Verstrekkingenboek voorzieningen WMO Steenwijkerland 2012

De Wet maatschappelijke ondersteuning(Wmo) legt gemeenten een compensatieplicht op ten aanzien van het voeren van een huishouding, het zich verplaatsen in en om de woning en het zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel ten aanzien van een persoon met beperkingen, zoals bedoeld in artikel 1 onder d van de verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning Steenwijkerland (verordening Wmo). De Wmo geeft geen nadere omschrijving van de voorzieningen waarmee gemeenten deze compensatieplicht kunnen vervullen. Bovendien schrijft de Wmo niet voor dat het om individuele voorzieningen moet gaan, zodat ook het aanbieden van algemene voorzieningen onderdeel van het gemeentelijke beleid kan uitmaken. Het compensatiebeginsel stoelt op het sociale grondrecht, op zorg en welzijn en op de internationaal-rechtelijk gehanteerde maatstaf ICF. Het gaat om een afdwingbaar recht, maar het resultaat wordt gedefinieerd en niet de weg erheen. Gemeenten houden hiermee de beleidsvrijheid om de voorzieningen af te stemmen op bestaande behoeften. Het is daarom de taak van gemeenten om in een verordening de aard en vorm van de te verstrekken voorzieningen vast te leggen.

In Steenwijkerland is in de verordening onder meer geregeld wanneer en in welke vorm voorzieningen kunnen worden verleend.

Het Besluit maatschappelijke ondersteuning Steenwijkerland(Besluit Mo) en onderliggend Verstrekkingenboek voorzieningen Wmo zijn uitwerkingen van de verordening Wmo. In het Besluit maatschappelijke ondersteuning Steenwijkerland zijn criteria vastgelegd die gelden voor financiële tegemoetkomingen en de hoogte van de forfaitaire en gemaximeerde vergoedingen.

In dit verstrekkingenboek wordt verder aangegeven op welke wijze de verstrekking van voorzieningen moet worden ingevuld. Met name wordt hierin invulling gegeven aan algemene uitgangspunten van het uitvoeringsbeleid, de procedures en de gedragslijn bij de verstrekking van voorzieningen. Het verstrekkingenboek moet daarom als verlengstuk worden gezien van de verordening Wmo en ook het Besluit Mo. Net als in de verordening is er in deze beleidsregels van uitgegaan dat onder het voeren van een huishouden zowel de woonvoorzieningen als de hulp bij het huishouden moeten worden verstaan. Onder het zich verplaatsen in en om de woning is de rolstoelvoorziening gerekend. Onder het zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel zijn de vervoersvoorzieningen begrepen.

Formeel juridisch gezien dient dit verstrekkingenboek beschouwd te worden als een bundeling van beleidsregels met betrekking tot de uitvoering van het Wmo-verstrekkingenbeleid. Op grond van de verordening Wmo is het college van burgemeester en wethouders het betreffende bestuursorgaan dat een aantal bevoegdheden heeft met betrekking tot de uitvoering van het Wmo-verstrekkingenbeleid, zodat onderhavige beleidsregels ook door het college van burgemeester en wethouders zijn vastgesteld. De beleidsregels ontlenen hun status aan artikel 4:81, lid 1 Algemene wet bestuursrecht:

“Een bestuursorgaan kan beleidsregels vaststellen met betrekking tot een hem toekomende of onder zijn verantwoordelijkheid uitgeoefende, dan wel door hem gedelegeerde bevoegdheid.”

Bij beleidsregels gaat het om een besluit van algemene strekking niet zijnde een algemeen verbindend voorschrift, omdat de bevoegdheid niet rechtstreeks aan de wet wordt ontleend. Feitelijk gaat het bij beleidsregels om een “codificatie” van een bepaalde gedragslijn met betrekking tot een bepaald beleid. Concreet betekent dit voor de uitvoeringspraktijk dat alle (min of meer) gelijke gevallen op een gelijke manier worden afgehandeld volgens door het college vastgesteld beleid dat als zodanig ook is bekendgemaakt middels publicatie.

Van belang om hier nog op te merken is de zogenaamde “inherente afwijkingsbevoegdheid” die kenmerkend is voor beleidsregels en die ook mogelijk is omdat beleidsregels geen algemeen verbindende voorschriften zijn. Op grond van artikel 4:84 van de Algemene wet bestuursrecht kan het college van burgemeester en wethouders in incidentele gevallen namelijk van het vastgestelde beleid afwijken, indien dat beleid voor een of meer belanghebbenden gevolgen zou hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zouden zijn met de door die beleidsregel te dienen doelen.

Artikel 4 Wmo is het artikel dat gemeenten opdracht geeft personen met beperkingen door middel van het verstrekken van individuele voorzieningen te compenseren in de beperkingen die worden ondervonden in de zelfredzaamheid en de maatschappelijke participatie. Uiteindelijk houdt dit artikel een compensatieplicht in voor de gemeenten.

Compensatieplicht

Het begrip compensatieplicht kan als volgt worden beschreven:

Een alternatief bieden aan de persoon met beperkingen door het treffen van voorzieningen, die deze persoon een uitgangspositie verschaffen, zodat deze persoon op aanvaardbare mate zelfredzaam is en in aanvaardbare mate in staat is tot maatschappelijke participatie.

Aanvaardbare mate

Hierbij kan worden aangesloten bij de constante jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep, waarbij wordt aangegeven, dat van belanghebbenden gevergd kan worden zich enige beperkingen te getroosten. (CRvB 19-02-1999, nr. 97/10900 Wvg, CRvB 20-02-2002, 01/1115 Wvg, CRvB 02-08-2005, 00/969 Wvg, CRvB 01-02-2006, 03/2988 Wvg)

Zelfredzaamheid

Dit begrip kan omschreven worden als het lichamelijk, verstandelijk, geestelijk of financiële vermogen om zelf voorzieningen te treffen, die maatschappelijke participatie mogelijk maken.

Maatschappelijke participatie

Onder maatschappelijke participatie wordt verstaan: de normale deelname aan het maatschappelijke verkeer, te weten het voeren van een huishouding, het normale gebruik van de woning, het zich in en om de woning verplaatsen, het zich zodanig verplaatsen dat aansluiting wordt gevonden bij regionale, bovenregionale en landelijke vervoersystemen, het ontmoeten van andere mensen en het aangaan en onderhouden van sociale verbanden, om op die manier deel te nemen aan het lokale maatschappelijke leven.

Het verstrekkingenbeleid van de gemeente is een dynamisch geheel. Inzichten over toepassing van het beleid, technische ontwikkelingen op het gebied van voorzieningen kunnen tot gevolg hebben dat het verstrekkingenbeleid dient te worden aangepast.

Ook dit verstrekkingenboek zal daarom regelmatig moeten worden geactualiseerd.

In artikel 1 van de verordening worden een aantal begrippen opgesomd, waarvan een nadere verklaring te vinden is in de toelichting van de verordening bij dit artikel.

Op basis artikel 2, lid 1 van de verordening Wmo Steenwijkerland zijn een aantal beperkingen opgenomen, die betrekking hebben op het toekennen van een voorziening. Een voorziening kan slechts worden toegekend als aan alle drie in het eerste lid van dit artikel genoemde voorwaarden is voldaan.

De algemene voorzieningen komen niet voor in hoofdstuk 2 van de verordening, maar omdat deze wel in de volgende hoofdstukken aan de orde komen is hier een uitleg van het begrip algemene voorziening opgenomen.

Algemene voorzieningen zijn voorzieningen die een probleem snel en effectief op kunnen lossen.

De regels voor algemene voorzieningen zijn de volgende:

• -

  Het gaat om een voorziening die in tijd een korte duur heeft;

• -

  Het gaat om een voorziening die betrekking heeft op lichte, niet complexe zorg;

• -

  Of het gaat om een voorziening ten behoeve van een incidentele zorgbehoefte.

Algemene voorzieningen moeten veelal nog ontwikkeld worden. Te denken valt aan rolstoelpools, collectief vervoer, scootmobielpools, klussen- en boodschappendiensten e.d. Het gaat in het algemeen om (zeer) incidenteel gebruik. Bij de toelatingstoets hoort in ieder geval het antwoord op de vraag of betrokkene veilig van de voorziening gebruik kan maken. Indien nodig, is bij aflevering (en ophalen) van de voorziening een beperkte (aanvullende) instructie mogelijk.

Bij algemene voorzieningen geldt dat wie daar niet mee geholpen denkt te zijn uiteraard altijd een aanvraag om een individuele voorziening kan indienen.

Gekantelde benadering

Om de compensatieplicht met betrekking tot woonvoorzieningen te vervullen, kan de compenserende maatregel zich richten op het opheffen van belemmeringen in het normaal gebruik van de woning (bijvoorbeeld douchestoelen en woningaanpassingen). Voordat tot het verstrekken van een individuele woonvoorziening, als compenserende maatregel, wordt overgegaan, wordt eerst beoordeeld of onderstaande voorzieningen voor betrokkene beschikbaar zijn en in de praktijk ook daadwerkelijk bruikbaar zijn:

• ·

  alle (wettelijk) voorliggende voorzieningen

• ·

  alle algemene voorzieningen (bijvoorbeeld een klussendienst)

• ·

  alle algemeen gebruikelijke voorzieningen, bijvoorbeeld een verhuiskostenvoorziening conform artikel 2d. van het Besluit maatschappelijke ondersteuning Steenwijkerland en verschillende voorzieningen in relatie tot anticiperen op een normale levensloop (zie paragraaf 3.15. van dit Verstrekkingenboek)

• ·

  alle collectieve voorzieningen

• ·

  alle eventueel aanwezige huisgenoten die beschikbaar zijn en in staat om relevante werkzaamheden uit te voeren

Als bovenstaande voorzieningen niet leiden tot een oplossing, komt een individuele woonvoorziening ter beoordeling aan de orde.

Individuele woonvoorziening

De regering heeft aangegeven dat in de Wmo de verlening van woonvoorzieningen op dezelfde wijze zal plaatsvinden als bij de Wvg. Gemeenten beoordelen de verwachte noodzakelijkheid van een woonvoorziening en bezien of de huidige woning wordt aangepast of dat tot een alternatieve oplossing wordt overgegaan. Ook het primaat van verhuizen mag onder de Wmo worden gehanteerd(TK 2005-2006, 30131, nr.29, p.100).

De Wmo geeft, in tegenstelling tot de Wvg, geen definitie van het begrip woonvoorziening. Daarom is in de verordening Wmo geen begripsomschrijving opgenomen. In artikel 9 van de verordening is vastgesteld, dat ter compensatie van de beperkingen bij het voeren van een huishouden bepaalde woonvoorzieningen verstrekt kunnen worden. Aangezien een woonvoorziening niet alleen maar betrekking heeft op het compenseren van beperkingen bij het voeren van een huishouden, dient hieronder ook verstaan te worden het compenseren van beperkingen die een cliënt ondervindt bij het zich verplaatsen in de woning, zoals door middel van een traplift. Een woonvoorziening kan dus ook beperkingen bij het normale gebruik van de woning compenseren. Het normale gebruik van de woning is volgens de toelichting op het amendement, dat heeft geleid tot invoering van de compensatieplicht, iets anders dan het voeren van een huishouden(TK 2005-2006, 30131, nr.65). Een woonvoorziening houdt verband met ingrepen van bouwkundige of woontechnische aard in of aan de woonruimte, die gericht zijn op het opheffen of verminderen van ergonomische beperkingen, die een persoon met beperkingen bij het normale gebruik van zijn woonruimte ondervindt. Het gaat daarbij vooral om belemmeringen die een normaal gebruik van de woonruimte in de weg staan en die normale woonactiviteiten bemoeilijken of onmogelijk maken. Onder normaal gebruik wordt verstaan het kunnen verrichten van normale woonfuncties, zoals slapen, eten, lichaamsreiniging, koken en keukengebruik, horizontale en verticale verplaatsingen in en om de woning, toegang tot de woning. Voor kinderen houdt dit ook in veilig spelen in en om de woning evenals voorzieningen, die gericht zijn op het voorkomen van fysiek letsel. Uitgangspunt hierbij is het niveau van de sociale woningbouw, zodat hobby- en werkkamers en de garage buiten de compensatieplicht vallen.Tot de woonvoorziening wordt ook een uitraasruimte gerekend.

Onder woonruimte wordt ook de achtertuin en bij flats ook het balkon begrepen (CRvB 19-11-1999 98/4307).

De compensatieplicht van de gemeente met betrekking tot woonvoorzieningen beperkt zich in beginsel tot personen die een zelfstandige woonruimte (gaan) bewonen. Personen die in een Awbz-instelling, een verzorgingstehuis of een andere onzelfstandige woon(zorg)vorm verblijven, kunnen in de regel geen aanspraak maken op woonvoorzieningen op grond van de Wmo.

Op deze regel zijn twee uitzonderingen van toepassing. Het betreft hier gehandicapten die hun hoofdverblijf hebben in een Awbz-instelling, maar regelmatig een bepaalde woonruimte bezoeken en minderjarige gehandicapten die bij één van de ouders wonen maar die ook bij de andere ouder regelmatig op bezoek gaan (artikel 14, lid 2 en 6 verordening Wmo).

Op grond van uitspraken van de CRvB(d.d. 15/10/1999, nrs. 98/5498, 5502, 5504 en 5505 Wvg R011 93) zijn alle, vanuit de Awbz opgezette vormen van extra murale zorg, zoals aanleunwoningen en/of WoonZorgComplexen, waarbij een scheiding van wonen en zorg is aangebracht, waardoor men niet (meer) woont in een Awbz-inrichting, maar in een “zelfstandige” woning, onder de compensatieplicht van de gemeente terechtgekomen. Hierbij wordt vanuit de Awbz reguliere (thuis) zorg en eventueel aanvullende verpleeghuiszorg geboden en kan men zelfs over een Awbz opname indicatie beschikken. De Centrale Raad van Beroep heeft hierbij de wet als uitgangspunt genomen en stelt dat alleen bewoners van artikel 8 Awbz erkende inrichtingen op onderdelen van de compensatieplicht zijn uitgezonderd. Wie dus niet in een dergelijke instelling verblijft maar in een situatie waarin wonen en zorg gescheiden is, valt dus onder de gemeentelijke compensatieplicht. Deze uitspraak geldt overigens niet voor verzorgingstehuizen. Los van het gegeven dat die (nog) niet artikel 8 Awbz erkend zijn, zijn zij als tehuis in de verordening Wmo uitgesloten voor woonvoorzieningen omdat het daar gaat om op (gehandicapte) ouderen gerichte zorgvoorzieningen.

Met de invoering van de Wmo is de gemeente verantwoordelijk geworden voor alle woningaanpassingen, ook die boven de € 45.378,00 uitgaan. De gemeente kan zelf bepalen waar een gedegen advies opgevraagd wordt, in de praktijk zal dit de in de gemeente gebruikelijke adviesorganen zijn, zoals SCIO Consult of CIZ. Het aanbrengen van woningaanpassingen in de zogenaamde ADL-clusterwoningen blijft de verantwoordelijkheid van de Ziekenfondsraad.

