Kadernota Welzijn Nieuwe Stijl 2013

Velsen kent veel vrijwilligers, nl. 33 % van de bevolking (Leefbaarheidsmonitor 2011). Met veel toewijding zorgen zij er voor dat wij zinvol, veilig en aangenaam kunnen wonen en leven. Zij zijn actief in onder meer zorg, sport, cultuur, natuurbehoud, onderwijs, welzijn en dierenwelzijn, religieuze instellingen, internationale samenwerking en het openbaar bestuur. Daarnaast fungeren ze via actief burgerschap en burgerpanels als ogen en oren van de buurt. Inzet is nodig om dit percentage op peil te houden. Dit komt uitgebreid aan de orde in een afzonderlijke nota Vrijwilligerswerk 2013 -2015.

Velsen faciliteert sinds jaar en dag organisaties om activiteiten uit te voeren opdat burgers “wel zullen zijn”, zich kunnen ontplooien, participeren en elkaar kunnen ontmoeten. Organisatie, beheer en uitvoering zijn zowel in handen van beroepskrachten (professionals, docenten, beheerders) als van niet-betaalde krachten / vrijwilligers en buurtbewoners.

Nu gemeenten komende jaren via de Wmo verantwoordelijk worden voor delen van de Awbz komen meer dan voorheen de kwetsbare burgers in beeld; burgers die via extra ondersteuning en begeleiding (weer) zelfstandig kunnen wonen. Van belang is dat zij participeren en integreren.

Organisaties zetten zich, in het verlengde van hun primaire verantwoordelijkheid, in voor het welzijn van burgers: het maatschappelijk ondernemerschap. Voorbeelden zijn de woningbouwcorporaties (wonen-welzijn-zorg, Telstar in de wijk), de lokale ondernemers, het midden- en kleinbedrijf en de onderwijsorganisaties (brede school).

Verkend is wat de invoering van WNS kan betekenen. Dit was te meer noodzakelijk omdat de welzijnsorganisaties, en daarmee de burgers rekening moeten houden met de integratie van het categoriale welzijnwerk in het algemene welzijnswerk, met nog één gesubsidieerde accommodatie per wijk en met financiële taakstellingen. Eerste resultaten zijn te vinden in de subsidies 2012 aan SWV, Socius en COB.

In 2011 is besloten de jaarlijkse subsidieverlening aan de zgn. kleine organisaties te herijken. Uit oogpunt van integraliteit is het wenselijk dat ook de participatie-activiteiten van deze organisaties aansluiten bij onze Wmo-uitgangspunten. In 2012 worden beleidsregels opgesteld. Het betreft hier zo’n 20 organisaties zoals scouting, speeltuinverenigingen, wijkgroeperingen en organisaties gericht op participatie van vrouwen uit minderheidsgroeperingen.

Met het oog op deze decentralisatie hebben de IJmond-gemeenten in 2011 de omvang van deze nieuwe gemeentelijke taak geïnventariseerd: het aantal cliënten (huidig en te verwachten), de aard van de ondersteuning en begeleiding en het soort aanbod (huisvesting, ontmoetings- en werkgerelateerde activiteiten). Deze input wordt gebruikt bij de verdere implementatie.

Parallel aan de Wmo-visie staat de kadernota Jeugdbeleid op stapel. In 2011 zijn bijeenkomsten gehouden, waar betrokkenen als jongeren, burgers en instellingen hun visie op het jeugdbeleid in Velsen konden geven. Aspecten zijn:

• -

  opgroei- en opvoedondersteuning: de pedagogische civil society, waarbij de eigen kracht van het kind / de jeugd en het gezinssysteem voorop staan en eerst het eigen netwerk van de cliënten wordt benut voordat professionals in beeld komen;

• -

  opvang, onderwijs en educatie: maatschappelijke stages als opmaat voor het toekomstig vrijwilligerswerk;

• -

  gezondheid en veiligheid: leefbaarheid en sociale samenhang in de wijken, de rol van kinderen in de openbare ruimte;

• -

  vrije tijd: via een wijkgerichte aanpak de bestaande openbare ruimte “herinrichten” voor de jeugd.

Sport draagt bij aan het welbevinden van burgers, van jong tot oud. In 2011 hebben de regiogemeenten Kennemerland een specifiek plan opgesteld. Onderdeel daarvan is een subsidie van de provincie voor de jaren 2012-2013 om het vrijwillig kader in de sport te kunnen versterken. Dit betreft het uitvoeren van twee cursustrajecten en de aanstelling van een vrijwilligerscoördinator ter ondersteuning van sportverenigingen.

