Handhavings- en afstemmingsverordening WWB, Bbz2004, IOAW en IOAZ 2013 gemeente Edam-Volendam

Nota-toelichting  

Algemene toelichting Handhavings- en afstemmingsverordening WWB, Bbz 2004, IOAW en IOAZ 2013 gemeente Edam-Volendam

Rechten en plichten in de WWB

De gemeenteraad heeft in de WWB een verantwoordelijkheid met betrekking tot de invulling van de rechten en plichten van bijstandsgerechtigden. Mede gelet op de rechtszekerheid van een bijstandsgerechtigde moet de gemeenteraad het eigen gemeentelijk beleid vastleggen in een verordening.

Rechten en plichten zijn twee kanten van één medaille. Het recht op algemene bijstand is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk te worden van de uitkering.

Artikel 18 lid 1 WWB spreekt over het afstemmen van de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van een belanghebbende. In deze bepaling wordt benadrukt dat het vaststellen van de hoogte van de uitkering en de daaraan verbonden

verplichtingen voor bijstandsgerechtigden maatwerk is. Daarbij moet recht worden gedaan aan de individuele situatie en de persoonlijke omstandigheden van bijstandsgerechtigden. Artikel 18 lid 2 WWB legt een directe koppeling tussen de rechten en verplichtingen van uitkeringsgerechtigden: het recht op een uitkering is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk te worden van de uitkering. Dit betekent dat de vaststelling van de hoogte van de uitkering niet alleen

afhangt van de toepasselijke bijstandsnorm en de beschikbare middelen van de belanghebbende, maar ook van de mate waarin de verplichtingen worden nagekomen.

Wanneer het college tot het oordeel komt dat een bijstandsgerechtigde zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate nakomt, verlaagt het de uitkering. Er is dus geen sprake van een bevoegdheid, maar van een verplichting. Alleen wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, ziet

het college af van een dergelijke verlaging. Het college moet niettemin bij de vaststelling van de verlaging rekening houden met de persoonlijke omstandigheden en de individueel vastgestelde verplichtingen. Het college kan dan ook van een verlaging afzien indien het college daartoe zeer

dringende reden aanwezig acht.

Is afgezien van een verlaging wegens het ontbreken van elke vorm van verwijtbaarheid, dan is het niet mogelijk om bij toepassing van bepalingen ten aanzien van recidive deze gedraging mee te tellen. Is vanwege de afstemming op grond van artikel 18 lid 1 WWB van een verlaging afgezien dan is daarin geen reden gelegen om de betreffende gedraging buiten beschouwing te laten in geval van recidive.

Wordt een verlaging voor een langere duur dan drie maanden opgelegd, dan zal het college de verlaging aan een herbeoordeling moeten onderwerpen. Dat volgt uit artikel 18 lid 3 WWB. Bij een dergelijke herbeoordeling hoeft niet opnieuw een besluit te worden genomen, waarbij alle feiten en

omstandigheden opnieuw tegen het licht worden gehouden. Het heeft slechts als doel vast te stellen of belanghebbende tussentijds (binnen de periode waarover de verlaging zich uitstrekt) blijk heeft gegeven van een zodanige gedragsverandering of dat sprake is van een zodanige wijziging van

omstandigheden, dat aanleiding bestaat de eerder opgelegde verlaging in zwaarte of duur bij te stellen (zie CRvB 19-04-2011, nr. 10/4882 WWB).

Afstemmen in de IOAW en de IOAZ

Sinds 1 juli 2010 heeft het college de mogelijkheid een IOAW of IOAZ uitkering te verlagen of te weigeren indien een belanghebbende de aan het recht op uitkering verbonden verplichtingen niet of onvoldoende nakomt (artikel 20 IOAW en artikel 20 IOAZ). De gemeente moet het gemeentelijk beleid vastleggen in een verordening (artikel 35 lid 1 onderdeel b IOAW en artikel 35 lid 1 onderdeel b IOAZ).

Afstemmen Bbz 2004

Sinds 1 juli 2011 is het boeten- en maatregelenregime van de Abw niet langer van toepassing op personen die een Bbz-uitkering ontvangen of daarvoor een aanvraag indienen. Vanaf deze datum zijn de artikelen 18 lid 2 en lid 3 en artikel 53a WWB van toepassing.