De gemeente kan op basis van artikel 11 van de verordening Wmo verschillende soorten woonvoorzieningen verstrekken. Naast financiële tegemoetkomingen in de kosten van verhuis- en herinrichtingskosten, aard en nagelvaste (woning)aanpassingen, woonvoorzieningen van niet-bouwkundige en woontechnische aard, worden onder meer ook kosten van reparatie, keuring en onderhoud, tijdelijke huisvesting en huurderving vergoed.

Indien een voorziening in zelfwerkzaamheid wordt uitgevoerd, kan er geen vergoeding voor loonkosten worden verleend. In een dergelijk geval zullen uitsluitend de materiaalkosten als subsidiabel worden aangemerkt.

In eerste instantie zal worden bezien of een woonprobleem kan worden opgelost met een algemene voorziening. Deze voorziening heeft voorrang bij het zoeken naar een oplossing voor een voor de wet relevant woonprobleem, dus een probleem bij het normale gebruik van de woning, zie de toelichting op het amendement dat leidde tot artikel 4 van de wet (amendement Miltenburg c.s., 30 131, nr. 65). Als een algemene voorziening niet volstaat als oplossing ofwel niet aanwezig is in de gemeente, moet het probleem middels een individuele voorziening worden opgelost; dat kan zijn een woonvoorziening in natura, een persoonsgebonden budget of een financiële tegemoetkoming.

Artikel 13 regelt het primaat van de verhuizing. Dat wil zeggen dat als vast staat dat een aanpassing noodzakelijk is, eerst beoordeeld wordt of verhuizing naar een reeds geheel aangepaste woning, of naar een goedkoper en gemakkelijker aan te passen woning een oplossing is die in aanmerking komt.

Steeds dient per individueel geval bekeken te worden of er voor betrokkene(n) een geschikte reeds aangepaste woning beschikbaar is of komt. Probleem is echter dat vaak niet (binnen een redelijke tijd) een geschikte woning kan worden aangeboden. Ook zijn betrokkenen vaak niet genegen om te verhuizen. Bij de uiteindelijke keuze om een woningaanpassing eventueel wel of niet uit te voeren dient daarom een afweging te worden gemaakt tussen de kosten van het aanpassen van de huidige woning en de kosten van het verhuizen. Ook hier geldt namelijk het algemeen uitgangspunt van het principe van de goedkoopst compenserende oplossing. De tegemoetkoming in de verhuis- en inrichtingskosten wordt niet verstrekt wanneer de woning compenserend kan worden aangepast voor een bedrag lager dan de vergoeding voor de verhuis- en inrichtingskosten.

Wanneer de woningaanpassing wordt begroot op een bedrag tussen eenmaal de vergoeding voor de verhuis- en inrichtingskosten en tweemaal dit bedrag, dan kan de gehandicapte kiezen tussen een verhuiskostenvergoeding, indien hij wenst te verhuizen of een tegemoetkoming voor de kosten van woningaanpassing tot maximaal tweemaal de vergoeding voor de verhuis- en inrichtingskosten. Wanneer de woningaanpassing meer gaat kosten dan tweemaal de vergoeding voor de verhuis- en inrichtingskosten, dan geldt in principe de verhuisplicht, tenzij er zich bijzondere omstandigheden voordoen.

Bijzondere omstandigheden bij de afweging wel of niet verhuizen

In de Wvg-jurisprudentie is het hanteren van het primaat van de verhuizing op zichzelf geaccepteerd door de Centrale Raad van Beroep. Onder de Wmo zal dan ook van deze mogelijkheid gebruik worden gemaakt ter compensatie van woonproblemen. In feite gaat het bij het hanteren van het primaat van de verhuizing om een uitwerking van het principe dat wordt gekozen voor de goedkoopst compenserende oplossing.

Er zijn echter wel grenzen aan het hanteren van het primaat van de verhuizing, met name op het gebied van de woonlasten, het tijdsbestek waarbinnen een oplossing kan/moet worden gevonden en de verhouding tussen de besparing van de gemeente bij toepassing van het primaat en de negatieve gevolgen voor de aanvrager.

In alle gevallen zal een goed gemotiveerd besluit moeten worden genomen, waarin alle relevante factoren, in onderling verband, worden afgewogen. Daarbij gaat het dus om factoren die spelen aan de kant van de gemeente en aan de kant van de belanghebbende. Als op verantwoorde wijze inhoud gegeven is aan toepassing van het primaat van de verhuizing, is daarmee een compenserende oplossing geboden en heeft de gemeente aan haar compensatieverplichting voldaan.

Het is niet mogelijk een uitputtend overzicht te geven van alle mogelijke afwegingsfactoren die een rol kunnen spelen, omdat elke situatie weer anders is. Wel wordt hieronder in grote lijnen een overzicht gegeven van een aantal vaak voorkomende factoren, die afhankelijk van de situatie, een rol kunnen spelen bij de besluitvorming.

Bij de afweging wel of niet verhuizen spelen ook sociale omstandigheden een rol.

Daarbij moet gedacht worden aan:

• -

  een medische contra indicatie,

• -

  dreigende vereenzaming,

• -

  financiële consequenties voor de gehandicapte,

• -

  de binding die de gehandicapte met de buurt heeft (de tijd dat de gehandicapte in die buurtwoont),

• -

  de mantelzorg die door de verhuizing eventueel wegvalt en

• -

  de aanwezigheid en afstand tot verschillende voorzieningen.

Bij het toepassen van het primaat van verhuizing zullen alle belangen zorgvuldig moeten worden afgewogen. Voorbeelden van belangen afweging zijn te vinden in de jurisprudentie.(CRvB 26-06-2001, nr.99/4843, CRvB 29-07-2003, nr. 01/5051, CRvB 11-01-2006, nr.03/6421, CRvB 29-03-2002, nr. 01/2425)

Om te bezien of er een geschikte aangepaste woning beschikbaar is of komt, wordt een wachttijd van 6 maanden redelijk geacht. Is er na 6 maanden nog steeds geen geschikte aangepaste woning beschikbaar, dan dient van het primaat van verhuizen te worden afgeweken en dient alsnog tot een woningaanpassing van de huidige woning te worden overgegaan. Indien de gehandicapte de door de gemeente geschikt bevonden woning niet accepteert, bedraagt de financiële tegemoetkoming voor de aanpassing van de huidige woning maximaal tweemaal de vergoeding voor de verhuis- en inrichtingskosten.

In de omschrijving van woonvoorziening is tot uitdrukking gebracht dat het gaat om een woonruimte die bedoeld is om permanent bewoond te worden en daar ook geschikt voor is. Woonruimten die niet aan deze criteria voldoen komen niet voor aanpassing in aanmerking, ook al dienen zij voor een gehandicapte tot woonverblijf. Vaak zal hier sprake zijn van niet toegestane permanente bewoning van recreatieverblijven. Krachtens de Wmo heeft de gemeente een compensatieplicht voor de in de gemeente woonachtige personen met beperkingen. In eerste instantie geeft de gemeentelijke bevolkingsadministratie hierover uitsluitsel. Voor bepaalde gezondheidszorginstellingen geldt dat de bewoners een briefadres elders kunnen aanhouden. De gemeente waar de persoon met een beperking daadwerkelijk verblijft heeft de compensatieplicht voor het verlenen van voorzieningen.

In het geval van Awbz-bewoners heeft de compensatieplicht betrekking op de vervoersvoorzieningen. In die gevallen waarin personen met een beperking een briefadres elders hebben, kunnen gemeenten de betreffende instellingen op grond van artikel 75 van de Wet GBA aanwijzen op bepaalde, door de gemeente vast te stellen tijdstippen een overzicht te verstrekken van personen welke naar redelijke verwachting voor onbepaalde tijd verblijven in de instelling, dan wel gedurende drie maanden ten minste tweederde van de tijd in de instelling zullen verblijven.

Het is noodzakelijk de zinsnede 'dan wel zal staan ingeschreven' op te nemen voor situaties waarin de betrokkene naar een andere gemeente wil verhuizen en in die gemeente een woning wil laten aanpassen voordat deze daadwerkelijk wordt betrokken.

In die gevallen dat de persoon met beperkingen naar een andere gemeente wil verhuizen moet duidelijk zijn waar de aanvraag ingediend moet worden.

De verordening beoogt met de zinsnede 'en op welk adres de persoon met beperkingen in de gemeentelijke basisadministratie staat ingeschreven, dan wel zal staan ingeschreven' een mogelijkheid te openen aanvragen in te dienen bij gemeenten waar men nog niet woonachtig is.

Beoogd wordt aan te geven dat de aanvraag voor een aan te passen en te betrekken woning ingediend moet worden in de gemeente waar de aan te passen woning staat. Deze gemeente kan immers beter overwegen of het aanpassen van de woning de goedkoopste compenserende oplossing is of dat een reeds geschikte woning beschikbaar is. De gemeente waaruit de persoon met beperkingen vertrekt, heeft hier geen inzicht in. Van belang is wel dat er in voorkomende gevallen zekerheid bestaat dat de persoon met beperkingen ook daadwerkelijk naar de andere gemeente zal verhuizen en ook recht heeft op een woningaanpassing. Er dient dus een indicatie plaats te vinden. Ook in die gevallen dat een aanvraag wordt gedaan voor het bezoekbaar maken van een woonruimte voor de gehandicapte die in een Awbz-instelling verblijft, is bovenstaande formulering van belang.

Een verhuiskostenvergoeding moet overigens aangevraagd worden bij de te verlaten gemeente.

Woonruimte

Hierbij is aangesloten bij het begrip woonruimte als bedoeld in artikel 11, lid 1, onder a van de wet op de Huurtoeslag. Uit de toelichting van deze wet blijkt, dat, mede gelet op de omschrijving in de Huurprijzenwet en de jurisprudentie, er sprake is van een zelfstandige woonruimte:

“als de ruimte voor particuliere bewoning geschikt is, een eigen afsluitbare toegangsdeur heeft en over een eigen toilet, eigen sanitair(niet gedeeld met anderen) beschikt, alsmede minimaal een tweepits kookgelegenheid heeft.” Tevens wordt in deze toelichting een omschrijving gegeven van een onvrije etage. Hieronder wordt verstaan een woning met eigen voorzieningen(keuken, sanitair, enzovoorts), die bestaat uit diverse afsluitbare vertrekken, die uitkomen op een gezamenlijke verkeersruimte, zoals een hal, overloop of gemeenschappelijke opgang.

Een en ander sluit ook aan bij de omschrijving van het begrip woonruimte, dat in Boek 7 in Titel 4, artikel 233 van het Burgerlijk wetboek(BW) is opgenomen. Hier wordt het begrip woonruimte omschreven, als een gebouwde onroerende zaak voor zover deze als zelfstandige dan wel niet zelfstandige woning is verhuurd, dan wel een woonwagen of een standplaats, alsmede onroerende aangehorigheden.

Volgens artikel 7:234 BW wordt onder zelfstandige woning verstaan de woning welke een eigen toegang heeft en welke de bewoner kan bewonen zonder daarbij afhankelijk te zijn van wezenlijke voorzieningen buiten de woning.

Voor eigen woningen is in de gemeentelijke verordeningen bepaald, dat voor de woonruimte zowel gebruikersbelasting als eigenarenbelasting op grond van de Verordening onroerende zaakbelastingen Steenwijkerland verschuldigd is of op grond van de vermelding in de kadastrale registratie als genothebbende krachtens eigendom, bezit of beperkt recht deze belasting verschuldigd zal zijn.

In de verordening wordt onder woningaanpassing verstaan een ingreep van bouw- of woontechnische aard (onroerende woonvoorzieningen), die gericht zijn op het opheffen of verminderen van beperkingen, die een persoon met beperkingen ondervindt bij het normale gebruik van zijn woonruimte. Om voor deze voorzieningen in aanmerking te komen moet er sprake zijn van ergonomische beperkingen. Het criterium ergonomische beperkingen is dus gekoppeld aan bouw- of woontechnische voorzieningen.

De woningaanpassingen kunnen worden onderscheiden in:

• 1.

  bouwkundige aard (bijvoorbeeld, realiseren aanbouw met slaapkamer en natte cel, rolstoelberging, vergroten douche, vergroten toilet, verbreden deuren), Bouwkundige voorzieningen worden altijd als financiële tegemoetkoming in eigendom verstrekt;

• 2.

  woontechnische aard, dit zijn inrichtingselementen (bijvoorbeeld, traplift, verhoogde toiletpot, aangepaste keukens e.d.). Woontechnische voorzieningen kunnen als financiële tegemoetkoming of in natura worden verstrekt. Bij verstrekking als financiële tegemoetkoming wordt de voorziening eigendom van de aanvrager. Bij verstrekking in natura kan de voorziening in eigendom of in bruikleen verstrekt worden;

• 3.

  van niet bouw(kundige)- of woontechnische aard (roerende woonvoorzieningen).

  Het betreft hier bijvoorbeeld:

  • -

    woningsanering in verband met CARA;

  • -

    hulpmiddelen bij het baden, douchen, wassen (douchestoel, wegklapbare armsteunen, los Zitbad als hulpmiddel bij medicinaal baden) en het toiletgebruik.

• Deze voorzieningen kunnen zowel als financiële tegemoetkoming als in natura verstrekt worden. De verstrekking kan in eigendom of in bruikleen plaatsvinden. De hulpmiddelen moeten langdurig (meer dan 6 maanden) nodig zijn. Gaat het om een termijn van minder dan 6 maanden dan worden zij verstrekt vanuit de Thuiszorg. De hulpmiddelen worden in natura verstrekt. Een zitbad als hulpmiddel bij het medicinaal baden komt alleen voor vergoeding in aanmerking, indien het medicinaal baden niet elders kan plaatsvinden (ziekenhuis) en een andere vorm van lichaamsreiniging niet mogelijk is.

Voor het treffen van voorzieningen in gemeenschappelijke ruimten kan, als zonder deze woningaanpassing(en) de woonruimte voor de persoon met beperkingen, die in deze woonruimte zijn hoofdverblijf heeft ontoegankelijk blijft, een financiële tegemoetkoming worden verleend.

Een financiële tegemoetkoming kan ook verleend worden indien het gemeenschappelijke ruimten betreffen die onder het gehuurde vallen en of waarvan de persoon met beperkingen gebruik moet kunnen maken. Een voorwaarde is dat het voorzieningen zijn die geen belemmering vormen voor andere bewoners en niet gevoelig zijn voor het aanbrengen van schade door derden.

