| Organisatie | Elburg |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ |
| Citeertitel | Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | maatschappelijke zorg en welzijn |
| Eigen onderwerp | bijstand |
Geen
Geen
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 01-01-2012 | 01-01-2012 | Nieuwe regeling | 19-12-2011 Huis aan huis Elburg, 27-12-2012 | Onbekend |
De raad van de gemeente Elburg;
gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 22 november 2011;
gelet op artikel 8 lid 1 onderdeel b, artikel 18 van de Wet werk en bijstand en artikel 35 lid 1 onder b en c van de IOAW en IOAZ, overwegende dat het noodzakelijk is bij verordening regels te stellen met betrekking tot het verlagen van de uitkering indien sprake is van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid
gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, artikel 8a van de Wet werk en bijstand en artikel 35 lid 1 onder c, overwegende dat het noodzakelijk is bij verordening regels te stellen inzake de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van uitkering en het voorkomen van misbruik en oneigenlijk gebruik van de Wet werk en bijstand, IOAW en IOAZ;
Paragraaf 1 Algemene bepalingen
Artikel 2 Het opleggen van een maatregel
Als de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan dan wel de uit de WWB, IOAW, IOAZ of wet SUWI voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt, waaronder begrepen het zich jegens het college zeer ernstig misdragen, wordt overeenkomstig deze verordening een maatregel opgelegd.
Artikel 4 Het besluit tot opleggen van een maatregel
In het besluit tot opleggen van een maatregel worden in ieder geval vermeldt: de reden van de maatregel, de duur van de maatregel, het percentage of het bedrag waarmee de uitkering wordt verlaagd uitgaande van de uitkeringsnorm en, indien van toepassing, de reden om af te wijken van een standaardmaatregel.
Artikel 6 Ingangsdatum en tijdvak
Bij niet continuering van de uitkering, wordt de maatregel met terugwerkende kracht opgelegd met ingang van de eerste van de maand waarin de gedraging plaatsvond. Het recht op uitkering wordt over deze kalendermaand herzien en als gevolg daarvan wordt de ten onrechte of tot een te hoog bedrag aan verstrekte uitkering teruggevorderd.
Paragraaf 2 Onvoldoende medewerking aan verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerd werk
Artikel 8 Indeling in categorieën
Gedragingen van belanghebbende waardoor de verplichting op grond van artikel 9 van de WWB, artikel 37 van de IOAW of artikel 37 van de IOAZ niet of onvoldoende is nagekomen, worden onderscheiden in de volgende categorieën:
het niet of in onvoldoende mate meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling, waaronder tevens begrepen wordt het niet of in onvoldoende mate voldoen aan de verplichting zich te onderwerpen aan een noodzakelijk geacht medisch onderzoek, zoals bedoeld in artikel 55 van de WWB;
het niet of in onvoldoende mate nakomen van de verplichting gebruik te maken van een door het college aangeboden voorziening gericht op arbeidsinschakeling als bedoeld in artikel 9 lid 1 onderdeel b en artikel 10 lid 1 van de wet, waaronder begrepen sociale activering en de artikelen 8 tot en met 15 van de Re-integratieverordening Wet Werk en Bijstand gemeente Elburg.
Artikel 9 De hoogte en duur van de maatregel
De duur van de maatregel als bedoeld in het eerste lid wordt verdubbeld, indien de belanghebbende zich binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel is opgelegd, opnieuw schuldig maakt aan een verwijtbare gedraging. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, zoals bedoeld in artikel 5 lid 2.
Het college kan bij een derde en volgende verwijtbare gedraging als bedoeld in artikel 8 binnen twaalf maanden na de laatste als verwijtbaar aangemerkte gedraging de hoogte en de duur van de verlaging individueel bepalen, rekening houdend met de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de belanghebbende.