Vanuit hun eigen rol en verantwoordelijkheid werken bewonersgroeperingen en professionals out-reachend, signalerend samen in de wijk als ons aller oren en ogen. Initiatieven van burgers zijn essentieel, zo mogelijk ondersteund door professionals (Stichting Welzijn Velsen, MEE, Socius, CJG, woningbouwcorporaties, politie). Via de beleidsnota Wijkgerichte dienstverlening kunnen wij deze initiatieven, via het leefbaarheidsbudget, honoreren. Daarbij gaat het om eenmalige activiteiten of fysieke ideeën voor de openbare ruimte. Via de wijknetwerken worden deze initiatieven ingebracht en beoordeeld. De rol van de professionele organisaties kan zich naast eigen ondersteuning ook richten op het benaderen van andere organisaties, zoals het Oranjefonds. De rollen van de wijkteams en de vrijwilligers zullen we monitoren. Centrale vraag daarbij is of de initiatieven uit de verf komen en of het beoogde effect wordt bereikt. Dit kan leiden tot aanpassing van de facilitering. Aandachtspunt is daarbij ook of kwetsbare burgers worden bereikt.

Kenmerkend voor WNS is de civil society, de eigen kracht van de burgers en de rol van vrijwilligers. Deze rol zal toenemen. Met toewijding, discipline en vooral ook plezier, voeren vrijwilligers hun taken uit. Van overheid en professionele organisaties mogen zij verwachten dat deze hen faciliteren. Omdat ons er veel aangelegen is dat vrijwilligers deze rol vervullen, mogen wij, vanuit het wederzijdse belang, verwachten dat zij deze facilitering benutten, mede om overbelasting te voorkomen. Aspecten daarvan zijn de deskundigheidsbevordering en trainingen van Sportservice, het Servicecentrum Vrijwilligers en de Velser Gemeenschap, het mogelijk opstarten van een lokaal platform vrijwilligers, sociale activering en de verzekeringen. Daarnaast ook het versterken van de interacties tussen bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties en het activeren van vrijwilligers.

Een greep uit de vele terreinen waar we vrijwilligers tegenkomen:

In de zorg / maatschappelijke dienstverlening

Professionele organisaties als MEE, Socius, organisaties voor mensen met een verstandelijk en lichamelijk beperking, OGGZ en mantelzorg presteren onvoldoende wanneer zij niet kunnen rekenen op de inzet van vrijwilligers; zowel van individuele vrijwilligers als van vrijwilligers die georganiseerd hun taken verrichten, zoals OIG / IHD, Zonnebloem, Rode Kruis, religieuze instellingen. De taken richten zich onder meer op ‘vervangende’ mantelzorg, maatjesactiviteiten, ondersteuning van kwetsbare burgers bij hun administratie via de Formulierenbrigade en Wonen Plus; op bezoekdiensten en vervoer en begeleiding bij vakantieweken van gehandicapten.

In de buurtaccommodaties

Buurtaccommodaties zijn geen doel op zich. Zij fungeren als laagdrempelige ontmoetingsplaats voor alle burgers uit de buurt; zij kunnen ook fungeren als broedplaats voor educatieve, creatieve talentontwikkeling onder leiding van deskundige docenten of burgers zelf. Zie het cursusbureau van SWV, de talencursussen, huiswerkbegeleiding voor jongeren, en de culturele activiteiten. Met het oog daarop stellen wij vrijwilligers in staat hun rol waar te maken. De professional is er dan, voor zo ver van toepassing, voor het agogisch proces als ondersteuner van de vrijwilligers en / of het beheer van de accommodatie.

In de sport

De sportvoorzieningen zijn ten opzichte van 2011 volledig multifunctioneel geworden: niet alleen de sportclubs vinden hier hun honk, ook voor wie niet georganiseerd wil sporten of wie recreatief bezig wil zijn bieden de sportvoorzieningen letterlijk en figuurlijk alle ruimte.

In de wijk / bewonersgroeperingen

Naast de vrijwilligers via wijkteams kunnen burgers ook anderszins participeren en / of zich inzetten. Dit kan resulteren in nieuwe wijkinitiatieven. We denken hier aan activiteiten als het buurtproject uit Haarlem, de zgn. buuvprojecten, een ‘marktplaats’ voor individuele dienstenruil en aan diensten in en om het huis. Dat geldt ook voor buurtbemiddeling, een activiteit van Stichting Welzijn Velsen, politie, corporaties en gemeente, met scholing van vrijwilligers in het bemiddelen en oplossen van dreigende burenconflicten.

Als individu

Naast de collectieve beleidsinzet blijft er aandacht voor het individu. Ook in zijn rol als vrijwilliger. De facilitering via onder meer training en matchting tussen vraag en aanbod vereist maatwerk. Dit vergt een extra impuls vanuit de maatschappelijke instellingen. In de opdrachtformulering /subsidieverlening komt dit aan de orde.