De mogelijke aanpassingen zijn:

• -

  Verbreden van toegangsdeuren

• -

  Aanbrengen van elektrische deuropeners

• -

  De aanleg van een hellingbaan vanaf de openbare weg naar de toegang van het gebouw

• -

  Aanbrengen van drempelhulpen en vlonders

• -

  Aanbrengen van een extra trapleuning/traplift

Het aanpassen van hobby- en recreatieruimten komt in het algemeen niet in aanmerking voor een financiële tegemoetkoming, tenzij uitsluitend via deze ruimte(n) de woning bereikt kan worden.

Van woongebouwen die specifiek op gehandicapten en ouderen gericht zijn mag men, zeker voor de gemeenschappelijke ruimten, verwachten dat er rekening is gehouden met de specifieke kenmerken van de doelgroep waarvoor zij bestemd zijn. Dat betekent dat voorzieningen in die algemene ruimten niet voor vergoeding in het kader van de Wmo in aanmerking komen. Specifieke voorzieningen in het eigen woongedeelte van de persoon met beperkingen kunnen wel voor vergoeding in aanmerking worden gebracht. Het gaat om gebouwen die gerealiseerd zijn vanaf de negentiger jaren.

Vanaf die tijd is de gedachte van het zogenaamde aanpasbaar bouwen, evenals het zogenaamde seniorenlabel, gemeengoed geworden. Vanaf die tijd mag bouwen, waarbij rekening wordt gehouden met de kenmerken van ouderen of gehandicapten, zeker in specifiek voor deze groepen bestemde gebouwen, als normaal beschouwd worden.

Derhalve wordt er vanuit gegaan dat in gebouwen, gebouwd of gerenoveerd na 1 januari 1995, welke bestemd zijn voor de huisvesting van ouderen of gehandicapten, reeds bij de bouw rekening is gehouden met aspecten van bereikbaarheid en toegankelijkheid. In deze wooncomplexen worden de hierboven genoemde voorzieningen als algemeen gebruikelijk beschouwd.

Voor het aanpassen van een woonwagen of een woonschip is eveneens een bijdrage mogelijk

De bijdrage is inclusief eventuele aanpassingen aan de stand- of ligplaats van woonwagen of woonschip. Hierbij is vereist dat:

• a.

  de technische levensduur van de woonwagen nog minimaal 5 jaar is;

• b.

  de standplaats niet binnen vijf jaar voor opheffing in aanmerking komt;

• c.

  de woonwagen ten tijde van de indiening van de aanvraag voor een woonvoorziening bij de gemeente op een erkende standplaats stond; en

• d.

  de hoofdbewoner van een woonwagen in het bezit is van een bewoningsvergunning als bedoeld in de Woonwagenwet.

Een financiële tegemoetkoming in de aanpassingskosten van een woonschip kan alleen worden verstrekt indien de technische levensduur van het woonschip nog minimaal vijf jaar is en het woonschip nog minimaal vijf jaar op de ligplaats mag blijven liggen. Indien de technische levensduur van de woonwagen of het woonschip minder dan vijf jaar is of de standplaats van de woonwagen binnen vijf jaar voor opheffing in aanmerking komt of het woonschip niet ten minste nog vijf jaar op de ligplaats mag liggen, bedragen de maximale aanpassingskosten € 1.000,00 .

Een financiële tegemoetkoming in de aanpassingskosten van een binnenschip worden verder slechts verleend indien de aanpassing betrekking heeft op het voor de schipper, de bemanning en hun gezinsleden bestemde gedeelte van het verblijf als bedoeld in het Binnenschepenbesluit en het betreffende binnenschip.

Aangezien de regering heeft aangegeven dat in de Wmo de verlening van woonvoorzieningen op dezelfde wijze zal plaatsvinden als bij de Wvg, geldt de compensatieplicht voor ingrepen van bouwkundige of woningtechnische aard de nadere voorwaarde, dat deze gericht dienen te zijn op het opheffen of verminderen van ergonomische beperkingen. Uit jurisprudentie valt af te leiden dat deze voorwaarde niet geldt voor de overige woonvoorzieningen, waar onder de verhuis- en inrichtingskostenvergoedingen.

Om derhalve in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming in de verhuis- en (her)inrichtingskosten, moet de persoon met beperkingen bij normaal gebruik in zijn huidige woning, belemmeringen ondervinden die in de nieuwe woonruimte worden weggenomen of aanzienlijk worden verminderd.

Soms zijn er in de nieuwe woning nog enkele aanpassingen nodig om dit te realiseren. Daarom wordt een tegemoetkoming toegekend: bij verhuizing naar een geschikte woning en zo nodig ook bij verhuizing naar een woning die verbouwd moet worden.

Een financiële tegemoetkoming voor verhuis- en inrichtingskosten kan ook nog verstrekt worden aan een niet-gehandicapte indien een aangepaste woning wordt vrijgemaakt.

Indien bijvoorbeeld de partner of familie, na overlijden of uit huis plaatsing van de persoon met beperkingen, in een aangepaste woning achterblijft, kan de gemeente het vrijwillig verhuizen uit de aangepaste woning aantrekkelijk maken door het aanbieden van een tegemoetkoming in de kosten van verhuizing en inrichting. Voorwaarde is wel dat de kosten van woningaanpassing destijds meer bedroegen dan de vergoeding voor verhuis- en inrichtingskosten en dat de aangepaste voorzieningen nog voldoen aan de eisen van de tijd.

In een aantal gevallen wordt voor een verhuizing geen financiële tegemoetkoming verstrekt, ook al is er sprake van belemmeringen in het normale gebruik van de woning. Het gaat hier om een verhuizing naar een Awbz-inrichting, een verzorgingstehuis of een andere onzelfstandige woonzorgvorm. Een kamer in een dergelijke instelling valt niet onder de definitie van zelfstandige woonruimte Ook ten behoeve van een verhuizing naar een vakantiewoning of een andere woning die niet geschikt is om het hele jaar te bewonen worden geen verhuis- en inrichtingskosten vergoed.

Als men voor het eerst zelfstandig gaat wonen bestaat er ook geen aanspraak op een verhuis- en inrichtingskostenvergoeding. In een dergelijk geval blijft wel de mogelijkheid bestaan dat een woonvoorziening wordt verleend als gevolg van ondervonden beperkingen in de woning.

In de artikelen 7:203 e.v. van het Burgerlijk Wetboek (BW) is onder meer bepaald dat de

verhuurder verplicht is het verhuurde aan de huurder te leveren in een goede staat van onderhoud. In de artikelen 7: 206 en 7: 212 e.v. BW is aangegeven welke onderhoudswerkzaamheden tot de verplichtingen van de huurder en welke tot de verhuurder behoren. Geringe en dagelijkse reparaties komen voor rekening van de huurder tenzij deze hun oorzaak vinden in de vervallen toestand van het gehuurde. Alle niet geringe en niet-dagelijkse reparaties komen voor rekening van de verhuurder.

Een in de woonruimte aanwezige installatie welke aard- en nagelvast aan het gebouw is verbonden moet worden beschouwd als een bestanddeel van de woning. De verhuurder heeft hiervoor dan ook een instandhoudingplicht.

In de verordening Wmo en in het Besluit Mo is bepaald dat de gemeente voor de reparatie, onderhoud en keuring van sommige voorzieningen een financiële tegemoetkoming kan verstrekken. Het gaat daarbij om stoelliften, rolstoel- of sta-plateauliften, woonhuisliften, hefplateauliften, balansliften, de mechanische inrichting voor het verstellen van de hoogte van een keukenblok, wastafel of bad en elektromechanische openings- en sluitingsmechanismen van deuren.

Het verstrekken van een tegemoetkoming in de kosten van huurderving kan gezien worden als één van de instrumenten waardoor de medewerking van verhuurders sneller verkregen kan worden. Gemeente en verhuurders hebben er beiden belang bij dat reeds aangepaste woningen weer opnieuw aan een andere persoon met beperkingen toegewezen worden. Om woningen te reserveren voor gehandicapten kan het voorkomen dat de woning een aantal maanden leeg zal staan. Het is, gezien ook het belang van de verhuurders, redelijk dat de verhuurder (een deel van het) risico loopt bij leegstand. Derhalve is het niet een automatisme dat de gemeente bijdraagt in de kosten van huurderving. De gemeente heeft er echter ook belang bij dat een aangepaste woning voor de doelgroep beschikbaar blijft. Als de verwachting bestaat dat binnen afzienbare tijd een geschikte kandidaat voor de woning kan worden gevonden is het ook redelijk dat de gemeente hieraan een bijdrage levert. Kortom, beide partijen hebben een zorg voor en een belang bij goede toewijzing.

In de verordening Wmo (art. 26) en in het Besluit Mo (art. 3 lid 4) is bepaald op welke wijze de financiële tegemoetkoming in de kosten van huurderving wordt verstrekt. De verhuurder kan voor maximaal zes maanden een financiële tegemoetkoming krijgen. De hoogte van de tegemoetkoming per maand is maximaal het bedrag van de laatstgenoten kale huur.

Op grond van artikel 4 van het Besluit Mo wordt met betrekking tot een PGB voor woonvoorzieningen het volgende bepaald:

• 1.

  Het persoonsgebonden budget voor woningaanpassingen wordt vastgesteld als tegenwaarde van het bedrag zoals vermeld in de door het college geaccepteerde offerte.

• 2.

  Het persoonsgebonden budget voor roerende woonvoorzieningen wordt vastgesteld op basisvan de tegenwaarde van de kostprijs, exclusief inkoopvoordeel, van de goedkoopst compenserende voorziening, inclusief onderhoud en reparatie.

• 3.

  Een woningaanpassing in de vorm van een traplift wordt in beginsel alleen in natura of als een financiële tegemoetkoming verstrekt.

Als het persoonsgebonden budget berekend is, kan het bij beschikking aan de aanvrager worden bekendgemaakt. In deze beschikking wordt vermeld wat de omvang van het persoonsgebonden budget is en voor roerende woonvoorzieningen voor hoeveel jaar het persoonsgebonden budget bedoeld is.

Om te voorkomen, dat door onduidelijkheid omtrent de eisen die aan de voorziening gesteld moeten worden, een verkeerde woonvoorziening wordt gerealiseerd, dient een program van eisen onderdeel uit te maken van de beschikking. Zo dient bij woningaanpassingen een door het college goedgekeurde offerte bijgevoegd te worden. Wordt dan toch een woonvoorziening gerealiseerd die niet aan dat program van eisen voldoet, dan is gehandeld in strijd met de beschikking.

Is de beschikking verzonden, dan kan het persoonsgebonden budget beschikbaar worden gesteld. Dat kan in één keer, indien daar aanleiding voor is (een aan te schaffen voorziening zal ook in één keer betaald moeten worden), maar kan ook in termijnen, bijvoorbeeld bij grote woningaanpassingen op basis van de voorschotnota’s van de aannemer.

Verantwoording

Terstond na de voltooiing van de werkzaamheden, doch uiterlijk binnen 12 maanden na het verlenen van toestemming voor het aanpassen van de woning, verklaart diegene aan wie het PGB is toegekend aan het college dat de bedoelde werkzaamheden zijn voltooid (de gereedmelding).

Deze gereedmelding is tevens een verzoek om vaststelling van de werkelijke kosten en uitbetaling van het resterende PGB. Hierbij worden de betreffende bescheiden ter controle bijgevoegd. Na ontvangst van de gereedmelding vindt een huisbezoek plaats om na te gaan of de aanpassing overeenkomstig het programma van eisen is uitgevoerd. Diegene aan wie het persoonsgebonden budget of de financiële tegemoetkoming wordt uitbetaald, dient gedurende een periode van 5 jaar alle rekeningen en betalingsbewijzen met betrekking tot de werkzaamheden ter controle beschikbaar te houden.

Conform het gestelde in artikel 2 lid 3 onder a van de Verordening worden de volgende woonvoorzieningen tenminste als algemeen gebruikelijk aangemerkt, dan wel omwille van voorzienbaarheid en anticiperen op een normale levensloop niet verstrekt:

• -

  airconditioning woonruimte

• -

  kooktoestellen algemeen

• -

  zonwering (binnen en buiten)

• -

  alle vormen van kranen (eenhendel-mengkranen, thermostaatkranen en glijstangset)

• -

  aanleg centrale verwarming

• -

  intercom

• -

  afzuigkap boven kooktoestel

• -

  (teruggebogen) deurkrukken

• -

  aanrechtblad

• -

  toiletpot, verhoogd/hangend toiletpot, losse toiletverhoger, toiletstoel

• -

  douchezitjes, douchestoelen en badzitjes

• -

  beugels (wand/vloer), grepen (wand/vloer) en drempelhulpen

• -

  anti-slipvloeren

• -

  overige woonvoorzieningen tot maximaal € 250,-- (drempelbedrag) per jaar

Conform het gestelde in paragraaf 1.2.2. onder d kan in individuele gevallen een bovengenoemde voorziening, die op zichzelf als algemeen gebruikelijk kan worden beschouwd, vanwege omstandigheden aan de kant van de aanvrager toch voor vergoeding in aanmerking komen. Van een uitzondering kan sprake zijn:

Indien ten gevolge van een plotseling optredende beperking, genoemde zaken, die nog niet zijn afgeschreven, moeten worden vervangen en het inkomen van de aanvrager als gevolg van deze aanschaf onder het voor hem geldende bijstandsniveau zal komen.

Gekantelde benadering

Om de compensatieplicht met betrekking tot vervoersvoorzieningen te vervullen, kan de compenserende maatregel zich richten op lokaal vervoer voor sociale doeleinden, zoals dagelijkse boodschappen, het kunnen bezoeken van familie, kennissen en het doen van gewenste activiteiten, alles binnen de directe woon- en leefomgeving (bijvoorbeeld een scootmobiel of collectief vervoer).

Voordat tot het verstrekken van een individuele vervoersvoorziening, als compenserende maatregel, wordt overgegaan, wordt eerst beoordeeld of onderstaande voorzieningen voor betrokkene beschikbaar zijn en in de praktijk ook daadwerkelijk bruikbaar zijn:

• ·

  alle (wettelijk) voorliggende voorzieningen

• ·

  alle algemene voorzieningen (bijvoorbeeld een scootmobielpool)

• ·

  alle algemeen gebruikelijke voorzieningen, bijvoorbeeld een tegemoetkoming in de kosten van vervoer (collectief vervoer, taxi, eigen auto) conform artikel 2e. van het Besluit maatschappelijke ondersteuning Steenwijkerland en genoemde voorzieningen in paragraaf 4.6. van dit Verstrekkingenboek

• ·

  alle collectieve voorzieningen (bijvoorbeeld collectief vervoer)

• ·

  alle eventueel aanwezige huisgenoten die beschikbaar zijn en in staat om relevante taken over te nemen

Als bovenstaande voorzieningen niet leiden tot een oplossing, komt een individuele vervoersvoorziening ter beoordeling aan de orde.

Individuele vervoersvoorziening

Het gemeentebestuur draagt zorg voor de verlening van vervoersvoorzieningen ten behoeve van de deelneming aan het maatschappelijk verkeer van de in de gemeente woonachtige persoon met beperkingen, voor zover voldaan wordt aan de hier voor geldende voorwaarden.