Schenden van de inlichtingenplicht

De bestuurlijke boete is per 1 januari 2013 opnieuw ingevoerd in de WWB, IOAW en IOAZ. Deze moet worden opgelegd bij een schending van de inlichtingenplicht en komt in de plaats van de verlaging van de uitkering.

Verrekening bestuurlijke boete bij recidive

De WWB verplicht de gemeenteraad in een verordening nadere regels te stellen over de bevoegdheid de beslagvrije voet tijdelijk buiten werking te stellen bij verrekening van de recidiveboete. Gemeenten krijgen daarmee de ruimte een afweging te maken van situaties of omstandigheden waarin het buiten werking stellen van de beslagvrije voet niet proportioneel wordt geacht. Het is mogelijk deze regels onder te brengen in de afstemmingsverordening. De gemeenteraad heeft er echter voor gekozen deze regels niet in deze verordening op te nemen, omdat deze verordening een gecombineerde WWB, IOAW en IOAZ afstemmingsverordening is. De regels over de bevoegdheid de beslagvrije voet tijdelijk buiten werking te stellen bij verrekening van de recidiveboete zijn neergelegd in de ‘ Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive gemeente Edam-Volendam ‘.

Regels bestrijding misbruik

Met het opnemen van hoofdstuk 6 in deze verordening wordt invulling gegeven aan de in artikel 8a WWB en artikel 35, eerste lid, onderdeel c IOAW / IOAZ gegeven opdracht aan de gemeenteraad om regels te stellen met betrekking tot het bestrijden van het ten onrechte ontvangen van uitkering alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet.

Artikelsgewijze toelichting Handhavings- en afstemmingsverordening WWB, Bbz 2004, IOAW en IOAZ 2013 gemeente Edam-Volendam

Artikel 1. Begrippen

Er is voor gekozen om begrippen die al zijn omschreven in de WWB, Bbz 2004, IOAW, IOAZ, Awb of de Gemeentewet niet afzonderlijk te definiëren in deze verordening. Dit voorkomt dat in geval van wijziging van betreffende definities in de betreffende wetten ook de verordening moet worden

gewijzigd.

Onder de ‘bijstandsnorm’ (lid 2 onderdeel d) wordt in deze verordening verstaan de in de situatie van belanghebbende geldende bijstandsnorm. Dit is de toepasselijke norm, vermeerderd met toeslagen, en verminderd met verlagingen, alles inclusief vakantietoeslag. Voor zover sprake is van een uitkering op grond van de IOAW of de IOAZ wordt onder bijstandsnorm verstaan de toepasselijke grondslag zoals bedoeld in artikel 5 IOAW en artikel 5 IOAZ.

Artikel 2. Het besluit tot opleggen van een verlaging

Het verlagen van een uitkering op grond van deze verordening vindt plaats door middel van een besluit. Tegen dit besluit kan een belanghebbende bezwaar en beroep indienen. In artikel 2 van deze verordening is aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Awb en dan met name uit het motiveringsvereiste. Het motiveringsvereiste houdt onder andere in dat een besluit kenbaar is en van een deugdelijke motivering is voorzien.

Artikel 3. Horen van belanghebbende

Op grond van afdeling 4.1.2 van de Awb is in een aantal gevallen het horen van een belanghebbende verplicht bij de voorbereiding van een beschikking. In dit artikel wordt het horen van een belanghebbende in beginsel voorgeschreven.

Artikel 4. Afzien van verlaging

Het afzien van het opleggen van een verlaging “indien elke vorm van verwijtbaarheid” ontbreekt, is overgenomen uit artikel 18 lid 2 WWB respectievelijk artikel 20 lid 3 IOAW en artikel 20 lid 3 IOAZ. Aangenomen moet worden dat hiervan uitsluitend sprake is bij evidente afwezigheid van verwijtbaarheid (zie CRvB 24-07-2001, nr. 99/1857 NABW, LJN AD4887). Het is aan het college te beoordelen of elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt aan het betreffende gedrag. Is vanwege de afwezigheid van elke vorm van verwijtbaarheid afgezien van een verlaging, dan is het niet

mogelijk om bij toepassing van recidive deze gedraging mee te tellen. Is vanwege de afstemming op grond van artikel 18 lid 1 WWB van een verlaging afgezien dan is daarin geen reden gelegen om de betreffende gedraging buiten beschouwing te laten in geval van recidive. 