Bij sociale activering / onbenutte kansen

Ontwikkelingen rond ons participatiebudget zullen leiden minder trajecten bij OK van Stichting Welzijn Velsen. Deze trajecten richten zich op het toeleiden van mensen met een uitkering naar vrijwilligerswerk ter opbouw van een dagritme en het opdoen van werknemersvaardigheden. Andere activiteiten komen dan in beeld, met daarbij de noodzaak van extra ondersteuning.

maatschappelijke stages / kadernota jeugdbeleid

Leerlingen uit het voortgezet onderwijs leren om te gaan met maatschappelijke betrokkenheid via maatschappelijke stages.

Spin in het web van het welzijnswerk is Stichting Welzijn Velsen, met haar vrijwilligers en professionals, deelnemers en docenten. Het huidige beleid maakt dat de rol van de vrijwilligers belangrijker wordt. Dit heeft consequenties voor de taak van professionals. Dit vergt, los van professionele vereisten, met name flexibiliteit: het vermogen om deskundigheid situationeel en op maat in te zetten.

Wij verwachten dat professionals hun focus richten op:

• -

  ondersteuning en begeleiding van vrijwilligers, bij hun rol om van de buurtaccommodatie een ontmoetingsplaats voor de gehele omgeving te maken;

• -

  vrijwilligers die zich via actief burgerschap inzetten voor het wijkwelzijn, de leefbaarheid in de wijk: de professional als partner in de wijkteams;

• -

  de verbinding van kwetsbare en niet-kwetsbare burgers en dagbesteding en ondersteuning van kwetsbare burgers;

• -

  het maatschappelijk ondernemerschap in verbinding met publieke en private organisaties.

Deze focus geldt overigens voor al onze gesubsidieerde organisaties.

Nu draagt Stichting Dorpshuis Het Terras zorg voor het Terras. Zodra het nieuwe Terras is opgeleverd wordt SWV daarvoor verantwoordelijk. Dan is te overwegen de exploitatie van De Driehoek ook naar Het Terras over te brengen. De Driehoek komt dan vrij voor nieuwe ontwikkelingen en buurtinitiatieven. Mogelijkheid is ook het faciliteren van bovenwijkse activiteiten gericht op begeleiding en ondersteuning.

Bij de SWV-taken in De Drempel, het huiskamerproject in IJmuiden-Zuid, wordt in 2012 / 2013 onderzocht of en zo ja hoe De Drempel in zijn huidige vorm wordt voortgezet. Vanuit de intentie om kwetsbare en niet-kwetsbare burgers meer te verbinden is te overwegen om de functie onder te brengen in een buurtaccommodatie.

De raad heeft bij motie verzocht om een onderzoek naar een eventuele voortzetting van wijksteunpunt Zeewijk. Dit onderzoek, met aandacht voor de mogelijke rollen van diverse partijen, is gaande.

Door in al deze accommodaties vrijwilligers het primaat te geven en door de mix van bezoekers, zal er meer sprake zijn van vraaggerichte activiteiten, beantwoordend aan de wensen van de deelnemers. Dit kan resulteren in aanpassing van het huidige aanbod. We verwachten ook dat vanwege de afbouw van de sectorale accommodaties de resterende accommodaties intensiever benut worden. Dit alles zullen we monitoren via de Leefbaarheidsmonitor en via klanttevredenheidsonderzoeken.

Naast Stichting Welzijn Velsen gaan andere organisaties een rol in WNS vervullen. Dat betreft Stichting Santpoorts Belang, met haar activiteiten voor en door vrijwilligers in en vanuit het Brederodehuys in Santpoort-Zuid. Ook hier zal uiteraard jaarlijks toetsing op plaatsvinden. Belangrijke functies (ontmoeting, vervoer, kledinginzameling) zijn voorts weggelegd voor organisaties als OIG/IHD, Rode Kruis, De Zonnebloem en de religieuze instellingen.

De subsidies aan de kleine welzijnsorganisaties zijn in 2012 herijkt, via beleidsregels. Na toetsing van deze regels op de huidige praktijk kunnen we beoordelen wat dit vanaf 2013 voor de subsidieverlening betekent.

Als de decentralisatie van de AWBZ een feit wordt, leidt dit tot meer specifiek beleid, in lijn met de uitgangspunten van de Wmo als geheel. Dit komt terug in de notitie over de invoering van deze decentralisatie. Rollen zijn weggelegd voor de huidige aanbieders van AWBZ- gefinancierde zorg, maar mogelijk ook voor andere organisaties als SWV, Socius en MEE via en in de zgn. wijkteams. Functies die bij de inzet op de kwetsbare burgers, gericht op het in standhouden van hun zelfstandigheid van belang zijn, worden signalering, interventie, toeleiding naar algemene voorzieningen, dagbesteding en ondersteuning en inzet op vrijwilligerswerk.