Vervoersvoorzieningen dienen ertoe om beperkingen in de mobiliteit te verminderen.

Mobiliteit kan gedefinieerd worden als de mogelijkheid om zich te verplaatsen in en om de woning als ook langere afstanden daarbuiten.

Als iemand door een handicap in zijn mobiliteit beperkt is, kan de situatie ontstaan, dat men niet meer in staat is om op een gewenst niveau (= de verplaatsingsbehoefte) deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Het gaat daarbij om de mogelijkheden tot het doen van alledaagse zaken (boodschappen, kinderen van school halen) tot het bezoeken van familie en deelname aan sociaal-culturele activiteiten (vereniging, theater, soos). De beoordeling voor de Wmo beperkt zich derhalve tot het leefvervoer.

Met het treffen van een vervoersvoorziening wordt beoogd de bewegingsvrijheid van de persoon met beperkingen op een zodanige wijze te verruimen, dat die de bewegingsvrijheid van een persoon zonder beperkingen benadert. Isolement van de persoon met beperkingen moet voorkomen worden. Het gemeentelijk beleid is erop gericht om de vervoersvoorzieningen zoveel mogelijk te laten aansluiten op de individuele behoeften en de persoonlijke omstandigheden van deze doelgroep.

Vervoer in verband met werk

Bij de beoordeling van aanspraken op vervoersvoorzieningen wordt geen rekening gehouden met vervoersbehoefte in verband met werk. Voor mensen die in dienstbetrekking werken en mogelijk voor zelfstandigen zijn er voorliggende voorzieningen, zoals de voormalige Wet Rea-voorzieningen die zijn overgeheveld naar WAO/WIA, Wajong, Waz en ZW. Deze regelingen worden uitgevoerd door het UWV. Werknemers die werkzaam zijn in de sociale werkvoorzieningen (Wsw) kunnen voor woon-werkverkeer op basis van de CAO-Wsw een beroep doen op hun werkgever.

Vervoer in verband met het volgen van onderwijs

Vervoer in verband met onderwijs valt evenmin onder de Wmo-compensatieplicht. Er zijn voorliggende voorzieningen, zoals het leerlingenvervoer op grond van de onderwijswetgeving, en voorzieningen die via het UWV worden verstrekt, de voormalige Wet Rea-voorzieningen.

Binnen het kader van de verordening Wmo zijn er twee soorten trainingen mogelijk in het leren omgaan met een vervoersvoorziening, namelijk:

• -

  Training tijdens het adviestraject.

• De training tijdens het adviestraject is bedoeld om te kunnen komen tot een goed inzicht in de motorische en cognitieve vaardigheden van een cliënt om zich met een vervoermiddel op een veilige manier in het verkeer te begeven.

• Na deze training wordt besloten of de vervoersvoorziening verstrekt kan worden.

• -

  Training na aflevering van een voorziening

  Deze training is bedoeld om iemand vertrouwd te maken met een reeds verstrekte voorziening. De training vindt plaats in de woonomgeving van de cliënt. Trainingen kunnen door de adviseur geïndiceerd worden. De cliënt kan ook zelf een aantal gewenningslessen aanvragen, wanneer hij zich onzeker voelt over het gebruik ervan. In beginsel komen maximaal vijf trainingslessen van een uur voor vergoeding in aanmerking.

Op grond van artikel 7 van het Besluit Mo wordt met betrekking tot een PGB voor vervoersvoorzieningen bepaald, dat een persoonsgebonden budget kan worden verstrekt voor alle in artikel 30 van de verordening Wmo genoemde voorzieningen met uitzondering van de vervoerskostenvergoedingen voor het gebruik van eigen auto, taxi, rolstoeltaxi, collectief aanvullend en openbaar vervoer, alsmede voor de kosten van noodzakelijke begeleiding tijdens vervoer. Voor deze laatstgenoemde voorzieningen kan uitsluitend een financiële tegemoetkoming worden verleend. De hoogte van het PGB wordt vastgesteld op basis van de tegenwaarde van de kostprijs, exclusief inkoopvoordeel, van de goedkoopst compenserende voorziening, inclusief onderhoud en reparatie. Uitbetaling vindt plaats na het overleggen van een pro forma-nota, waaruit blijkt, dat een voorziening is besteld, conform het programma van eisen.

De toekenning van het persoonsgebonden budget wordt gebonden aan een periode van 5 jaar (art.7 Besluit Mo). Binnen deze periode kan in beginsel geen beroep meer worden gedaan op de Wmo voor een zelfde voorziening.

Conform het gestelde in artikel 2 lid 3 onder a van de Verordening worden de volgende vervoersvoorzieningen tenminste als algemeen gebruikelijk aangemerkt:

• -

  brommer

• -

  snorfiets

• -

  Spartamet (fiets met hulpmotor)

• -

  tandemmet, al dan niet met verlaagde instap (tandemfiets met hulpmotor)

• -

  brommobiel

• -

  fietskar

• -

  fiets met verlaagde instap

• -

  fietszitje voor kinderen

• -

  Segway

• -

  auto

• -

  autofaciliteiten: airconditioning, automatische transmissie, stuurbekrachtiging, trekhaak,cruisecontrol

Conform het gestelde in paragraaf 1.2.2. onder d kan in individuele gevallen een bovengenoemde voorziening, die op zichzelf als algemeen gebruikelijk kan worden beschouwd, vanwege omstandigheden aan de kant van de aanvrager toch voor vergoeding in aanmerking komen. Van een uitzondering kan sprake zijn:

Indien ten gevolge van een plotseling optredende beperking, genoemde zaken, die nog niet zijn afgeschreven, moeten worden vervangen en het inkomen van de aanvrager als gevolg van deze aanschaf onder het voor hem geldende bijstandsniveau zal komen.

Gekantelde benadering

Om de compensatieplicht met betrekking tot rolstoelen te vervullen, kan de compenserende maatregel zich richten op het dagelijks kunnen verplaatsen in en om de eigen woning (bijvoorbeeld een handmatig of elektrisch voortbewogen rolstoel voor binnen en buitengebruik), maar ook op het ontmoeten van de medemens en het aangaan van sociale contacten (bijvoorbeeld een sportrolstoel). Voordat tot het verstrekken van een individuele rolstoelvoorziening, als compenserende maatregel, wordt overgegaan, wordt eerst beoordeeld of onderstaande voorzieningen voor betrokkene beschikbaar zijn en in de praktijk ook daadwerkelijk bruikbaar zijn:

• ·

  alle (wettelijk) voorliggende voorzieningen (bijvoorbeeld AWBZ uitleen transportrolstoel)

• ·

  alle algemene voorzieningen (bijvoorbeeld een rolstoelpool)

• ·

  alle algemeen gebruikelijke voorzieningen

• ·

  alle collectieve voorzieningen

Als bovenstaande voorzieningen niet leiden tot een oplossing, komt een individuele rolstoelvoorziening ter beoordeling aan de orde.

Individuele rolstoelvoorziening

Op grond van de Wmo kunnen voor het verplaatsen in en rond de woning rolstoelen worden verstrekt. In het gebruik van rolstoelen in een Awbz-instelling (met uitzondering van regionale instellingen voor beschermd wonen en gezinsvervangende tehuizen), waarbij een combinatie van verblijf en behandeling aan de orde is, wordt voorzien door de Awbz. Onder het begrip rolstoel vallen handbewogen en/of elektrische rolstoelen, alsmede sportrolstoelen. Andere voorzieningen voor het verplaatsen binnenshuis, zoals een trippelstoel, vallen hier niet onder.

Individuele aanpassingen aan rolstoelen behoren ook tot de rolstoelverstrekkingen. Een voorbeeld hiervan is een anti-dekubitus kussen. De aanpassingen zullen vaak tegelijkertijd met de rolstoel worden gerealiseerd, maar aanpassingen kunnen ook later nog op aanvraag worden verleend.

Een persoon met beperkingen komt voor een rolstoel in aanmerking wanneer er sprake is van aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek en er sprake is van medische noodzaak tot het zich in belangrijke mate zittend moeten verplaatsen in en/of om de woning. Dit houdt in, dat de noodzaak tot het zich zittend verplaatsen niet de gehele dag aanwezig behoeft te zijn. Verder moeten de loophulpmiddelen onvoldoende uitkomst bieden.

Net als in de Wvg geeft de Wmo ook geen definitie van wat we onder het begrip rolstoel moeten verstaan, maar er zijn verschillende typen rolstoelen met elk een eigen, specifiek gebruiksdoel. Onderstaand wordt er een aantal beschreven.

Handbewogen rolstoelen

Hieronder vallen zogenoemde zelfbewegers en duwwandelwagens. Alle eenvoudige handbewogen rolstoelen kennen nagenoeg hetzelfde basisonderstel. Ze zijn bedoeld voor gebruikers, die niet de gehele dag afhankelijk zijn van een rolstoel. Bijvoorbeeld enkel voor het verplaatsen op een aantal tijdstippen van de dag. Uitgangspunt is dat sprake is van een medische noodzaak tot het zich in belangrijke mate zittend moeten verplaatsen in en om de woning.

Elektrische rolstoelen

Wanneer een handbewogen rolstoel niet geschikt is kan het noodzakelijk zijn dat een elektrische rolstoel wordt verstrekt. Daarbij moet gedacht worden aan beperkte arm- of handfunctie.

Elektrische rolstoelen zijn rolstoelen die met behulp van een elektromotor worden aangedreven. De bediening vindt meestal plaats via een joystick, die met de hand wordt bediend, maar ook meer ingewikkelde manieren van besturen zijn mogelijk zoals kinbesturing, hoofd/voetbesturing of besturing via een scanner. In het algemeen zal het zo zijn dat gebruikers van elektrische rolstoelen de hele dag in deze rolstoel zitten. In incidentele gevallen kan het voorkomen dat binnenshuis gebruik gemaakt wordt van een handbewogen rolstoel en buitenshuis van de elektrische rolstoel.

Naast elektrische rolstoelen zijn er ook motoren die op een rolstoel aangebracht kunnen worden om het rijden met de rolstoel te ondersteunen, lichter te maken.

Sportrolstoelen

Steeds meer personen met beperkingen nemen actief deel aan sporten. Ook in revalidatie en therapie speelt de sport een grote rol. Voor dit doel zijn er speciale sportrolstoelen ontwikkeld. Naast de gewone sportstoel is er ook nog de "wheeler". Dit is een sportrolstoel, die voor de lange afstandssport (marathon bijvoorbeeld) is ontwikkeld.

Een sportrolstoel wordt uitsluitend als persoonsgebonden budget verstrekt. De kosten voor onderhoud en reparatie zijn bij dit bedrag inbegrepen.

Een persoon met beperkingen kan maximaal éénmaal per drie jaar aanspraak maken op vergoeding voor een sportrolstoel. Iemand komt in aanmerking voor een sportrolstoel als sportbeoefening zonder sportrolstoel onmogelijk is door aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek. Dit om het ook mogelijk te maken aan niet-rolstoelgebruikers via een sportrolstoel aan sport te kunnen doen.

Aanpassingen en accessoires aan rolstoelen

De meeste rolstoelen worden in een standaard uitvoering geleverd. Bij de keuze van de rolstoel zal zoveel mogelijk gezocht worden naar een rolstoel die in de standaard uitvoering zoveel mogelijk tegemoet komt aan de eisen van de gebruiker. Toch zal het in een aantal gevallen nodig zijn aanpassingen aan te brengen om de rolstoel tot een compenserend middel te maken.

Aanpassingen aan rolstoelen vallen onder de Wmo indien deze medisch noodzakelijk zijn. Accessoires aan rolstoelen worden in het algemeen slechts verstrekt als er sprake is van medische noodzaak.

Vormen van accessoires zijn bijvoorbeeld: schootskleden, voetenzakken, orthese-jassen en stokhouders. De eerste drie accessoires kunnen nodig zijn voor personen met beperkingen, die een stoornis hebben in het zichzelf warm houden, in het temperatuurgevoel of ten gevolge van koude een toename van klachten hebben.

Ook kan het zich voordoen, dat ten gevolge van aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek het aan-en uittrekken van standaard in de handel zijnde warme kleding niet of beperkt mogelijk is.

Voor de montage van een stokhouder is een indicatie aanwezig wanneer er naast de rolstoel ter overbrugging van loopafstanden gebruik gemaakt wordt van een stok of elleboogkruk.

Een persoon met beperkingen komt in aanmerking voor verstrekking van een rolstoel als er sprake is van aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek. Voorts moet men om medisch-ergonomische redenen in belangrijke mate aangewezen zijn op zittend verplaatsen.

Ten slotte moeten andere loophulpmiddelen onvoldoende uitkomst bieden. De noodzaak tot zittend verplaatsen hoeft niet de gehele dag, maar wel in belangrijke mate, aanwezig te zijn.

Van grote betekenis is, dat de persoon met beperkingen de juiste voorziening krijgt. Voorzieningen moeten de gevolgen van de handicap beperken, dan wel opheffen.

De "restcapaciteit" van de persoon met beperkingen (dat wat men nog wel kan) moet zoveel mogelijk worden benut of zelfs uitgebreid om verslechtering van de situatie te voorkomen. De gebruiker moet er goed mee overweg kunnen en de rolstoel moet bruikbaar zijn in de omgeving waar de gebruiker woont en geschikt zijn voor de activiteiten die men wil ondernemen.

Voor sportrolstoelen kunnen ook belanghebbenden in aanmerking komen, die in het dagelijkse leven normaliter niet op het gebruik van een rolstoel zijn aangewezen, maar zonder sportrolstoel niet in staat zijn tot sportbeoefening.

Als een rolstoel in natura wordt verstrekt dan wordt deze in bruikleen verstrekt.

Personen met beperkingen krijgen een sportrolstoel in eigendom. Voor de kosten van aanschaf,

onderhoud en reparatie wordt eens per 3 jaar een persoonsgebonden budgetbeschikbaar gesteld.

Indien daartoe aanleiding bestaat is het mogelijk om op grond van de verordening kosten te vergoeden van trainingen in het gebruik van een elektrische rolstoel. Dit kan zowel voor trainingen tijdens het adviestraject als voor trainingen na aflevering van de rolstoel.

Ook is dit mogelijk voor een zogenaamde proefplaatsing. In beginsel komen maximaal vijf trainingslessen van een uur voor vergoeding in aanmerking.

In het kader van de Wmo heeft de gemeente een compensatieplicht(art. 4 lid 1 Wmo). Deze compensatieplicht geldt ook voor bewoners van een Awbz-instelling.