Een andere reden om af te zien van het opleggen van een verlaging is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden. Omwille van de effectiviteit (“lik op stuk”) is het nodig dat een verlaging spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt opgelegd. Om deze reden regelt artikel 4 lid 1 onderdeel b van deze verordening dat het college geen verlagingen oplegt voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.

In artikel 4 lid 2 van deze verordening is geregeld dat kan worden afgezien van het opleggen van een verlaging indien daarvoor dringende redenen aanwezig zijn. De verordening stelt een algemene verplichting tot het opleggen van een verlaging voorop. Uitzonderingen moeten echter mogelijk zijn indien voor de belanghebbende onaanvaardbare consequenties zouden optreden. Uit het woord ‘dringend’ blijkt dat er wel iets heel bijzonders en uitzonderlijks aan de hand moet zijn, wil een afwijking van het algemene principe gerechtvaardigd zijn. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd. Er kan worden gedacht aan enerzijds een mindere mate van verwijtbaarheid ten aanzien van de gedraging en anderzijds aan de financiële of sociale gevolgen voor belanghebbende en/of diens gezin. Daarbij moet worden opgemerkt dat ernstige financiële gevolgen op zichzelf geen reden zijn om van een verlaging af te zien, aangezien dit inherent is aan het verlagen van een uitkering.

Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het opleggen van een verlaging wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive (artikel 4 lid 3 en 4 van deze verordening).

Artikel 5. Ingangsdatum en tijdvak van een verlaging

Het verlagen van de uitkering die in de nabije toekomst wordt verstrekt is de gemakkelijkste methode. Dan hoeft namelijk niet te worden overgegaan tot herziening van de uitkering en terugvordering van het te veel betaalde bedrag.

Indien de uitkering nog niet (volledig) is uitbetaald in verband met opschorting, kan het praktisch zijn om de verlaging te verrekenen met het bedrag dat nog moet worden uitbetaald. Aan een belanghebbende wordt in de opschortingsbeschikking reeds medegedeeld dat op basis van de afstemmingsverordening zal worden onderzocht of een verlaging en herziening van de verstrekte uitkering dient plaats te vinden.

Indien een uitkering is beëindigd kan geen verlaging van uitkering in de toekomst worden opgelegd. In die gevallen kan de verlaging met terugwerkende kracht te worden toegepast. Het afstemmingsbesluit dat in dat geval wordt genomen, is een bijzondere vorm van herziening van de uitkering. Het besluit leidt namelijk tot teveel verstrekte uitkering. De uitkering die op grond van het afstemmingsbesluit teveel is verstrekt kan met toepassing van artikel 58 lid 2 onderdeel a WWB, respectievelijk artikel 25 lid 2 IOAW en IOAZ, worden teruggevorderd.

Ingeval een gedraging wordt geconstateerd bij de beoordeling van een aanvraag is er nog geen uitkering toegekend en wordt de verlaging toegepast vanaf ingangsdatum uitkering.

Artikel 6. Berekeningsgrondslag

In artikel 6 lid 1 van deze verordening is het uitgangspunt vastgelegd dat een verlaging wordt berekend over de bijstandsnorm. Onder de bijstandsnorm wordt verstaan de wettelijke norm, inclusief gemeentelijke toeslag of verlaging en inclusief vakantietoeslag. Bij een uitkering op grond van de IOAW of de IOAZ wordt gekeken naar de grondslag als bedoeld in artikel 5 IOAW/IOAZ.

In artikel 6 lid 2 onderdeel a van deze verordening is bepaald dat een verlaging ook kan worden toegepast op de bijzondere bijstand indien aan een belanghebbende bijzondere bijstand wordt verleend met toepassing van artikel 12 WWB. Personen tussen de 18 en 21 jaar ontvangen een lage

jongerennorm, die indien noodzakelijk, wordt aangevuld door middel van aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Als een verlaging uitsluitend op de lage bijstandsnorm wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21-jarigen. Daarom is in het derde lid geregeld dat de berekeningsgrondslag in dat geval bestaat uit de bijstandsnorm +/+ de verleende bijzondere bijstand op grond van artikel 12 WWB.