Paragraaf 3 Niet nakomen van de inlichtingenplicht
Artikel 10 Schending inlichtingenplicht zonder dat teveel uitkering is verstrekt
Indien een belanghebbende de verplichting op grond van artikel 17 van de WWB, artikel 13 van de IOAW of artikel 13 van de IOAZ niet is nagekomen door informatie die van belang is voor zijn arbeidsinschakeling en de verlening van bijstand of de voortzetting daarvan niet binnen de door het college daartoe gestelde termijn te verstrekken, wordt met toepassing van artikel 54 lid 3 van de WWB, artikel 17 lid 1 van de IOAW of artikel 17 lid 1 van de IOAZ een maatregel opgelegd van vijf procent van de uitkeringsnorm gedurende een maand, onverminderd artikel 2 lid 2.
De duur van de maatregel wordt verdubbeld, indien de belanghebbende zich binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel wordt opgelegd opnieuw schuldig maakt aan dezelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 5 lid 2.
Het college kan bij een derde en volgende verwijtbare gedraging als bedoeld in dit artikel binnen twaalf maanden na de laatste als verwijtbaar aangemerkte gedraging de hoogte en de duur van de verlaging individueel bepalen, rekening houdend met de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de belanghebbende.
Van het opleggen van de maatregel kan worden afgezien en kan worden volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing, tenzij het niet of niet behoorlijk nakomen van de verplichting plaatsvindt binnen een periode van twee jaar te rekenen vanaf de datum waarop eerder aan de belanghebbende een schriftelijke waarschuwing is gegeven.
Artikel 11 Schending inlichtingenplicht waardoor teveel uitkering is verstrekt
Indien de verlaging niet geëffectueerd kan worden - omdat de uitkering beëindigd is en er geen betaling meer plaatsvindt van de uitkering - en belanghebbende doet binnen een jaar na het besluit aangaande het opleggen van een verlaging opnieuw een beroep op een uitkering, kan de verlaging alsnog gerealiseerd worden.
Paragraaf 4 Overige gedragingen die leiden tot een maatregel
Artikel 13 Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid
De volgende gedragingen leiden tot een maatregel van 20% van de uitkeringsnorm voor de duur van het aantal maanden, met een maximum van 36 maanden, dat geen of voor een lager bedrag beroep op uitkering nodig zou zijn geweest indien belanghebbende geen tekortschietend besef van verantwoordelijkheid als bedoeld in lid 1 zou hebben betoond:
Indien belanghebbende niet of onvoldoende verzekerd is tegen ziekte- of tandartskosten dan wel andere kosten, wordt bij een aanvraag de bijzondere bijstand vastgesteld alsof belanghebbende voldoende verzekerd is, hetgeen betekent dat ter hoogte van het – door eigen toedoen c.q. nalaten – ten laste blijvende bedrag voor belanghebbende een maatregel wordt opgelegd van 100%.
Artikel 14 Zeer ernstige misdragingen
Indien een belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt tegenover het college, zijn ambtenaren of andere personen namens het college, onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de wet, als bedoeld in artikel 18 lid 2 WWB, artikel 20 lid 2 IOAW en artikel 20 lid 1 IOAZ, wordt onverminderd artikel 2 lid 2, een maatregel opgelegd van minimaal twintig procent van de uitkeringsuitkeringsnorm gedurende een maand.
Artikel 15 Regels bestrijding misbruik
Het college biedt een vierjaarlijks meerjarenbeleidsplan fraudebestrijding aan de gemeenteraad aan met daarin het te voeren beleid op gebied van handhaving, bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van de Wet werk en bijstand, IOAW en IOAZ en de te verwachten resultaten en rapporteert hierover via de planning en controlcyclus aan de gemeenteraad.
De Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand, vastgesteld op 27 september 2010, wordt ingetrokken per 1 januari 2012. Laatstgenoemde verordening blijft tot 1 juli 2012 van toepassing op personen die op 31 december 2011 als cliënt bij de afdeling Sociale en Burgerzaken bekend zijn en op genomen besluiten voor 1 januari 2012.
