Kwijtscheldingsbeleid

Kwijtscheldingsbeleid

Geacht bestuur,

Bijgaand bieden wij u het voorstel aan inzake het per 1 januari 2004 te voeren kwijtscheldingsbeleid.

Algemeen

In het kader van de fusie van de waterschappen De Aa en De Maaskant moet een kwijtscheldingsbeleid worden vastgesteld. Beide waterschappen hanteren een verschillend kwijtscheldingsbeleid. Waterschap De Aa hanteert een kwijtscheldingsnorm van 95% met (maximaal) volledige kwijtschelding, waterschap De Maaskant hanteert een kwijtscheldingsnorm van 100% met een gedeeltelijke (maximaal 50%) kwijtschelding.

Juridisch kader

Op grond van artikel 144 Waterschapswet zijn de waterschappen bij het verlenen van kwijtschelding gebonden aan de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990. De daarin opgenomen kwijtscheldingsnorm bedraagt 90% van de bijstandsnorm. Dit betekent dat kwijtschelding wordt verleend als het netto-besteedbaar inkomen minus de kwijtscheldingsnorm, nul of negatief is.

Artikel 144 Waterschapswet geeft waterschappen echter de mogelijkheid om in strakkere of in ruimere zin van de 90% kwijtscheldingsnorm af te wijken. Afwijkingen in ruimere zin zijn toegestaan tot maximaal 100% van de bijstandsnorm.

Waterschappen hebben dus de volgende mogelijkheden:

• a.

  in ruimere zin afwijken van de Uitvoeringsregeling (tot maximaal 100% van de

  bijstandsnorm);

• b.

  90% kwijtscheldingsnorm hanteren;

• c.

  in strakkere zin afwijken van de Uitvoeringsregeling. Dit kan bestaan uit:

• •

  helemaal geen kwijtschelding verlenen;

• •

  gedeeltelijke kwijtschelding verlenen.

Bij het vaststellen van het kwijtscheldingsbeleid spelen vele factoren een rol. Hierbij moet onder andere worden gedacht aan de inkomstenderving die met de kwijtschelding gepaard gaat en de gevolgen daarvan op de tariefstelling voor de verontreinigingsheffing en ingezetenenomslag (kwijtschelding geldt niet voor de omslag gebouwd en ongebouwd).

Ook de mogelijkheid tot samenwerking met gemeenten in het kader van de zogenaamde 1-loketfunctie kan in de afweging worden betrokken. Zoals hiervoor vermeld staat ook de mogelijkheid open om in het geheel geen kwijtschelding te verlenen.

Gemeentelijk kwijtscheldingsbeleid en mogelijke samenwerkingsvormen

Alle gemeenten in het beheersgebied van het waterschap Aa en Maas hanteren een 100% kwijtscheldingsnorm.

Bovendien kennen veel gemeenten de ambtshalve kwijtschelding. Dit betekent dat voor degenen die in voorgaande jaren kwijtschelding hebben gekregen bekeken wordt (intern) of de inkomens of gezinssituatie is gewijzigd. Is dit niet het geval dan verleent de gemeente ambtshalve kwijtschelding. De belastingschuldige hoeft geen verzoek meer in te dienen. In sommige gevallen gaat dit zelfs gepaard met het achterwege laten van het verzenden van het aanslagbiljet. Sommige gemeenten gaan zelfs zover dat eigenhandig wordt bekeken wie eventueel voor kwijtschelding in aanmerking komt. Er hoeft in dat geval geen sprake te zijn van een verzoek in de voorgaande jaren. Dit alles betekent dat de gemeenten veel minder ‘echte’ kwijtscheldingsverzoeken ontvangen dan het waterschap. Waar het waterschap nog concrete gegevens moet opvragen aan belastingschuldigen en hiermee een berekening moet uitvoeren blijven veel gemeenten van deze handelingen verstoken.

De mate waarin met gemeenten kan worden samengewerkt is afhankelijk van de door het waterschap gehanteerde kwijtscheldingsnorm. Bij hantering van een 100% kwijtscheldingsnorm is de meest vergaande samenwerking mogelijk.

Huidige samenwerkingsvorm tussen gemeenten en waterschap De Maaskant

Belastingschuldigen hoeven geen kwijtschelding aan te vragen bij het waterschap. De gemeenten verstrekken het waterschap jaarlijks - tegen een vergoeding - een overzicht van degenen die voor kwijtschelding in aanmerking komen. Het waterschap draagt enkel nog zorg voor de terugbetaling. De voor het waterschap resterende werkzaamheden zijn gering in omvang (circa 0,2 fte).

Bij deze samenwerkingsvorm is dus sprake van een automatische koppeling; belastingschuldigen die bij gemeenten in aanmerking komen voor kwijtschelding, krijgen ook kwijtschelding van het waterschap.

Huidige samenwerkingsvorm tussen gemeenten en waterschap De Aa.

Waterschap De Aa besteedt de berekening - tegen een vergoeding - zoveel mogelijk uit aan gemeenten. De belastingschuldige moet wel zelf kwijtschelding aanvragen bij het waterschap en ontvangt van het waterschap ook de beschikking. De voor het waterschap resterende werkzaamheden zijn hier omvangrijker (circa 0,8 fte).