Artikel 6 lid 2 onderdeel b van deze verordening maakt het mogelijk dat het college in incidentele gevallen een verlaging oplegt over de bijzondere bijstand. Er moet dan wel een verband bestaan tussen de gedraging van een belanghebbende en zijn recht op bijzondere bijstand. Een verlaging kan

uitsluitend worden opgelegd indien daadwerkelijk bijzondere bijstand is verstrekt.

Artikel 7. Gedragingen

De artikelen 7 en 8 moeten in onderlinge samenhang worden gelezen. De verwijtbare gedragingen zijn ondergebracht in categorieën, waaraan een gewicht is toegekend in de vorm van een verlagingspercentage. De categorieën zijn gerangschikt naar toenemende zwaarte. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging meer concrete gevolgen heeft voor het niet verkrijgen van betaalde arbeid.

Lid 1. eerste categorie

Dit betreft de formele verplichting om zich als werkzoekende in te schrijven bij het UWV     WERKbedrijf en ingeschreven te blijven staan. Er is gekozen voor een eerste categorie verlaging,     omdat het hier gaat om een administratieve verplichting welke niet direct gevolgen heeft voor de     uitstroomverplichting.

Lid 2. tweede categorie

• 1.

  Deze gedraging heeft betrekking op de actieve sollicitatieplicht. De belanghebbende is verplicht een minimaal aantal sollicitaties te verrichten en hiervan op verzoek de bewijsstukken te tonen. Het exacte minimum aantal verplichte sollicitaties zal onder andere afhangen van het aanbod van     algemeen geaccepteerde arbeid. Met de enkele mededeling van mondelinge sollicitaties wordt in     beginsel geen genoegen genomen, tenzij kan worden geverifieerd dat deze ook daadwerkelijk     hebben plaatsgevonden.

• 2.

  en c. Bij toekenning van uitkering of in een later stadium kan aan de belanghebbende, die niet in     staat is om op eigen kracht weer in zijn levensonderhoud te voorzien, de verplichting worden     opgelegd om mee te werken aan een onderzoek naar zijn mogelijkheden en de benodigde re-    integratie-instrumenten of om deel te nemen aan een concreet aangeboden traject dat uiteindelijk     moet leiden tot uitstroom of zelfstandige maatschappelijke participatie. De arbeidsinschakeling     wordt direct belemmerd, wanneer de belanghebbende deze verplichting niet of onvoldoende     nakomt, hetgeen gevolgen kan hebben voor de duur van de aanspraak op uitkering. Het niet of     onvoldoende verlenen van medewerking aan een traject zal immers leiden tot vertraging van dat     traject. De gedragingen in deze subcategorie hebben echter niet tot gevolg dat het traject (definitief) geen doorgang vindt of moet worden beëindigd. Van onvoldoende medewerking is in ieder geval sprake als de belanghebbende niet op afspraken bij de consulent werk of het re-integratiebedrijf verschijnt, opdrachten in het kader van een scholing niet naar behoren uitvoert of zich niet coöperatief opstelt ten aanzien van een diagnostisch onderzoek. Ingevolge artikel 44 lid 4 WWB wordt bij het besluit tot toekenning van algemene bijstand aan belanghebbenden jonger dan 27 jaar een bijlage gevoegd met een plan van aanpak als bedoeld in artikel 44a WWB. Het niet of onvoldoende meewerken aan het opstellen en evalueren van een plan van aanpak valt onder de derde categorie. Het niet meewerken aan de uitvoering van een plan van aanpak kan ook onder de vierde categorie vallen (zie artikel 7 lid 3 onderdeel b van deze verordening).

• 3.

  Op grond van artikel 9a lid 1 WWB respectievelijk artikel 38 lid 1 IOAW en artikel 38 lid 1 IOAZ, kan een alleenstaande ouder met kinderen onder de 5 jaar tijdelijk ontheffing krijgen van de     arbeidsverplichtingen. Wanneer uit houding en gedragingen van de alleenstaande ouder blijkt dat     hij zijn verplichtingen, bedoeld in artikel 9 lid 1 onderdeel b WWB respectievelijk artikel 37 lid 1    onderdeel e IOAW en artikel 37 lid 1 onderdeel e IOAZ niet wil nakomen en hierop de ontheffing    wordt ingetrokken, dient een verlaging te worden overwogen.

• 4.