Bewoners van Awbz-instellingen die ingevolge artikel 5 van de Wet toelating zorginstellingen zijn erkend komen, ingevolge artikel 38 van de Verordening, slechts voor een rolstoel in aanmerking indien zij vanuit de Awbz geen rolstoel krijgen. Hiervan zal sprake zijn als artikel 15 van het Besluit zorgaanspraken Awbz van toepassing is, waarbij zorg aan de orde is bestaande uit: de functie behandeling, ziekenhuiszorg en revalidatiezorg.

Dat betekent dat de combinatie verblijf en behandeling, ontvangen in dezelfde instelling, het verblijf in een ziekenhuis en het verblijf in een revalidatiecentrum redenen zijn dat er een rolstoel uit de Awbz wordt verstrekt. Wie in een ziekenhuis of revalidatiecentrum bezig is terug te gaan naar huis zal uiteraard een rolstoel aanvragen in het kader van de Wmo.

Door ontwikkelingen als extramuralisering zijn er steeds meer voorzieningen ontstaan waarbij het niet zonder meer duidelijk is of er sprake is van een toegelaten instelling. In die situatie zal moeten worden nagegaan of op betrokken persoon één of meer facetten van de werking van artikel 15 Besluit zorgaanspraken van toepassing is. Hiernaar kan geïnformeerd worden bij de zorgaanbieder of bij het zorgkantoor.

Op grond van artikel 10 van het Besluit Mo wordt met betrekking tot een PGB voor rolstoelvoorzieningen bepaald, dat een persoonsgebonden budget kan worden verstrekt voor de in artikel 34, onder a en b van de verordening Wmo genoemde voorzieningen,te weten een rolstoel voor verplaatsing binnen en buiten de woonruimte en een sportrolstoel. De hoogte van het PGB wordt vastgesteld op basis van de tegenwaarde van de kostprijs, exclusief inkoopvoordeel, van de goedkoopst compenserende voorziening, inclusief onderhoud en reparatie. Uitbetaling vindt plaats na het overleggen van een pro forma-nota, waaruit blijkt, dat een voorziening is besteld, conform het programma van eisen.

De toekenning van het persoonsgebonden budget wordt gebonden aan een periode van 5 jaar(art.10, lid 2 Besluit Mo). Binnen deze periode kan in beginsel geen beroep meer worden gedaan op de Wmo voor de zelfde voorziening.

Gekantelde benadering

Om de compensatieplicht met betrekking tot hulp bij het huishouden te vervullen, kan de compenserende maatregel zich richten op de dagelijkse huishoudelijke werkzaamheden (bijvoorbeeld een aantal uren voor zwaar huishoudelijk werk). Voordat tot het verstrekken van een individuele woonvoorziening, als compenserende maatregel, wordt overgegaan, wordt eerst beoordeeld of onderstaande voorzieningen voor betrokkene beschikbaar zijn en in de praktijk ook daadwerkelijk bruikbaar zijn:

• ·

  alle (wettelijk) voorliggende voorzieningen

• ·

  alle algemene voorzieningen (bijvoorbeeld een boodschappendienst)

• ·

  alle algemeen gebruikelijke voorzieningen, bijvoorbeeld 2 uren hulp bij het huishouden per week conform artikel 2f. van het Besluit maatschappelijke ondersteuning Steenwijkerland

• ·

  alle collectieve voorzieningen (n.v.t.)

• ·

  alle eventueel aanwezige huisgenoten die beschikbaar zijn en in staat om werkzaamheden over te nemen (gebruikelijke zorg)

Als bovenstaande voorzieningen niet leiden tot een oplossing, komt individuele hulp bij het huishouden ter beoordeling aan de orde.

Individuele hulp bij het huishouden

De huishoudelijke voorziening valt vanaf 1 januari 2007 onder de Wmo.

Hulp bij het huishouden kan in drie vormen als voorziening worden aangeboden.

• -

  Als een algemene voorziening; een snelle en eenvoudige dienstverleningsoplossing zonder veel administratieve rompslomp voor gemeente en aanvrager. Gedacht moet worden aan vormen van direct beschikbare hulp bij het huishouden vanuit bijvoorbeeld een wijksteunpunt, met name voor eenvoudige werkzaamheden, al dan niet op basis van een kortdurende hulpbehoefte.

• -

  Als de hulp bij het huishouden in natura. Ook hier gaat het om een vorm van persoonlijke dienstverlening, net als bij de algemene voorziening. Het verschil zit echter in de toekenningsprocedure, die meer op de persoon is afgestemd, en in de regel meer geschikt zal zijn voor de wat grotere en langduriger behoefte aan hulp.

• -

  Als een persoonsgebonden budget (PGB) voor hulp bij het huishouden. Met dit PGB moet de aanvrager zelf hulp inhuren.

In onze gemeente wordt de Wmo Richtlijn indicatieadvisering hulp bij het huishouden Steenwijkerland 2012 als toegangscriterium voor hulp bij het huishouden aangewezen. In deze richtlijn is ook opgenomen op welke wijze er rekening wordt gehouden met gebruikelijke zorg bij het vaststellen van een aanspraak op een voorziening voor hulp bij het huishouden. In de nieuwe

Wmo Richtlijn indicatieadvisering hulp bij het huishouden Steenwijkerland 2012 is oog voor de “kanteling”, waarbij het met name gaat om de benadering van de problematiek van de belanghebbende door de Wmo-consulenten. Deze gekantelde werkwijze krijgt in Steenwijkerland aandacht en navolging.

De Wmo Richtlijn indicatieadvisering hulp bij het huishouden Steenwijkerland 2012 maakt onderdeel uit van dit verstrekkingenboek en is als bijlage toegevoegd aan de beleidsregels.

Zie paragraaf 6.2

Anders dan in de AWBZ wordt de omvang van de toe te kennen hulp bij het huishouden uitgedrukt in uren, afgerond naar decimalen per week.

Als het persoonsgebonden budget berekend is, kan het bij beschikking aan de aanvrager worden bekendgemaakt. In deze beschikking wordt vermeld wat de omvang van het persoonsgebonden budget is en voor welke periode het PGB bedoeld is. In het besluit Mo(art. 15) is vastgesteld, dat het PGB aangewend dient te worden voor de bekostiging van hulp in het huishouden en daarmee noodzakelijk verbonden kosten. Is de beschikking verzonden, dan kan het PGB beschikbaar worden gesteld. Om de betaling overzichtelijk te houden is er voor gekozen het PGB per kwartaal of per half jaar beschikbaar te stellen. Daarbij is er rekening mee gehouden dat bij betaling over een lange periode uitsluitend betaling achteraf problemen zal opleveren. Het PGB zal dan ook per voorschot aan het begin van de periode worden uitbetaald.(art.14 Besluit Mo).

Hierbij worden de volgende regels gehanteerd:

• -

  persoonsgebonden budget tot € 1.250,00 op jaarbasis in één keer;

• -

  persoonsgebonden budget tussen € 1.250,00 en € 5.000,00 op jaarbasis: per half jaar;

• -

  persoonsgebonden budget tussen € 5.000,00 en € 25.000,00 op jaarbasis: per kwartaal.

Verantwoording

Steekproefsgewijs zal het college bepalen bij welke budgethouders gegevens zullen worden opgevraagd om te controleren of het persoonsgebonden budget besteed is aan het doel waarvoor het verstrekt is. Is dat het geval, dan hoeft er verder niets te gebeuren. Is het persoonsgebonden budget anders besteed dan bedoeld, dan kan het college besluiten te overwegen het persoonsgebonden budget geheel of gedeeltelijk terug te vorderen. Daarbij zal leidend zijn of er opzet in het spel is geweest, of dat sprake is geweest van onwetendheid. In die laatste situatie zal overlegd worden dat deze situatie in de toekomst vermeden dient te worden. Bij opzet zal afgewogen worden of terugvordering in verhouding staat tot wat er bewust onjuist is gedaan. Een ieder die een persoonsgebonden budget toegekend heeft gekregen, dient derhalve achteraf over de besteding er van verantwoording te kunnen afleggen.

Iedere budgethouder dient hiervoor de volgende stukken te bewaren en op verzoek te overleggen:

• -

  een afschrift van de overeenkomst met de zorgverlener;

• -

  bewijs van betaling aan zorgverlener.

Aangezien het persoonsgebonden budget voor hulp in de huishouding een vrij besteedbaar bedrag kent, waarover geen verantwoording verschuldigd is, behoeft over 1, 5% van het persoonsgebonden budget met een minimum van € 250,00 en een maximum van € 1.250,00 geen verantwoording te worden afgelegd.

Aanmelding

Aan een aanvraag voor een individuele voorziening gaat een aanmelding voor een gesprek vooraf

indien:

• a.

  de aanvraag afkomstig is van een belanghebbende die nog niet eerder een aanvraag in het kader van de wet heeft gedaan;

• b.

  de aanvraag afkomstig is van een belanghebbende die al eerder een gesprek heeft gevoerd maar waarbij sprake is van gewijzigde omstandigheden of gewijzigde te bereiken resultaten;

• c.

  belanghebbende of het college daarom verzoekt.

Gesprek

Het gesprek is het eerste contact na een aanmelding waarin met degene die maatschappelijke ondersteuning zoekt zijn gehele situatie wordt geïnventariseerd ten aanzien van:

• -

  de beperkingen en de gevolgen daarvan;

• -

  de te bereiken resultaten;

• -

  de te kiezen oplossingen via eigen mogelijkheden of via mogelijkheden van het eigen socialenetwerk dan wel via:

• • •

    alle (wettelijk) voorliggende voorzieningen

  • •

    alle algemene voorzieningen

  • •

    alle algemeen gebruikelijke voorzieningen

  • •

    alle collectieve voorzieningen

Als de ervaren problemen niet zelf of met bovenstaande voorliggende voorzieningen opgelost kunnen worden, wordt nagegaan welke individuele voorziening een oplossing kan bieden.

De procedure om te komen tot een voorziening is gelijk aan de aanvraagprocedure zoals die in de Algemene wet bestuursrecht(Awb) is opgenomen. In artikel 4:1 van de Algemene wet bestuursrecht is bepaald dat een aanvraag tot het geven van een beschikking schriftelijk wordt ingediend, tenzij bij wettelijk voorschrift anders is bepaald. Dat betekent dat er altijd een eerste handeling van de kant van de aanvrager noodzakelijk is: er moet eerst een aanvraag worden ingediend.

In dit artikel is bepaald dat de aanvraag plaats dient te vinden op een daartoe beschikbaar gesteld aanvraagformulier/document. Het woord document wordt hier gebezigd, om ook een digitale aanvraag mogelijk te maken. De aanvraag in het kader van de wet die niet op het beschikbaar gestelde aanvraagformulier/document is ingediend, kan echter niet zonder meer buiten behandeling worden gelaten. De Algemene wet bestuursrecht bepaalt immers dat de aanvraag in ieder geval naam en adres van de aanvrager en een aanduiding van de beschikking die gevraagd wordt, dient te bevatten en verder ondertekend moet zijn. Jurisprudentie leert dat een ondertekend formulier, dat overigens niet is ingevuld, geaccepteerd dient te worden als de overige benodigde bescheiden daarbij zijn gevoegd. Het ligt voor de hand in een dergelijke situatie te verzoeken om aanvulling van de gegevens.

In de Awb is eveneens opgenomen binnen welke termijn na het indienen van een aanvraag door de gemeente beslist moet zijn op de aanvraag. De beslissing moet binnen een redelijke termijn zijn genomen, waarbij wordt gesteld dat die redelijke termijn in ieder geval is verstreken als het bestuursorgaan binnen acht weken geen beslissing heeft gegeven. Sommige aanvragen in het kader van de Wmo vragen een duidelijk langere beslistermijn dan 8 weken. In die situaties kan het bestuursorgaan aan belanghebbende een kennisgeving zenden waarin mededeling wordt gedaan van de termijn die nodig is om tot een beslissing te komen. Deze mededeling moet in ieder geval voor het verstrijken van de periode van acht weken zijn gedaan. Is binnen acht weken geen besluit kenbaar gemaakt of geen mededeling gedaan van een langere termijn, dan kan gesproken worden van een fictieve weigering op grond waarvan de gehandicapte een bezwaarschriftenprocedure kan starten.

In de Beleidsnotitie Individuele Wmo-voorzieningen is bepaald, dat burgers voor (aan)vragen zowel bij de balies van de bij het digitale zorgloket aangesloten organisaties, het Centrum Indicatiestelling Zorg(CIZ), als bij de gemeentelijke balie terecht kunnen.

Het college is bevoegd de aanvrager op te roepen in persoon te verschijnen en te ondervragen op een door het college te bepalen plaats en tijdstip en te laten onderzoeken en/of ondervragen door een of meer daartoe aangewezen deskundigen. Dit alles met de beperking dat dit in het belang moet zijn van de aanvraag.

Zonder advies van adviesinstanties kan tot een verstrekking of de verlening van een voorziening overgegaan kan worden, wanneer het college naar hun oordeel beschikken over voldoende informatie om, rekening houdend met specifieke omstandigheden van het geval, op basis daarvan een verantwoorde beslissing kunnen nemen. Hiermee is indicatiestelling door de cluster individuele Wmo-voorzieningen, voorheen cluster Wvg, mogelijk. In tegenstelling tot hetgeen er was bepaald in de Wet voorzieningen gehandicapten is in de wet niet geregeld dat er een adviseur benoemd moet worden. In de verordening behoeft niet opgenomen te worden wie de adviseur is. Men kan immers meer adviseurs in verschillende, zelfs wisselende situaties hebben, hetgeen een eenduidige vermelding voor alle voorzieningen onmogelijk maakt. In het geval dat een aanvraag naar verwachting om redenen van medische of ergonomische aard moet worden afgewezen of er bestaat onduidelijkheid over (het verloop van) het ziektebeeld en/of de daaruit voortvloeiende belemmeringen en/of het college wenst om andere redenen advies, wordt een medisch advies gevraagd omtrent de aard en de omvang van de aangegeven en ondervonden beperkingen, alsmede omtrent mogelijke oplossingen ter vermindering van deze beperkingen.

Samenhang

De Verordening Wmo bepaalt dat de verkrijging van individuele voorzieningen samenhangend

wordt afgestemd op de situatie van de aanvrager. In het Besluit Mo is in artikel 17 hieromtrent vastgesteld, dat bij het onderzoek aandacht wordt besteed aan:

• a.

  de algemene gezondheidstoestand van de aanvrager;

• b.

  de beperkingen die de aanvrager in zijn functioneren ondervindt als gevolg van ziekte of gebrek;

• c.

  de woning en de woonomgeving van de aanvrager;

• d.

  de psychisch en sociaal functioneren van de aanvrager;

• e.

  de sociale omstandigheden van de aanvrager.

Deze bepaling is bedoeld om, naast de toepassing van algemene bestuursrechtelijke zorgvuldigheidseisen, de inhoud van de voorzieningen zelf vanuit cliëntperspectief in samenhang te bezien. Hierdoor is enerzijds de samenhang met de Awbz gewaarborgd, maar wordt anderzijds ook een ruime hoeveelheid informatie vergaard waarmee het college een zorgvuldig, op de individuele situatie af te stemmen besluit kan nemen.