In lijn met het huidige cursusbureau van Stichting Welzijn Velsen zullen alle (vraaggerichte, door bezoekers zelf aangedragen) activiteiten voor de gemeente kostenneutraal worden, te financieren via deelnemersbijdragen en mogelijk specifieke regelingen. Om de deelname van kwetsbare bezoekers te behouden, zullen we in 2013 bezien of via de subsidieverlening aan SWW cofinanciering van één ontmoetings- en / of bewegingsactiviteit noodzakelijk is. Bij volgende activiteiten en bij overige deelnemers wordt deze deelname kostenneutraal.

Vanaf 2007 is gewerkt aan een andere verhouding tussen gemeente en grote organisaties. Dit heeft geresulteerd in een gewijzigde subsidierelatie: op basis van de door de raad gewenste maatschappelijke doelen, de te realiseren effecten en de daarbij behorende indicatoren, stelt de gemeente zich op als opdrachtgever; de instellingen fungeren als opdrachtnemer. Het college stelt de opdracht jaarlijks vast, en deze vormt de basis voor de offertes die de instellingen indienen. Op basis van opdracht, offerte en financieel kader verlenen we subsidie, die de organisaties verantwoorden. Bij de implementatie van WNS krijgt dit een vervolg. Ook bij de kleine instellingen is vanaf 2013 sprake van subsidie op basis van gewenste maatschappelijke doelen.

Concreet betekent dit onder meer voor:

Van Stichting Welzijn Velsen verwachten wij dat zij zich conform de opdrachtformulering op maat en voor zo ver nodig inzet op:

• -

  resultaatgerichte, flexibele ondersteuning van (groepen) vrijwilligers bij het (doen) organiseren en uitvoeren van publiek toegankelijke activiteiten in de buurtaccommodaties. Bijvoorbeeld via het ambulant jongerenwerk, buurtsportcoaches, agogisch medewerkers en de inzet van beheerders;

• -

  resultaatgerichte, flexibele ondersteuning van vrijwilligers in de wijk bij wijkinitiatieven op basis van wijkanalyses. Bijvoorbeeld via buurtcontact en buurtbemiddeling;

• -

  resultaatgerichte, flexibele ondersteuning gericht op wijkraadplegingen, buurtcontactavonden, om zo een bredere doelgroep te bereiken;

• -

  individuele ondersteuning van (aspirant-)vrijwilligers, zoals via het Servicecentrum Vrijwilligers met resultaatgerichte en flexibele werving, bemiddeling bij vraag en aanbod, begeleiding, nazorg;

• -

  resultaatgerichte, flexibele ondersteuning van kwetsbare burgers bij hun deelname aan activiteiten in de accommodaties. Bijvoorbeeld via open eettafels en bewegingsactiviteiten;

• -

  een ruimhartig, open en multifunctioneel gebruik van de buurtaccommodaties (7 dagen per week, 3 dagdelen per dag). Bijvoorbeeld via onderhuur, inhuur van organisaties die nu nog een eigen accommodatie huren, extra openstelling;

• -

  stimuleren van vrijwilligers om zich toe te rusten op hun rol en taken;

• -

  opstarten van een lokaal platform van vrijwilligers;

• -

  signalering van knelpunten, en preventief bijdragend aan de oplossing ervan. Bijvoorbeeld via nieuwe werkwijzen en deelname aan wijkteams;

• -

  (voormalige) OK-deelnemers als vrijwilligers.

Van de kleine organisaties die vanaf 2013 voor subsidie in aanmerking komen, verwachten wij dat zij:

• -

  hun activiteiten inrichten op maatschappelijke participatie en de maatschappelijke actualiteit in lijn met de Wmo-visie 2012 -2015;

• -

  vrijwilligers motiveren zich toe te rusten op hun rol, taken en verantwoordelijkheden.

Er zijn diverse onderzoeken aangekondigd ter facilitering en monitoring van WNS. Genoemd zijn:

• -

  onderzoek naar ruimere openstellingsmogelijkheden van sportaccommodaties;

• -

  onderzoek naar de wenselijkheid van een zelfstandig voortzetten van De Drempel, De Driehoek en wijksteunpunt Zeewijk;

• -

  monitoring van wijkinitiatieven met de rol van de vrijwilligers in de wijkteams;

• -

  monitoring van het gebruik van de buurtaccommodaties;

• -

  monitoring van de invoering van kostendekkende eigen bijdragen.

Hiermee gaan we aan de slag met de betrokkenen, en rapporteren daarover aan de raad.

De implementatie van WNS vraagt van iedereen veel energie. In de periode 2013 - 2015 krijgt dit inhoud. Met de raad gaan wij in overleg over de wenselijkheid van prioritering of een pilotgewijze invoering. We kiezen er voor om met alle speerpunten, gezien hun onderlinge verbanden, in 2013 een start te maken.