  De plicht tot arbeidsinschakeling geldt vanaf datum melding (zie artikel 9 lid 1 WWB). Specifiek voor personen jonger dan 27 jaar geldt dat zij worden beoordeeld op hun inspanningen in de eerste vier weken na de melding (artikel 43 lid 4 en 5 WWB). Is geen enkele inspanning verricht, dan bestaat op grond van artikel 13 lid 2 onderdeel d WWB geen recht op bijstand. Zijn er wel inspanningen verricht, maar naar het oordeel van het college onvoldoende, dan kan het college de uitkering verlagen.

• 5.

  Het leveren van een tegenprestatie en de plicht om te solliciteren en te re-integreren zijn   verplichtingen die naast elkaar gelden. De onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden die als tegenprestatie opgedragen kunnen worden, mogen niet in de weg staan bij het verkrijgen of accepteren van betaalde arbeid of van de re-integratie gericht op arbeidsinschakeling. Het    uitgangspunt «werk boven uitkering» staat voorop. Ook belanghebbenden met ontheffing van de re-integratie- / sollicitatieplicht kunnen verplicht worden om een tegenprestatie te verrichten. Indien de gemeente gebruik maakt van haar bevoegdheid om een tegenprestatie te verlangen en    overeenkomstig de wet een tegenprestatie opdraagt aan een betrokkene dan is deze gehouden    daar gehoor aan te geven.

Lid 3. derde categorie

• 1.

  Deze gedraging heeft betrekking op het weigeren van een aangeboden dienstverband. Het kan    hierbij om allerlei soorten arbeid gaan, gesubsidieerd of regulier, fulltime of parttime, tijdelijk of voor onbepaalde duur. Essentieel is dat de belanghebbende door de werkweigering afziet van een    concrete kans om geheel of gedeeltelijk uit te stromen.

• 2.

  Het gaat hier om dezelfde soort gedragingen als omschreven in artikel 7 lid 2 onderdeel c van deze verordening, echter met het belangrijke verschil dat de gedraging heeft geleid tot het (definitief) geen doorgang vinden of afbreken van een traject. In de praktijk zal beëindiging van een traject veelal pas plaatsvinden nadat de belanghebbende door zijn gedrag herhaaldelijk heeft laten blijken niet mee te willen werken aan instrumenten gericht op een zo spoedig mogelijke inschakeling in het arbeidsproces. Ook kan een zeer ernstige gedraging, bijvoorbeeld diefstal tijdens een proefplaatsing, tot beëindiging van het traject leiden.

Artikel 8. Percentage van de verlaging

Aan de categorieën wordt een gewicht toegekend in de vorm van een verlagingspercentage al naar    gelang de zwaarte van de gedraging. Dit percentage dient als uitgangspunt bij de uiteindelijke    vaststelling van de verlaging, waarbij te allen tijde de ernst van de gedraging, de mate van    verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden moeten worden meegewogen. Met de bepaling in het tweede lid is beoogd de mogelijkheid te creëren de verlaging zoveel mogelijk toe te snijden op het concrete geval, dus maatwerk te leveren. Bij de feitelijke vaststelling van de verlaging moet het college vanzelfsprekend rekening houden met de individuele situatie van de belanghebbende, maar daarnaast ook met de ernst van de gedraging en de mate van verwijtbaarheid.

Artikel 9. Duur van de verlaging

• 1.

  Het eerste lid regelt de duur van de verlaging bij een eerste gedraging (onderdeel a) en bij recidive binnen twaalf maanden (onderdeel b). Bepalend voor de aanvang van de termijn van twaalf maanden is het tijdstip waarop het besluit tot oplegging van een verlaging is verzonden.

• 2.

  Dit lid regelt de duur van de verlaging bij volharding. Van volharding is in beginsel sprake bij een    derde en volgende gedraging van gelijke of hogere categorie, binnen twaalf maanden na de laatste verwijtbare gedraging. Omdat een verlaging voor nader te bepalen duur relatief grote gevolgen heeft voor de belanghebbende, geldt hier bij uitstek het vereiste van een zorgvuldige belangenafweging. Overigens blijft het mogelijk om ook bij volharding opnieuw een verlaging voor bepaalde duur (tot maximaal drie maanden) op te leggen. In de meeste gevallen zal echter de verlaging voor nader te bepalen duur moeten worden opgelegd en zal de belanghebbende bij de in artikel 14 van deze verordening bedoelde heroverweging aannemelijk moeten maken van verder verwijtbaar gedrag af te zien. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het niet nakomen van de sollicitatieplicht. Het is aan de belanghebbende om door middel van bewijsstukken aan te tonen dat hij inmiddels weer volledig aan de sollicitatieplicht voldoet.