Aanvullende motiveringsplicht

De aanvullendemotiveringsplicht is neergelegd in artikel 26 Wmo door het amendement

TK 2005-2006, 30131, nr. 60. Met dit artikel wordt beoogd de rechtsbescherming van de aanvrager

van voorzieningen op grond van de Wmo te versterken.

Het college zal op grond van de aanvullendemotiveringsplicht moeten aangeven of en in hoeverre het genomen besluit bijdraagt aan een van de belangrijkste doelstellingen van de Wmo, namelijk: het bevorderen dan wel behouden van deelname aan het maatschappelijk verkeer van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem.

Gaat het om een positieve beschikking, dan zal dit niet zo moeilijk zijn. Door in de beschikking aan te geven welke mogelijkheden betrokkene krijgt door de toegekende voorziening(en) is in feite voldaan aan deze opdracht. Is er geen sprake van aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek of bestaat er om een andere reden geen medische noodzaak voor het verstrekken van de aangevraagde voorziening of de aangevraagde hulp bij het huishouden, ook dan zal ingevolge artikel 26 lid 1 Wmo gemotiveerd moeten worden op welke wijze de genomen beschikking bijdraagt aan het behouden en het bevorderen van de zelfredzaamheid en de normale maatschappelijke participatie van betrokkene. Bij een afwijzing zal men moeten denken aan een formulering waarbij aangegeven wordt dat compensatie niet noodzakelijk of zelfs ongewenst is, omdat betrokkene zonder de gevraagde voorzieningen ook in staat is zelfredzaamheid en/of maatschappelijke participatie te behouden of te bevorderen of dat de gevraagde voorziening behandelmogelijkheden in de weg staat.

Tot slot geeft de Awb ook regels betreffende de motivering van een beslissing. De Algemene wet bestuursrecht bepaalt dat te allen tijde een beroepsprocedure voorafgegaan dient te worden door een bezwaarschriftenprocedure. Als een geheel of gedeeltelijk afwijzende beslissing wordt overwogen op basis van een uitgebracht extern advies, is het gewenst de aanvrager in de gelegenheid te stellen (schriftelijk) zijn zienswijze naar voren te brengen. Een beroep tegen een besluit in het kader van de Wmo moet ingesteld worden bij de administratieve kamer van de arrondissementsrechtbanken.

Duidelijk is, dat verstrekking van voorzieningen gebonden is aan voorwaarden. Het is in verband met het kenbaarheidvereiste, verwoord in de passage “waarvan redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat deze van invloed zijn op het recht op een voorziening”, van groot belang om de beschikkingsvoorwaarden duidelijk te vermelden in een beschikking. Het is daarom raadzaam om een belanghebbende te wijzen op de voorwaarden die het recht op de voorziening met zich meebrengen. Daarnaast is het belangrijk in de beschikking ook expliciet te wijzen op de verplichting om wijzigingen in de situatie aan het college door te geven. Mocht er sprake zijn van een, om wat voor reden dan ook, ten onrechte toegekende voorziening, dan vergemakkelijkt een duidelijke formulering in de beschikking een eventuele beëindiging of terugvordering van (het recht op) een voorziening, omdat de betrokkene zich dan niet kan beroepen op onbekendheid met de feiten.

De wet bevat geen bepalingen omtrent terugvordering van voorzieningen, wat reden is om deze mogelijkheid op te nemen in de verordening, omdat er anders geen juridische basis is om voorzieningen terug te vorderen.Indien er, naar later blijkt, ten onrechte is uitbetaald of geleverd (voorziening in natura), kan het collegede voorziening geheel of gedeeltelijk terugvorderen. Het besluit tot herziening van het recht op de voorziening en de daaraan gekoppelde terugvordering biedt echter geen executoriale titel, zoals bijvoorbeeld in de Wet werk en bijstand het geval is bij terugvordering. Er is wel sprake van een civielrechtelijke vordering op grond van onverschuldigde betaling waarvoor het Burgerlijk Wetboek, boek 6 artikel 203 e.v. de wettelijke basis biedt. Aan de gerechtelijke procedure zijn kosten verbonden, met name in gevallen waarin de vordering hoger is dan € 5.000,- en dus een procedure met procureurstelling bij de rechtbank noodzakelijk is. Bij lagere bedragen kan een eenvoudige dagvaardingsprocedure bij de kantonrechter gevolgd worden, zonder verplichte procureurstelling.

In bijzondere gevallen kunnen burgemeester en wethouders ten gunste van de persoon met beperkingen afwijken van de bepalingen van deze verordening. Dit afwijken kan alleen maar ten gunste van de betrokken gehandicapte of eigenaar van de woonruimte en nooit ten nadele. Met nadruk is gesteld: in bijzondere gevallen. Dit houdt in, dat het gebruik maken van de hardheidsclausule beschouwd moet worden als een uitzondering en niet als een regel. Een gemeente moet in verband met precedentwerking duidelijk aangeven waarom in een bepaalde situatie van de verordening wordt afgeweken.

BIJLAGE: WMO RICHTLIJN INDICATIEADVISERING HULP BIJ HET HUISHOUDEN STEENWIJKERLAND 201

1. INLEIDING

2. WMO EN DE KANTELING

2.1. Compensatieverplichting

2.2. Kantelen in werkwijze

3. HULP BIJ HET HUISHOUDEN

3.1. Beschrijving

3.2. Vorm

3.3. Omvang

4. GEBRUIKELIJKE ZORG

4.1. De leefeenheid is primair zelf verantwoordelijk

4.2. Bijdrage van kinderen aan het huishouden

4.3. Zorgplicht van ouders voor kinderen

4.4. Uitzonderingen voor gebruikelijke zorg

4.5. Uitzonderingen bij bijzondere typen leefsituaties

5. BEOORDELING RECHT OP HULP BIJ HET HUISHOUDEN

5.1. Aantoonbare beperkingen

5.2. Gebruikelijke zorg en eigen oplossingen om probleem te compenseren

5.3. Inzet van (technische) hulpmiddelen en woonvoorzieningen

5.4. Inzet van wettelijke voorzieningen

5.5. Inzet van algemene voorzieningen

5.6. Moet de hulp bij het huishouden vanuit de Wmo vergoed worden?

6. NORMERING HUISHOUDELIJKE TAKEN IN MINUTEN

6.1. Normtijden

6.2. Uitgangspunten hulp bij het huishouden

6.3. Boodschappenlijst samenstellen

6.4. Bereiding broodmaaltijd

6.5. Opwarmen warme maaltijd

6.6. Licht huishoudelijk werk in huis: kamers opruimen

6.7. Zwaar huishoudelijk werk: stofzuigen, wc/badkamer schoonmaken

6.8. Textielverzorging

6.9. Organisatie van het huishouden (als er sprake is van een regieprobleem)

6.10. Verzorging en/of tijdelijke opvang van kinderen

6.11. Psychosociale begeleiding, tevens observeren

6.12. Advies, instructie, voorlichting, gericht op het huishouden

6.13. Deskundigheid per activiteit

7. AFBAKENING HULP BIJ HET HUISHOUDEN EN ZORGZWAARTEPAKKET (ZZP)

1.INLEIDING

Sinds de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in januari 2007 heeft de gemeente Steenwijkerland bij de indicatiestelling en bij het vaststellen van een aanspraak op een voorziening voor hulp bij het huishouden gebruik gemaakt van:

• •

  het Protocol Indicatiestelling voor Huishoudelijke Verzorging

• •

  het Protocol Gebruikelijke Zorg

Beide protocollen zijn toentertijd opgesteld door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ), divisie Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en zijn onderdeel gemaakt van het Verstrekkingenboek voorzieningen Wmo Steenwijkerland (Bijlage I en II).

De gehanteerde Protocollen, gedateerd april 2005 toen de huishoudelijke zorg nog onder de AWBZ viel, zijn inmiddels sterk verouderd. Al bij de start van de Wmo heeft het CIZ een interne “Wmo richtlijn Indicatieadvisering Hulp bij het Huishouden” (december 2006) opgesteld. Deze richtlijn was gebaseerd op genoemde verouderde Protocollen en aangepast op basis van de Wmo modelverordening en modelbeleidsregels van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Door voortschrijdend inzicht, jurisprudentie en ervaringen uit de praktijk is er inmiddels al weer een herziene richtlijn. Deze “Richtlijn Indicatieadvisering Hulp bij het Huishouden”, gedateerd januari 2011, is opgesteld door de vanuit het CIZ verzelfstandigde stichting: de MO-zaak (tot 1 januari 2011 CIZ, divisie Maatschappelijke Ondersteuning). In deze herziene richtlijn is ook informatie verwerkt over de door de VNG voorgestane “kanteling”, waarmee wordt bedoeld dat wordt afgestapt van het denken in voorzieningen. Voorop staat dat de burger zichzelf kan redden en kan participeren in de samenleving, uitgedrukt in resultaten.

De MO-zaak hanteert de herziene richtlijn als afwegingskader bij het opstellen van indicatieadviezen hulp bij het huishouden voor gemeenten. Opnieuw wordt de door de MO-zaak opgestelde herziene richtlijn als handreiking aan gemeenten beschikbaar gesteld.

Actuele (beleids)ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat de gemeente Steenwijkerland een nieuwe Wmo richtlijn heeft opgesteld die als afwegingskader dient voor de indicering van hulp bij het huishouden. Bij het opstellen van de “Wmo Richtlijn Indicatieadvisering Hulp bij het Huishouden Steenwijkerland 2012” is gebruik gemaakt van de door de MO-zaak opgestelde herziene richtlijn van januari 2011. In de Wmo richtlijn is ook oog voor de “kanteling”, waarbij het met name gaat om de benadering van de problematiek van de belanghebbende door de Wmo-consulenten. Deze gekantelde werkwijze krijgt in Steenwijkerland aandacht en navolging.

Deze voor Steenwijkerland nieuwe “Wmo Richtlijn Indicatieadvisering Hulp bij het Huishouden Steenwijkerland 2012” leidt tot vervanging van de bijlagen in het Verstrekkingenboek en zal als onderdeel van het nieuwe Verstrekkingenboek worden vastgesteld.

2.WMO EN DE KANTELING

2.1.Compensatieverplichting

In artikel 4 van de Wmo wordt de term ‘compensatie’ als volgt beschreven:

“ter compensatie van de beperkingen die een burger ondervindt in zijn zelfredzaamheid en zijn maatschappelijke participatie, treft het college van burgemeester en wethouders voorzieningen op het gebied van de maatschappelijke ondersteuning”.

Dit houdt in dat de gemeente de plicht heeft om burgers met beperkingen te compenseren, middels het treffen van voorzieningen, die hen in staat stellen:

• •

  een huishouden te voeren

• •

  zich te verplaatsen in en om de woning

• •

  zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel

• •

  medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan

Binnen de “kanteling” worden deze punten domeinen genoemd. Bij het bepalen van de voorzieningen dient de gemeente rekening te houden met: de persoonskenmerken, de behoefte van de zorgvrager en de mogelijkheid om ook uit financieel oogpunt, zelf in maatregelen te voorzien. Te denken valt aan gebruikelijke zorg van de huisgenoot en de inzet van voorliggende voorzieningen.

2.2.Kantelen in werkwijze

De Wmo is ontwikkeld in het besef dat de ondersteuning van mensen met een beperking vanuit een andere optiek benaderd moet worden. Met de Wmo is de stap gemaakt van “verzorging” naar “ondersteuning om te kunnen participeren”. Gemeenten hebben daarmee de opdracht de beperkingen van burgers te compenseren. Het is aan gemeenten hoe dit vorm te geven. Dit vraagt een nieuwe werkwijze, een kanteling in denken en doen.

Vanuit de compensatieverplichting dienen gemeenten samen met zorgvragers op zoek te gaan naar nieuwe mogelijkheden om diensten en voorzieningen, welzijn en zorg, en collectief en individueel aanbod in samenhang aan te bieden. Er wordt afgestapt van het denken in voorzieningen zoals binnen de Wvg en de AWBZ gebruikelijk was. Voorop staat nu het resultaat, dat ter compensatie van de problemen die iemand ondervindt bereikt moet worden, zodat de burger zich zelf kan redden en kan participeren in de samenleving. Om het resultaat te bereiken worden oplossingen gezocht in eigen mogelijkheden van de zorgvrager, daarna oplossingen binnen het sociale netwerk, gebruik van algemene voorzieningen en als laatste pas de verstrekking van een individuele voorziening.

Wat betreft de resultaten wordt onderscheid gemaakt in 8 ruim geformuleerde resultaten op basis van de eerdergenoemde 4 domeinen die ook in de wet staan.

Het eerste domein: het voeren van een huishouden.

• 1.

  Iedere burger kan wonen in een schoon en leefbaar huis

Het resultaat moet zijn dat een ieder kan wonen in een huis dat schoon is volgens de historisch gegroeide normen die gemeenten nu ook hanteren. Ook de huidige normen voor het aantal schone ruimten in huis of vierkante meters blijven van toepassing. Leefbaar staat voor opgeruimd en functioneel, bijvoorbeeld om vallen te voorkomen.

• 2.

  Iedere burger kan wonen in een voor hem/haar of het gezin geschikte woning

Dit resultaat gaat over noodzakelijke aanpassingen aan een woning. Het verwerven van een geschikte woning (koop of huur) blijft altijd een eigen verantwoordelijkheid. Met een goed “inclusief beleid” zorgen gemeenten voor voldoende toegankelijke en aangepaste woningen.

Het begrip inclusief beleid houdt in dat rekening gehouden wordt met de verschillende mogelijkheden en beperkingen van burgers zodat mensen met beperkingen vanzelfsprekend op een gelijkwaardige manier kunnen deelnemen aan alle aspecten van het maatschappelijke leven. Bijvoorbeeld: bij het bouwen van een nieuwe woonwijk wordt al bij het ontwerp rekening gehouden met mensen met een beperking.

• 3.

  Iedere burger kan beschikken over goederen voor primaire levensbehoeften

Hiermee verplicht de gemeente zich om burgers zodanig te compenseren dat zij voorzien zijn van de dagelijks benodigde hoeveelheid voedsel. Ook toiletartikelen en schoonmaakartikelen moeten aanwezig zijn.

• 4.

  Iedere burger kan beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding

Gemeenten ondersteunen burgers bij het op orde houden van kleding (wassen en strijken).

Voorliggende oplossingen kunnen zijn: was-en strijkservice en dan pas inzet van huishoudelijke hulp. Maar ook inzet van algemene voorzieningen als postorderbedrijf of vrijwilligers in het kader van kopen van kleding.

• 5.

  Iedere burger kan thuis zorgen voor gezonde kinderen die tot het gezin behoren

Uitgangspunt is steeds dat ouders zelf verantwoordelijk zijn voor de zorg voor kinderen. Het gaat hierbij niet om volledige overname maar om tijdelijke ondersteuning totdat een andere oplossing gevonden is. Zoals algemene en voorliggende voorzieningen als kinderopvang.