Bij deze samenwerkingsvorm is dus geen sprake van een automatische koppeling; belastingschuldigen moeten kwijtschelding aanvragen bij het waterschap.

Kwijtscheldingslasten

In het hierna volgende overzicht zijn de geraamde kwijtscheldingslasten en de effecten op het tarief van de volgende varianten in beeld gebracht:

1.Een kwijtscheldingsnorm van 95%; maximaal 100% kwijtschelding;

2.Een kwijtscheldingsnorm van 100%; maximaal 50% kwijtschelding met automatische koppeling;

3.Een kwijtscheldingsnorm van 100%, maximaal 100% kwijtschelding met automatische koppeling

De berekening van de kwijtscheldingslasten in de drie varianten is gebaseerd op de jaarrekening 2002 van de waterschappen De Aa en De Maaskant.

De berekening van de gevolgen van de drie varanten voor de tariefstelling is gebaseerd op de tarieven en de begroting 2003 van de waterschappen De Aa en De Maaskant.

Consequentie van de varianten voor huishoudens

Hieronder volgt een overzicht van de financiële consequenties van de varianten voor één en meerpersoons huishoudens.

Noot:

1.Kwijtschelding op basis van de 95%-norm is niet apart zichtbaar gemaakt omdat de financiële consequenties gelijk zijn aan die van de 100% norm, met dit verschil dat bij de 95% norm minder belastingbetalers in aanmerking komen voor kwijtschelding.

2.Geen rekening is gehouden met omslag gebouwd, omdat de betreffende belastingplichtigen doorgaans geen onroerend goed bezitten.

Argumenten pro en contra 100%

Voordelen:

• •

  Alle gemeenten hanteren inmiddels de 100%-norm. Toepassing daarvan door het waterschap zou een conformering betekenen aan het gemeentebeleid. Hierdoor worden situaties voorkomen dat belastingplichtigen bij de ene lagere overheid wel en bij de andere niet in aanmerking komen voor kwijtschelding.

• •

  Een toepassing van de 100% norm is voor het waterschap een instrument om bij te dragen aan het oplossen van financiële noodsituaties bij de sociaal zwakkeren in het waterschapsgebied (armoedebeleid). Hiermee kan het waterschap zijn 'sociale' gezicht tonen.

  De maatschappelijke weerstand tegen de waterschapsbelastingen kan daardoor afnemen. Dit kan het draagvlak voor de waterschapbelastingen vergroten.

• •

  Een ruim kwijtscheldingsbeleid kan voorkomen dat bij belastingschuldigen met betalingsproblemen invorderingswerkzaamheden moeten plaatsvinden. Daarbij moet in aanmerking worden genomen dat in theorie belastingschulden verhaalbaar zijn, maar dat dit de facto gezien de financiële positie van de belastingschuldige vaak een illusie is.

Nadelen:

• •

  Een ruim kwijtscheldingsbeleid betekent dat grote groepen belastingschuldigen die belang en zeggenschap hebben bij de taakuitoefening van het waterschap daarvoor niet betalen. De trits 'belang-betaling-zeggenschap' wordt min of meer geweld aangedaan.

• •

  Het verlenen van kwijtschelding van belastingen staat op gespannen voet met het uitgangspunt dat de bijstand voldoende wordt geacht om lokale belastingen te kunnen betalen.

• •

  Het is waterschappen niet toegestaan om inkomenspolitiek te voeren. Dit laatste is voorbehouden aan de Rijksoverheid.

• •

  Naarmate het kwijtscheldingsbeleid ruimer is, zullen de belastinginkomsten afnemen. Omdat waterschappen financieel volledig afhankelijk zijn van de belastinginkomsten - in tegenstelling tot gemeenten die gemiddeld 15% van hun inkomsten bekostigen uit eigen belastingen, heffingen en rechten - is bekostiging van een verruimd kwijtscheldingsbeleid uitsluitend mogelijk via tariefsverhoging. Aldus leidt dit tot belastingdrukverschuiving naar de andere belastingplichtigen, dus ook naar hen die net boven de kwijtscheldingsgrens leven.

In de varianten 1 (95%-100%) en 2 ((100%-50%) wordt meer recht gedaan aan de trits belang betaling, zeggenschap en aan het uitgangspunt dat de bijstand voldoende wordt geacht om de lokale belastingen van te kunnen betalen.

Overwegingen en advies

De hierboven uitgewerkte variant 2 (100% norm en 50% kwijtschelding) is naar onze mening de beste variant voor het vanaf 2004 te voeren kwijtscheldingsbeleid. Al diegenen die bij de gemeente kwijtschelding krijgen worden met dit beleid bereikt terwijl er ook een zekere band aanwezig blijft met de heffingsbeginselen van de ingezetenenomslag en de verontreinigingsheffing. De gevolgen voor de tarieven zijn daarnaast acceptabel te noemen. Bovendien, waar aan de minst-draagkrachtigen een solidariteitsbijdrage wordt gevraagd (iedereen betaalt minimaal de helft van zijn of haar aanslagbedrag) kan ook aan de meer draagkrachtigen een solidariteitsbijdrage gevraagd worden ten behoeve van de minima in ons gebied.

Hoogachtend,

de Voorbereidingscommissie,

de secretaris, 

Ir. T.J.M.G. Huijbers 

de voorzitter,

ir. A.J.A.M. Segers