• 3.

  Met deze bepaling wordt uitdrukkelijk de mogelijkheid geboden om ook bij een eerste of tweede    gedraging de verlaging voor een langere periode op te leggen als de situatie daartoe aanleiding    geeft. Ook hier geldt het beginsel dat in een concreet geval maatwerk mogelijk moet zijn. Hierbij kan gedacht worden aan de omstandigheid dat een belanghebbende zijn kansen op uitstroom ernstig bemoeilijkt door het afbreken van een traject. In dergelijke gevallen moet het mogelijk zijn om, rekening houdend met de betrekkelijk ernstige gevolgen van de gedraging, reeds bij een eerste of  tweede gedraging een verlaging voor langere duur op te leggen en/of te koppelen aan de te herstellen ‘tekortkomingen’.

Artikel 10. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid in het kader van de WWB

Aan de WWB ligt het beginsel ten grondslag dat eenieder in eerste instantie in zijn eigen bestaan(skosten) dient te voorzien. Pas wanneer dat niet mogelijk is, kan men een beroep doen op bijstand. Hoofdregel is dus dat iedereen alles zal moeten doen en nalaten om een beroep op bijstand te voorkomen. Leidt een gedraging ertoe dat belanghebbende eerder, langer of voor een hoger bedrag is aangewezen op bijstand, dan is veelal sprake van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan.

Het niet behouden van arbeid is een gedraging welke niet kan worden begrepen onder de in artikel 9 lid 1 WWB neergelegde verplichting om arbeid te verkrijgen en te aanvaarden. Ook in artikel 18 lid 2 WWB wordt, anders dan in artikel 14 lid 1 Abw waarin dit uitdrukkelijk was geregeld, het behouden van arbeid niet expliciet als verwijtbare gedraging genoemd. Niettemin is het niet behouden van arbeid een op grond van artikel 18 lid 2 WWB te sanctioneren gedraging, omdat het een vorm van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan betreft (zie CRvB 10-01-2012, nrs. 09/5326 e.a. WWB).

Bij inwerkingtreding van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving per 1 januari 2013, wordt ook het sanctieregime in de overige sociale zekerheidswetten aangescherpt. In tegenstelling tot het bepaalde in de WWB met betrekking tot de verrekening van de bestuurlijke boete bij recidive (een bij verordening nader in te kaderen bevoegdheid; ten hoogste drie maanden), is in de overige sociale zekerheidswetten bepaald dat de uitvoeringsorganisaties (UWV, SVB en gemeenten) in beginsel het uitstaande boetebedrag voor een termijn van vijf jaren dienen te verrekenen zonder rekening te houden met de beslagvrije voet (zoals deze zijn regeling vindt in artikel 475c tot en met 475e van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering). Dit houdt in dat belanghebbenden zodra de verrekening wordt geëffectueerd in beginsel geen beschikking hebben over hun uitkering en, indien andere middelen ontbreken, zij een beroep op bijstand zullen doen.

Het feit dat het recht op een passende en toereikende voorliggende voorziening verwijtbaar teloor is gegaan, wordt aangemerkt als tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. In artikel 10 lid 2 van deze verordening is voor deze specifieke situatie een bepaling opgenomen die volledig is toegesneden op deze situatie. Het artikel is zo geredigeerd dat belanghebbende in beginsel in een vergelijkbare situatie terechtkomt als de recidiverende bijstandsgerechtigde (zie artikel 2 Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive). Specifiek is de startdatum effectuering van de verrekening en niet de datum van opleggen boete als startpunt van de drie maandentermijn gekozen. Een en ander houdt verband met het feit dat de verrekeningstermijn in deze vijf jaren bedraagt. Ook wanneer de boete wordt opgelegd op een tijdstip dat een belanghebbende niet afhankelijk is van enige uitkering is de kans dat hij vanwege verrekening op een bepaald moment rechten niet te gelde kan maken reëel.