Het tweede domein: zich verplaatsen in, om en nabij de woning.

Uitgangspunt is dat burgers normaal gebruik kunnen maken van hun woning.

• 6.

  Iedere burger kan zich verplaatsen in, om en nabij het huis

Hiermee wordt bedoeld het bereiken van de woonkamer, het slaapvertrek, het toilet, de douche, de keuken, de berging, de tuin of het balkon en zich daar zodanig te kunnen redden dat normaal functioneren mogelijk is.

Het derde domein: zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel.

• 7.

  Iedere burger kan zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel

Lag bij het vorige resultaat het accent op woning en de naaste woonomgeving,

hier gaat het om de eigen woonplaats. De vervoersbehoefte (afstand, frequentie, doel) speelt hierbij ook een rol.

Het vierde domein: medemensen ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aangaan.

• 8.

  Iedere burger heeft de mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten

Hierbij gaat het om compensatie bij participeren op het sociale vlak. Iedereen moet de kans krijgen aan activiteiten van zijn keuze deel te nemen daarbij gaat het om activiteiten in de eigen gemeente. Voorbeeld: ouderensoos.

Zoals in de inleiding aangegeven, krijgt de gekantelde werkwijze in Steenwijkerland aandacht en navolging. Daarbij gaat het met name om de benadering van de problematiek van de zorgvrager. Ook met deze benadering blijven ‘voorzieningen’ noodzakelijk. De rechten en plichten ten aanzien van die voorzieningen zijn vastgelegd in de Verordening, het Besluit en dit Verstrekkingenboek.

3.HULP BIJ HET HUISHOUDEN

3.1.Beschrijving

Wanneer er sprake is van een (dreigend) disfunctioneren van het huishouden kan hulp bij het huishouden als voorziening worden ingezet. Dit kan gedeeltelijke of volledige overname zijn van huishoudelijke taken. En indien van toepassing de verzorging van gezonde, jonge gezinsgenoten bij uitval van ouders en/of verzorgers.

Oorzaken van dit (dreigende) disfunctioneren zijn een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of een psychosociaal probleem. Resultaat van de inzet is dat de burger en zijn eventuele gezinsgenoten, beschikken over een schoon en leefbaar huis.

Hulp bij het huishouden is als voorziening veelomvattend en bestaat uit de volgende

onderdelen:

• •

  Broodmaaltijden bereiden

• •

  Warme maaltijd opwarmen en in uitzonderlijke situaties warme maaltijden bereiden

• •

  In uitzonderlijke situaties een boodschappenlijst samenstellen

• Licht huishoudelijk werk

• •

  Zwaar huishoudelijk werk

• •

  Textielverzorging

• •

  Verzorging van kinderen bij uitval van ouders en/of verzorgers

• •

  Dagelijkse organisatie van het huishouden

• •

  Advies, instructie en voorlichting gericht op het huishouden; het aanleren van bepaalde vaardigheden

3.2.Vorm

Artikel 39 van de Verordening van de gemeente Steenwijkerland bepaalt dat, ter compensatie

van beperkingen ten gevolge van ziekte of gebrek bij het voeren van een huishouden, de te verstrekken voorziening kan bestaan uit:

• a.

  een algemene voorziening waaronder algemene hulp bij het huishouden;

• b.

  hulp bij het huishouden in natura;

• c.

  een persoonsgebonden budget te besteden aan hulp bij het huishouden.

Ad a. Hulp bij het huishouden als algemene voorziening

Het betreft hier een dienstverleningsoplossing die op eenvoudige wijze te verkrijgen of te gebruiken is, zonder een ingewikkelde aanvraagprocedure. In de gemeente Steenwijkerland is er (nog) geen hulp bij het huishouden als algemene voorziening beschikbaar. Zolang deze voorziening er nog niet is, vervalt deze uiteraard ook als verstrekkingsmogelijkheid.

Ad b. Hulp bij het huishouden in natura

Als de zorgvrager recht heeft op hulp bij het huishouden, kan gekozen worden voor een natura voorziening. De gemeente zorgt dan dat de zorg wordt geleverd door een gecontracteerde zorgaanbieder. De gemeente bepaalt de omvang van de hulp (aantal geïndiceerde uren, afgerond naar decimalen per week) en de geldigheidsduur van de indicatie.

Ad c. Hulp bij het huishouden als in de vorm van persoonsgebonden budget ((PGB)

Als de zorgvrager recht heeft op hulp bij het huishouden, kan gekozen worden voor

hulp bij het huishouden in de vorm van een persoonsgebonden budget (PGB). Toekenning in de vorm van PGB kan bestaan uit:

• -

  een geldbedrag, bedoeld om zelf hulp bij het huishouden in te kopen, waarbij de zorgvrager zelf werkgever/opdrachtgever wordt;

• -

  een vergoeding voor alfahulp, waarbij de zorgvrager officieel werkgever is, maar de gemeente machtigt om het geldbedrag rechtstreeks te betalen aan de zorgaanbieder. De zorgaanbieder betaalt de alfahulp en verzorgt ook de verantwoording van het geldbedrag.

3.3.Omvang

In de AWBZ werd de omvang van hulp bij het huishouden uitgedrukt in klassen. Klassen zijn te vergelijken met standaardporties. Een klasse was gekoppeld aan een minimaal en een maximaal aantal uren per week binnen een vaste bandbreedte. In eerste instantie is deze systematiek gehandhaafd. Onder de Wmo wordt in Steenwijkerland de omvang van hulp bij het huishouden nu, mede naar aanleiding van recente jurisprudentie, uitgedrukt in het daadwerkelijk aantal geïndiceerde uren.

4.GEBRUIKELIJKE ZORG

4.1.De leefeenheid is primair zelf verantwoordelijk

Op grond van artikel 41 van de Verordening van de gemeente Steenwijkerland komt een persoon niet in aanmerking voor hulp bij het huishouden als tot de leefeenheid waar deze persoon deel van uitmaakt een of meer huisgenoten behoren die wel in staat zijn huishoudelijk werk te verrichten. Deze restrictie heet “gebruikelijke zorg”.

Gebruikelijke zorg is de normale, dagelijkse zorg die huisgenoten geacht worden elkaar te bieden, als zij als leefeenheid een gezamenlijk huishouden voeren en op die grond een

gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben voor het functioneren van dat huishouden.

Het principe van gebruikelijke zorg heeft een verplichtend karakter en hierbij wordt geen

onderscheid gemaakt op basis van sekse, religie, cultuur, gezinssamenstelling, de wijze van

inkomensverwerving, drukke werkzaamheden (werk of vrijwilligerswerk en opleiding van partner, ouders of inwonende kinderen), lange werkweken of persoonlijke opvattingen

over het verrichten van huishoudelijke werkzaamheden.

Welke bijdrage aan het huishouden door huisgenoten als richtlijn geldt, volgt hieronder.

4.2.Bijdrage van kinderen aan het huishouden

In geval de leefeenheid van de zorgvrager mede bestaat uit kinderen, dan gaat de

indicatiesteller ervan uit, dat de kinderen, afhankelijk van hun leeftijd en psychosociaal

functioneren, een bijdrage kunnen leveren aan de huishoudelijke taken.

Voor gezonde jonge huisgenoten geldt:

• -

  Kinderen tot 5 jaar leveren geen bijdrage aan de huishouding.

• -

  Kinderen van 5 tot en met 12 jaar worden naar hun eigen mogelijkheden betrokken bij lichte huishoudelijke werkzaamheden zoals: opruimen, tafel dekken/afruimen, afwassen/afdrogen, kleding in de wasmand gooien, een boodschap doen.

• -

  Kinderen van 13 tot en met 17 jaar kunnen, naast bovengenoemde taken, hun eigen kamer op orde houden, dat wil zeggen: rommel opruimen, stofzuigen, bed verschonen.

• -

  Huisgenoten van 18 tot en met 22 jaar kunnen een eenpersoonshuishouden voeren. Dat wil zeggen: schoonhouden van sanitaire ruimte, keuken en een kamer, maaltijd verzorgen, afwassen en opruimen, de was doen, boodschappen doen. Indien nodig, kan ook de opvang en/of verzorging van jongere gezinsleden tot hun taken behoren.

• -

  Huisgenoten vanaf 23 jaar kunnen de huishoudelijke taken volledig overnemen wanneer de zorgvrager uitvalt.

Niet gewend zijn of de vaardigheid missen

Redenen als “niet gewend zijn” of “geen huishoudelijk werk willen en/of kunnen verrichten” leiden niet tot een aanspraak. In eventuele situaties kan een tijdelijke indicatie afgegeven worden voor het aanleren van de huishoudelijke taak. De taak wordt dan niet overgenomen, maar via instructies gestuurd.

4.3.Zorgplicht van ouders voor kinderen

Ouders hebben een zorgplicht voor hun kinderen. Zij dienen te zorgen voor: de opvoeding, hungeestelijke en lichamelijke welzijn, het bevorderen van de ontwikkeling van hun persoonlijkheid, zorg bij kortdurende ziekte. Bij uitval van één van de ouders dient de andere ouder de zorg voor de kinderen over te nemen. Daarbij wordt van hen verwacht dat zij maximaal zoeken naar eigen oplossingen: zorgverlof, mantelzorg en andere voorliggende voorzieningen.

Bij echtscheiding of beëindiging van de relatie vervalt het samenwonen en daarmee dus ook de gebruikelijke zorg voor het huishouden en de onderlinge persoonlijke verzorging van partners. Voor de kinderen verdwijnt de zorgplicht niet. Wel dient er rekening gehouden te worden met de eventueel door de rechtbank vastgelegde afspraken.

4.4.Uitzonderingen voor gebruikelijke zorg

- Medisch geobjectiveerde aandoening

Als uit objectief onderzoek blijkt dat een huisgenoot aantoonbare beperkingen heeft op grond van een aandoening, beperking, handicap of probleem waardoor redelijkerwijs de taken niet overgenomen kunnen worden is “gebruikelijke zorg” niet van toepassing.

- Symptomen die zouden kunnen wijzen op overbelasting

Overbelasting kan worden veroorzaakt door een combinatie van symptomen van lichamelijke en/of psychische aard en wordt bepaald door in- en uitwendige factoren. Met andere woorden: in exact dezelfde situatie zal de ene huisgenoot wel overbelast kunnen raken, terwijl een andere huisgenoot hier geen of minder last van heeft. Het is daarom van belang zorgvuldig onderzoek te plegen naar de verhouding tussen draagkracht (belastbaarheid) en draaglast (belasting) en symptomen die kunnen wijzen op overbelasting.

Factoren die van invloed kunnen zijn op de draagkracht zijn onder meer: de lichamelijke en/of geestelijke conditie van de partner of huisgenoot maar ook het sociale netwerk en de wijze van omgaan met problemen.

Factoren die van invloed kunnen zijn op draaglast zijn onder meer: de mate waarin er sprake is van (on)planbaarheid van zorgtaken, het ziektebeeld en de prognose, bijkomende problemen van sociale, emotionele of relationele aard.

Mogelijke symptomen van overbelasting zijn: hoge bloeddruk, slapeloosheid, migraine, duizeligheid, ongeduld, verbittering, concentratieproblemen, rusteloosheid.

In eventuele situaties kan een tijdelijke indicatie afgegeven worden. In principe zal overname van huishoudelijke taken voor een korte duur zijn, te denken valt aan 3-6 maanden. In deze periode wordt de leefeenheid de gelegenheid gegeven de onderlinge taakverdeling aan de ontstane situatie aan te passen.

- Dreigende overbelasting door het verlenen van AWBZ-zorg

Als een huisgenoot aangeeft dat er sprake is van (dreigende) overbelasting door de combinatie van (huishoudelijk) werk én de verzorging van een zieke huisgenoot, dienen deze klachten te worden geobjectiveerd. Daarbij dient onderzocht te worden: of er sprake is van onplanbare zorg, of er meer uren AWBZ zorg worden geleverd dan geïndiceerd (bieden van mantelzorg), of de huisgenoot mogelijk een (deel van een) betaalbare baan opgezegd heeft om AWBZ zorg te verlenen, mate van draaglast en draagkracht.

- (Dreigende) overbelasting bij korte levensverwachting zorgvrager

In terminale situaties is overleg met de huisgenoten over wat draagbaar is zeer belangrijk. In deze situaties mag er soepeler worden omgegaan met het principe “gebruikelijke zorg”.

- (Dreigende) overbelasting na overlijden ouder

Indien een zorgvrager aangeeft overbelast te zijn door de combinatie van werk en de verzorging van de inwonende kinderen, vanwege het plotseling overlijden van de andere (inwonende) ouder, kunnen kortdurend huishoudelijke taken worden overgenomen. Te denken valt aan een periode van 3-6 maanden zodat de leefeenheid de gelegenheid gegeven wordt de taakverdeling aan de ontstane situatie aan te passen.

- Voorkomen van crisis en ontwrichting bij verzorging en opvang van gezonde kinderen

Indien opvang van gezonde kinderen noodzakelijk is, heeft de inzet van voorliggende voorzieningen een verplichtend karakter. Gebruik van voorliggende voorzieningen, zoals kinderopvang en crèche, is gangbaar tot en met 5 dagen per week. Als deze niet aanwezig, niet toepasbaar of uitgeput zijn, is inzet van hulp voor oppas en opvang van kinderen voor een korte periode mogelijk. Te denken valt aan een periode van 3-6 maanden zodat de ouder(s) de gelegenheid krijg(t)(en) een eigen oplossing te vinden.

- Aanwezige huisgenoten niet (meer) leerbaar

Als van een huisgenoot het aanleren van nieuwe taken redelijkerwijs niet meer kan worden verwacht, vanwege een dusdanig hoge leeftijd of andere factoren, kan dit leiden tot overname van de zware huishoudelijke taken die anders tot de “gebruikelijke zorg” zouden worden gerekend. Dit betreft een individuele beoordeling.

- Fysieke afwezigheid in verband met werk

Er wordt geen rekening gehouden met drukke werkzaamheden, lange werkweken of veel reistijd. Over het algemeen kan alleen rekening worden gehouden met personen die vanwege hun werkzaamheden langdurig van huis zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval bij internationaal vrachtwagenchauffeurs, medewerkers in de off-shore of mariniers. Het gaat namelijk te ver deze mensen te dwingen een andere baan of functie te zoeken. De afwezigheid dient echter wel te voldoen aan de volgende kenmerken: het is inherent aan het werk, heeft een verplichtend karakter en is voor een aaneengesloten periode van tenminste 7 etmalen.Wanneer iemand aaneengesloten perioden van tenminste zeven etmalen van huis is, is er in die periode feitelijk sprake van een eenpersoonshuishouden en kan er geen gebruikelijke zorg worden geleverd. Wanneer de fysieke afwezigheid van de partner minder dan 7 etmalen bedraagt, zal er altijd onderzocht moeten worden of de huisgenoot feitelijk kan voorzien in het verlenen van de zorg.

