zinvol, want die uitwerking kan nooit alles omvatten. Als voorbeelden kunnen worden genoemd de verplichting tot deelname aan een schuldhulptraject of aan een budgetteringscursus. De maatregel wordt naar hoogte en duur individueel beoordeeld, maar dient uiteraard in overeenstemming te zijn met de ernst van de gedraging.
Artikel 56 WWB treedt pas in werking treedt als ook het nieuwe stelsel voor kinderalimentatie dat reeds langere tijd in voorbereiding is in werking treedt. Pas dan krijgt dit artikel van de verordening een zelfstandige betekenis. Tot die tijd kan het niet vragen van kinderalimentatie (en ook partneralimentatie) wel worden gesanctioneerd op basis van artikel 15 van de verordening. Immers kan op grond van artikel 55 WWB aan betrokkene ook al een verplichting worden opgelegd om alimentatie te vragen.
Artikel17 - Overige gedragingen
Het is ondoenlijk om alle gedragingen in deze verordening te omschrijven of in categorieën in te delen. Dit restartikel regelt dat er steeds als de belanghebbende zich niet conform de regelgeving of de verplichtingen gedraagt, er een maatregel opgelegd kan worden.
Artikel18 - Misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet
Artikel 8a WWB verplicht de gemeenteraad tot het bij verordening regels vaststellen voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de WWB. Het doel van dit artikel is, om het gemeentelijke handhavings- en fraudebeleid op de agenda van de gemeenteraad te zetten.
Handhaving is het doen naleven van wet- en regelgeving ter bevordering van het juist benutten en toepassen van wetten en regelingen, overeenkomstig doel en strekking. Handhaving staat daarmee voor alle bewust ondernomen activiteiten, die erop gericht zijn om de spontane naleving van wet- en regelgeving te bevorderen. Het gaat daarbij zowel om repressieve als preventieve activiteiten.
De hoofdafdeling Werk, Inkomen en Zorg is in 2004 gestart met het project Hoogwaardige Handhaving. Hoogwaardige Handhaving kent vier visie-elementen:
In het kader van het project Hoogwaardige Handhaving dient een Handhavingsplan vastgesteld te worden. Hoewel het Handhavingsplan een breder terrein aan onderwerpen kent dan de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand en misbruik en oneigenlijk gebruik van de WWB, kan dit Handhavingsplan mede worden beschouwd als een vertaling van het fraudebeleid van de gemeente. Door in lid 1 van dit artikel te bepalen dat de raad een Handhavingsplan vast moet stellen, wordt voldaan aan de verplichting en doelstelling van artikel 8a WWB.
In het Handhavingsplan dient, ten behoeve van de mogelijkheid tot sturing van het fraudebeleid door de gemeenteraad, een aantal onderwerpen in ieder geval te worden opgenomen. Dit is geregeld in het tweede lid van artikel 14.
Het derde lid regelt de verantwoording aan de gemeenteraad over de uitvoering van het handhavingsbeleid. Omdat het college op grond van artikel 77 WWB toch al jaarlijks een uitvoeringsverslag moet indienen bij het Ministerie, en dit verslag het oordeel van de gemeenteraad moet bevatten, is ervoor gekozen om de verantwoording van het college naar de raad te laten geschieden middels het jaarlijkse uitvoeringsverslag. Op grond van de jaarlijkse informatie over de resultaten van de uitvoering van het Handhavingsplan, kan de gemeenteraad bepalen in hoeverre het beleid bijgesteld dient te worden. De bijstelling van het beleid kan desgewenst uitmonden in een nieuw Handhavingsplan.
Het vierde lid stelt nadrukkelijk dat de het Handhavingsplan ter kennisneming aan de cliëntenraad Het Overleg dient te worden toegezonden. Op welke wijze de cliëntenraad in zijn algemeenheid dient te worden geïnformeerd over het beleid wordt geregeld in de VerordeningWWB/WIJ-raad.
Evenals de uitvoering van de WWB ligt de uitvoering van de Maatregelenverordening WWB bij het college. Om een efficiënte en effectieve uitvoering van deze verordening te waarborgen kan het college nadere beleidsregels vaststellen. De verordening wordt met toepassing van de algemene mandatering van de WWB uitgevoerd door daartoe bevoegde ambtenaren.
Artikel 20 - Hardheidsclausule
Het kan zijn dat zich bepaalde situaties voordoen die niet voorzien zijn bij het opstellen van deze verordening en waarin onverkorte toepassing van de bepalingen in deze verordening kennelijk onredelijke gevolgen zou hebben voor de belanghebbende. Het college heeft op grond van dit artikel de bevoegdheid om in dergelijke situaties af te wijken van de bepalingen in deze verordening.
Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.
De datum van de inwerkingtreding van de verordening (1 mei 2013) is afgestemd op de datum besluitvorming in de raad.
De nieuwe Maatregelenverordening heeft onmiddellijke werking.