Wellicht ten overvloede wordt opgemerkt dat bij een recidiverende bijstandsgerechtigde sprake is van verrekening van het openstaande boetebedrag met de algemene bijstand, en hier sprake is van het verlagen van de bijstand, waarbij artikel 18 lid 1 WWB van toepassing is. Dit houdt in dat de verlaging zal moeten worden afgestemd op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende.

De verlaging als bedoeld in artikel 10 lid 3 van deze verordening bedraagt twintig procent van de bijstandsnorm waarbij de duur wordt afgestemd op de periode waarin de belanghebbende bijstandsonafhankelijk zou zijn geweest indien er geen sprake zou zijn geweest van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan.

Van belang voor het berekenen van deze periode is wat een verantwoorde vermogensintering is. Uit vaste jurisprudentie van de CRvB kan worden afgeleid dat uitgegaan kan worden van een interingsnorm van 1,5 x de toepasselijke bijstandsnorm.

Artikel 11. Zeer ernstige misdragingen

Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan,    zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke    verkeer in alle gevallen als onacceptabel wordt beschouwd. Het college kan alleen een verlaging    opleggen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke)    belemmeringen bij het vaststellen van het recht op een uitkering. De WWB, maar ook de IOAW en    IOAZ bevatten immers geen afzonderlijke plicht tot het nalaten van zeer ernstige misdragingen. Het    recht op uitkering kan daarom alleen worden afgestemd wegens het zich zeer ernstig misdragen als    dit heeft plaatsgevonden bij het (niet) nakomen van een (andere) aan de uitkering verbonden    verplichting (zie bijvoorbeeld CRvB 06-07-2010, nr. 08/2025 WWB, LJN BN0660). Vandaar dat in dit    onderdeel van deze verordening wordt bepaald dat de zeer ernstige misdragingen moeten hebben    plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van    WWB, IOAW of IOAZ. Indien een belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt, geheel los van een    (andere) aan de uitkering verbonden verplichting - hij komt bijvoorbeeld uit eigen beweging stennis    maken - dan is binnen de WWB (respectievelijk IOAW en IOAZ) tegen deze gedraging geen sanctie    mogelijk.

Artikel 12. Aanvullende verplichtingen.

De WWB geeft het college de bevoegdheid om belanghebbenden verplichtingen op te leggen die volledig individueel bepaald zijn. Artikel 55 WWB biedt daartoe de mogelijkheid en beperkt deze tot een drietal categorieën, te weten:

• 1.

  verplichtingen die strekken tot arbeidsinschakeling;

• 2.

  verplichtingen die verband houden met de aard en het doel van een bepaalde vorm van bijstand; of

• 3.

  verplichtingen die strekken tot vermindering of beëindiging van de bijstand.

De hoogte van de verlaging is in deze verordening per categorie verschillend vastgesteld. Omdat de verplichtingen die het college op grond van artikel 55 WWB kan opleggen een zeer individueel karakter hebben, kan het voorkomen dat de in de verordening vastgestelde verlaging niet is afgestemd op de individuele omstandigheden van een belanghebbende. Het is dan ook van belang dat het college altijd rekening houdt met de individualiseringsbepaling van artikel 18 lid 1 WWB. Deze bepaling verplicht het college de bijstand af te stemmen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van een belanghebbende.

Artikel 13. Samenloop van gedragingen

De regeling voor samenloop ziet op twee mogelijke situaties. Enerzijds de situatie dat sprake is van één gedraging die schending van meerdere verplichtingen oplevert; in dat geval dient uit te worden gegaan van de verplichting waarop de hoogste verlaging van toepassing is (lid 1). Indien sprake is van één gedraging die zowel schending van een in deze verordening opgenomen verplichting als schending van de inlichtingenplicht oplevert, wordt geen verlaging opgelegd. De schending van deze verplichtingen kan immers niet gezamenlijk worden afgedaan omdat schending van de inlichtingenplicht (wettelijk) is geregeld in de vorm van een bestuurlijke boete. De boete heeft in dat geval prioriteit waardoor van een verlaging moet worden afgezien (lid 2).

Anderzijds is de situatie geregeld waarin sprake is van verschillende gedragingen (meerdaadse samenloop, lid 3). In het laatste geval moet voor iedere afzonderlijke gedraging een verlaging worden opgelegd, tenzij dit niet verantwoord is. Daarvoor moet altijd gekeken worden naar de individuele

omstandigheden. De verlaging wordt dan over meerdere maanden uitgesmeerd.