4.5.Uitzonderingen bij bijzondere typen leefsituaties

Bij een aantal typen leefsituaties wordt anders omgegaan met het begrip “gezamenlijk huishouden”, waardoor er mogelijk geen/beperkt sprake zal zijn van “gebruikelijke zorg”.

- Kamer huren bij zorgvrager

Als de zorgvrager een kamer verhuurt aan een derde wordt de huurder niet tot de leefeenheid gerekend. De huurder wordt in staat geacht de gehuurde ruimte(n) schoon te houden en een evenredige bijdrage te leveren aan gezamenlijke ruimten.

In de berekening van de omvang van de hulp wordt het schoonmaken van gehuurde ruimte(n) dus niet meegerekend.

- Geclusterd wonen (op kamers wonen)

De zorgvrager woont zelfstandig met meerdere mensen in één huis zonder hiermee een leefeenheid te vormen. Met andere woorden: de zorgvrager vormt geen gezamenlijk huishouden met de huisgenoten. In dergelijke situaties heeft men in ieder geval wel een eigen woon/slaapkamer en de overige ruimten worden in meer of mindere mate gemeenschappelijk gebruikt.

In de berekening van de omvang van de hulp wordt het schoonmaken van de eigen woonruimte(n) en slechts een evenredig deel van de gemeenschappelijke ruimten meegerekend.

- Leef- en woongemeenschappen

De zorgvrager woont zelfstandig met meerdere mensen in één gebouw en vormt hiermee wel een leefeenheid. Met andere woorden: de zorgvrager vormt een gezamenlijk huishouden met de huisgenoten. Vrijwel alle leefgemeenschappen kennen één of meer gezamenlijke bindende factoren, meestal met een religieuze of spirituele inhoud. Een voorbeeld hiervan zijn kloostergemeenschappen waarbij er sprake is van een leefeenheid, maar de taakverdeling zich niet leent voor overname.

In die situaties kan een zorgvrager hulp krijgen voor het schoonmaken van de eigen kamer en een evenredig deel van het schoonmaken van de gemeenschappelijke ruimten die vallen binnen het niveau van de sociale woningbouw. Gemeenschappelijke ruimten die kenmerkend zijn voor kloosters (bibliotheken, gebedsruimten e.d.) vallen buiten het niveau sociale woningbouw en behoren daardoor tot de eigen verantwoordelijkheid van de gemeenschap.

5.BEOORDELING RECHT OP HULP BIJ HET HUISHOUDEN

5.1.Aantoonbare beperkingen

Is er sprake is van aantoonbare beperkingen op grond van een aandoening, beperking, handicap of probleem?

Dit wordt op objectieve wijze vastgesteld en kan ondersteund worden door een medische beoordeling.

Wanneer bepaalde aandoeningen, naar de mening van de arts, nog behandelmogelijkheden bieden, kan in de regel geen hulp bij het huishouden worden geïndiceerd. In een dergelijke situatie kan de inzet van hulp bij het huishouden antirevaliderend werken. Het gaat hierbij dan met name om Medisch Moeilijk Objectiveerbare Aandoeningen (MMOA) en psychische aandoeningen.

Hulp bij het huishouden kan wel worden geïndiceerd ter ondersteuning van een behandeling en/of revalidatie. Hierover is afstemming met de behandelaar nodig. Een dergelijke indicatie heeft dan in

principe een korte geldigheidsduur, afgeleid van de duur van het behandel- of revalidatietraject.

5.2.Gebruikelijke zorg en eigen oplossingen om probleem te compenseren

Zijn er mogelijkheden van de zorgvrager om met eigen oplossingen het probleem van het voeren van een huishouden te compenseren?

Vastgesteld wordt in welke mate sprake is van:

• -

  gebruikelijke zorg

• -

  mantelzorg

Als sprake is van voldoende gebruikelijke zorg en/of mantelzorg, bestaat er geen recht op een individuele voorziening hulp bij het huishouden in het kader van de Wmo.

Er is ook geen recht als er sprake is van (een) voorliggende voorziening(en), waarmee de problemen afdoende kunnen worden opgelost. Voorliggend op het inzetten van hulp zijn:

• -

  inzet van (technische) hulpmiddelen en woonvoorzieningen

• -

  inzet van wettelijke voorzieningen

• -

  inzet van algemene voorzieningen

Een toelichting volgt hieronder.

5.3.Inzet van (technische) hulpmiddelen en woonvoorzieningen

Kunnen (technische) hulpmiddelen en/of woonvoorzieningen worden ingezet ter compensatie van het probleem?

(Technische) hulpmiddelen kunnen bestaan uit algemeen gebruikelijke huishoudelijke apparatuur, zoals een stofzuiger, een afwasmachine, een wasmachine en droger. Als dergelijke apparaten niet aanwezig zijn, maar wel een compenserende oplossing zouden bieden voor het probleem, is de aanschaf van deze hulpmiddelen algemeen gebruikelijk. Een algemeen gebruikelijke voorziening is een voorziening waarover de aanvrager, gezien zijn individuele situatie, ook zonder zijn handicap of beperking zou kunnen beschikken. Met persoonlijke opvattingen over de inzet van (technische) hulpmiddelen wordt geen rekening gehouden. Woonvoorzieningen kunnen bijvoorbeeld keukenaanpassingen zijn of het plaatsen van een verhoging voor een droger/wasmachine.

5.4.Inzet van wettelijke voorzieningen

Zijn er andere wettelijke voorzieningen die het probleem kunnen compenseren?

Een wettelijke voorziening die het probleem kan oplossen is altijd voorliggend op de Wmo (artikel 2 van de Wmo). Op dit moment valt te denken aan: Wet op primair onderwijs, Wet op voortgezet onderwijs, Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), Zorgverzekeringswet (ZvW), Wet op de Jeugdzorg, Wet Inkomen en Arbeid (WIA), de Wet op Kinderopvang.

5.5.Inzet van algemene voorzieningen

Kunnen algemene voorzieningen worden ingezet ter compensatie van het probleem?

Dit zijn voorzieningen die weliswaar niet bestemd zijn voor, noch te gebruiken zijn door alle Nederlanders; anderzijds zij ze door iedereen waarvoor ze wel bedoeld zijn op eenvoudige wijze, zonder een ingewikkelde aanvraagprocedure, te verkrijgen of te gebruiken. Voorbeelden zijn: dagrecreatie voor ouderen, sociale alarmering, boodschappenbus, de supermarktservice, de vrijwillige boodschaphulp, maaltijdservice en het eetcafé, klusjesdiensten om kleine woningaanpassingen te realiseren zoals de buurtconciërge, klussendienst, 55+dienst, thuiszorgservice, (ramen)wasservice, rolstoel-pools en scootmobiel-pools voor incidentele situaties, kortdurende huishoudelijke hulp, kinderopvang in al zijn verschijningsvormen. Een algemene voorziening is dus per definitie geen individuele voorziening en de Wmo-regels rond eigen bijdragen/eigen aandeel gelden niet.

5.6.Moet de hulp bij het huishouden vanuit de Wmo vergoed worden?

Valt de vraag uiteindelijk binnen de compensatieverplichting van de gemeente, ofwel binnen het gemeentelijk beleid?

Door het bepalen van de over te nemen activiteiten en hun normtijden (zie hoofdstuk 6), wordt de omvang van de hulp (bruto zorgbehoefte in uren) vastgesteld.

In principe wordt een aantal uren hulp als algemeen gebruikelijke voorziening beschouwd en in mindering gebracht op de zorgbehoefte.

In het beleid is vastgelegd dat voorzieningen als 2 uur huishoudelijke hulp per week in principe algemeen gebruikelijk zijn (zie artikel 2f. van het Besluit maatschappelijke ondersteuning Steenwijkerland). Als de zorgvrager extra hulp wenst, dan dient de bruto zorgbehoefte in uren te worden bepaald. Trek daar de hoeveelheid algemeen gebruikelijk blijvende uren hulp van af. Het restant kan dan voor vergoeding in aanmerking komen.

In de convenanten tussen de gemeente en de zorgaanbieders is over vervanging bij ziekte en vakantie opgenomen dat bij cliënten met een indicatie HH1 vervangende zorg wordt geboden na 3 weken na de ziekmelding en/of na 3 weken na het begin van de vakantie. Voor een indicatie HH2 geldt: vervangende zorg binnen 3 werkdagen na de ziekmelding en direct bij vakantie.

6.NORMERING HUISHOUDELIJKE TAKEN IN MINUTEN

6.1.Normtijden

De gemeente Steenwijkerland hanteert standaard normtijden bij het indiceren van hulp bij het

huishouden. Het spreekt voor zich dat er altijd per zorgvrager een individuele afweging gemaakt

moet worden. Afwijkingen van normtijden dienen te worden gemotiveerd.

6.2.Uitgangspunten hulp bij het huishouden

• -

  Het aantal volwassen personen is niet leidend; er wordt gekeken naar de grootte van de woning.

• -

  Voor de aanwezigheid van kinderen kan meerzorg worden geïndiceerd.

• -

  Het hebben van huisdieren is een eigen keuze; hiervoor wordt geen meerzorg geïndiceerd.

• -

  Er wordt uitgegaan van sociale woningbouw; het hebben van een grote (vrijstaande) woning leidt niet tot meerzorg c.q. een hogere indicatie.

• -

  Bij bepaalde problematiek, zoals bv. incontinentie en COPD wordt niet standaard meerzorg geïndiceerd. Het betreft een individuele beoordeling dan wel op basis van medisch advies.

6.3.Boodschappenlijst samenstellen

6.4.Bereiding broodmaaltijd

6.5.Opwarmen warme maaltijd

6.6.Licht huishoudelijk werk in huis: kamers opruimen

6.7.Zwaar huishoudelijk werk: stofzuigen, wc/badkamer schoonmaken

6.8.Textielverzorging

6.9.Organisatie van het huishouden (als er sprake is van een regieprobleem)

6.10.Verzorging en/of tijdelijke opvang van kinderen

Indien er sprake is van uitval van de ouder in een éénoudergezin, of beide ouders ondervinden beperkingen in de opvang en verzorging van de kinderen, wordt er eerst nagegaan wat mantelzorg opvangt, en wat vrijwilligers als vervangende mantelzorg, algemeen gebruikelijke voorzieningen en voorliggende voorzieningen kunnen opvangen.

Oppas en opvang van gezonde kinderen vallen in principe niet onder de Wmo, daarvoor zijn andere, algemeen gebruikelijke en voorliggende voorzieningen voorhanden. Wel is er een indicatie mogelijk voor de verzorging van de kinderen conform leeftijd.

Gebruik van kinderopvang/crèche als voorliggende voorziening voor oppas en opvang van gezonde kinderen tot 5 dagen per week is redelijk.

Indien de consulent zich ervan heeft vergewist dat de voorliggende en algemeen gebruikelijke voorzieningen niet aanwezig of niet toepasbaar zijn of zijn uitgeput, is bij uitval van de ouder in een éénoudergezin afhankelijk van de leeftijd en ontwikkeling van het kind, een advies voor hulp bij het huishouden mogelijk. Deze indicatie kan tot 40 uur per week afgegeven worden voor oppas en opvang van gezonde kinderen. Een dergelijke indicatie is in principe van korte duur (maximaal 3 maanden), de periode waarin een eigen oplossing moet worden gevonden.

6.11.Psychosociale begeleiding, tevens observeren

6.12.Advies, instructie, voorlichting, gericht op het huishouden

6.13.Deskundigheid per activiteit

7.AFBAKENING HULP BIJ HET HUISHOUDEN EN ZORGZWAARTEPAKKET (ZZP)

Cliënten die een indicatie hebben gekregen voor verblijfszorg (ZZP indicatie) hebben een aantal keuzes om deze zorg in te zetten. Afhankelijk van de keuze van de cliënt, valt de hulp bij het huishouden óf onder de Wmo óf onder de AWBZ. Onderstaand schema laat de verschillende mogelijkheden zien.

1. Opname in een verblijfssetting

De cliënt zet het ZZP in, in een intramurale instelling (verblijf). De cliënt zet dan de functie ’verblijf’ in. De hulp bij het huishouden wordt dan gefinancierd vanuit de AWBZ.

2. Overbruggingszorg

De cliënt wil met het ZZP naar een intramurale instelling (verblijf) maar komt op de wachtlijst te staan. Zolang de cliënt thuis woont ontvangt hij overbruggingszorg totdat de functie verblijf wordt ingezet. Hier is geen maximale termijn aan verbonden.

De hulp bij het huishouden wordt dan gefinancierd vanuit de Wmo, omdat de cliënt de functie ‘verblijf’ nog niet inzet.

3. In functies (ZIN)

De cliënt wil met het ZZP niet naar een intramurale instelling. Hij kiest ervoor om langdurig thuis te blijven wonen en de zorg door een zorgaanbieder thuis in te zetten. Hij ontvangt dan ZIN. Het zorgkantoor zet de indicatie ‘verblijf’ om in functies en klassen. Er is dan geen functie ‘verblijf’ meer. De zorg wordt geleverd door een externe zorgaanbieder.

Omdat de functie ‘verblijf’ niet wordt ingezet wordt de hulp bij het huishouden gefinancierd vanuit de Wmo.

4. In functies (VPT)

De cliënt wil met een ZZP niet naar een intramurale instelling. Hij kiest ervoor om langdurig thuis te blijven wonen en de zorg door een zorgaanbieder thuis in te zetten. In plaats van ZIN kiest de cliënt voor “Volledig Pakket Thuis’ (VPT).

In dit geval zet het zorgkantoor de indicatie om in functies en klassen met de functie ‘verblijf’. De zorg kan dan worden geleverd door een interne of externe zorgaanbieder in onderaannemerschap. De hulp bij het huishouden wordt gefinancierd vanuit de AWBZ omdat de functie “verblijf’ wordt ingezet. Het zorgkantoor weet of een cliënt een VPT heeft.

5. In PGB

De cliënt wil met een ZZP niet naar een intramurale instelling. Hij kiest ervoor om langdurig thuis te blijven wonen. De cliënt wil een PGB ontvangen voor het ZZP. Het zorgkantoor bepaalt de hoogte van dit budget.

Als de ZZP indicatie is gesteld en ingezet voor 01-01-2009, dan wordt de hulp bij het huishouden gefinancierd vanuit de Wmo. Het gedeelte hulp bij het huishouden wordt dan niet meegenomen in het budget van het zorgkantoor.

Als de ZZP indicatie is gesteld en ingezet vanaf 01-01-2009, dan wordt de hulp bij het huishouden gefinancierd vanuit de AWBZ. Het gedeelte hulp bij het huishouden wordt dan wel meegenomen in het budget van het zorgkantoor.