Artikel 14. Heroverweging

• 1.

  Artikel 18 lid 3 WWB schrijft voor dat het college een verlaging heroverweegt binnen uiterlijk drie    maanden. Deze heroverweging kan achterwege blijven als de verlaging voor een periode van ten    hoogste drie maanden is opgelegd. Binnen drie maanden na de beschikking tot verlaging voor bepaalde duur dan wel nader te bepalen duur, maar gekoppeld aan een ‘herstelperiode van tekortkomingen’ moet het college beginnen met het onderzoek in het kader van de heroverweging. Dit onderzoek kan in sommige gevallen schriftelijk plaatsvinden, afhankelijk van de aard van de verplichting of gedraging. Zo kan, bijvoorbeeld wanneer het gaat om het al dan niet nakomen van de sollicitatieplicht, worden volstaan met het opvragen van schriftelijke bewijzen waaruit blijkt dat de belanghebbende inmiddels aan de sollicitatieplicht is gaan voldoen. In andere gevallen zal het noodzakelijk zijn om de belanghebbende op te roepen. De heroverweging resulteert in een beschikking.

• 2.

  Het resultaat van de heroverweging kan drieledig zijn. De belanghebbende laat blijken zich inmiddels niet langer schuldig te maken aan de verwijtbare gedraging waarvoor de verlaging was opgelegd. In dat geval zal de verlaging worden herzien met ingang van het moment waarop van verder verwijtbaar gedrag geen sprake meer is. Beëindiging van de verlaging na drie maanden vindt plaats als de belanghebbende aannemelijk maakt dat hij zich voortaan aan de opgelegde verplichtingen zal houden. Van voortzetting zal sprake zijn als de belanghebbende zich ook ten tijde van de heroverweging nog steeds aan de verwijtbare gedraging schuldig maakt. De voortzetting kan, afhankelijk van de omstandigheden, mate van verwijtbaarheid en ernst van de gedraging, plaatsvinden voor bepaalde duur. Bij voortzetting voor onbepaalde duur (herstelperiode) moet binnen uiterlijk drie maanden opnieuw heroverweging plaatsvinden.    Heroverweging kan overigens leiden tot voortzetting met vaststelling van een lager percentage als    de belanghebbende blijk heeft gegeven zijn gedrag enigszins, maar onvoldoende te hebben    verbeterd.

• 3.

  Deze bepaling biedt de mogelijkheid om bij volharding het percentage van de verlaging te    verdubbelen. Hierbij kan gedacht worden aan de weigerachtigheid om mee te werken aan een    traject. Als hiervoor een verlaging is opgelegd en de belanghebbende blijft medewerking weigeren, ook na een tweede verlaging voor twee maanden en na een derde voor onbepaalde duur, kan bij voortzetting het percentage worden verdubbeld. Verlaging van het percentage is mogelijk indien de belanghebbende blijk geeft zijn gedrag enigszins, maar onvoldoende te hebben verbeterd. Ook hierbij staat een zorgvuldige belangenafweging voorop.   

Artikel 15. Samenloop bij weigeren uitkering IOAW/IOAZ

Indien het college de uitkering op grond van artikel 20 lid 1 IOAW of artikel 20 lid 2 IOAZ blijvend of tijdelijk weigert en de gedraging die tot deze weigering heeft geleid tevens op grond van deze verordening tot een verlaging zou leiden, blijft een verlaging ter zake van die gedraging achterwege.

Artikel 16. Fraudepreventie

Het bestrijden van fraude verlegt zich meer en meer naar het moment waarop een potentiële belanghebbende een beroep doet op een voorziening (aan de poort). Een goede controle op de aanvraag voorkomt een onterechte toekenning (en terugvordering).

De controle wordt voorafgegaan door voorlichting omtrent de rechten en plichten verbonden aan de uitkering en over de gevolgen van fraude.

Artikel 17. Controle

Tijdens de looptijd van de uitkering wordt fraude eveneens bestreden middels o.a. bestandskoppelingen.

Artikel 18.

Als een belanghebbende niet aan zijn inlichtingenplicht voldoet, wordt conform de wet een bestuurlijke boete opgelegd dan wel aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie, onverminderd de terugvordering van uitkering.