Artikel 1. Begripsomschrijving
De begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben een gelijkluidende betekenis als de omschrijving in de WWB, de Ioaw, de Ioaz en Awb. Volstaan wordt met een verwijzing naar die wetten, zodat bij een eventuele definitiewijziging in die wetten de verordening niet hoeft te worden aangepast.
Artikel 2. Het opleggen van een maatregel
De WWB, Ioaw en de Ioaz verbinden aan het recht op een uitkering de volgende verplichtingen:
De informatieplicht (artikel 17, eerste lid WWB en artikel 13 van de Ioaw en de Ioaz).
Op een belanghebbende rust de verplichting aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op uitkering.
De medewerkingsplicht (artikel 17, tweede lid WWB en artikel 13, tweede lid Ioaw en Ioaz).
Dit is de plicht van belanghebbenden om desgevraagd het college de medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet. De medewerkingsplicht kan uit allerlei concrete verplichtingen bestaan, zoals:
Artikel 18, tweede lid WWB, noemt als een gedraging die in ieder geval een schending van de medewerkingsplicht inhoudt: ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’.
De Wet SUWI legt ook verplichtingen op aan belanghebbenden. Het betreft de verplichting om alle gevraagde gegevens en bewijsstukken aan het UWV WERKbedrijf te verstrekken die nodig zijn voor de beslissing door het college (artikel 30 c, tweede en derde lid Wet SUWI) en de verplichting om op verzoek of onverwijld uit eigen beweging alle feiten en omstandigheden mee te delen aan het UWV WERKbedrijf, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand, het geldend maken van het recht bijstand of de hoogte of de duur van de bijstand.
In de afstemmingsverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardmaatregelen vastgesteld in de vorm van een vaste (procentuele) verlaging van de uitkeringsnorm. In het tweede lid wordt vastgelegd dat bij het opleggen van een maatregel een aantal zaken overwogen moeten worden. Niet alleen de ernst van het feit is van belang, maar het college dient ook een op te leggen maatregel af te stemmen op de individuele omstandigheden van de belanghebbende en op de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke op te leggen maatregel zal moeten nagaan in hoeverre afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardmaatregel geboden is. In dat kader kan het zinvol zijn belanghebbende te horen. Afwijking van de standaardmaatregel kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen.
Dit betekent dat het college bij het beoordelen of een maatregel moet worden opgelegd, en zo ja welke, telkens de volgende drie stappen moet doorlopen:
De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in het standaardpercentage waarmee de bijstand wordt verlaagd. Matiging van de opgelegde maatregel wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld in de volgende gevallen aan de orde zijn:
Artikel 3. De berekeningsgrondslag
In het eerste lid is het uitgangspunt vastgelegd dat een maatregel wordt opgelegd over de uitkeringsnorm. Onder de uitkeringsnorm wordt verstaan de wettelijke norm, inclusief gemeentelijke toeslag of verlaging en inclusief vakantietoeslag.
Onderdeel a: de 18 tot 21-jarigen ontvangen een lage jongerennorm, die indien noodzakelijk wordt aangevuld door middel van aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Indien de maatregel alleen op de lage jongerennorm wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21-jarigen.
Onderdeelb: deze bepaling maakt het mogelijk dat het college in voorkomende gevallen een maatregel oplegt over de bijzondere bijstand. Er moet dan wel een verband bestaan tussen de gedraging van een belanghebbende en zijn recht op bijzondere bijstand. Dit wordt in artikel 13 lid 5 nader uitgewerkt.
Artikel 4. Het besluit tot opleggen van een maatregel
In dit artikel wordt aangegeven wat in ieder geval in het besluit moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en dan met het motiveringsbeginsel. Het motiveringsbeginsel houdt onder andere in dat een besluit kenbaar is en van een deugdelijke motivering wordt voorzien. Tegen beide besluiten kan door de belanghebbende bezwaar en beroep worden aangetekend.
Artikel 5. Afzien van het opleggen van een maatregel
Het afzien van het toepassen van een verlaging indien ’elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt’, is geregeld in artikel 18, tweede lid, WWB. Dit is ook geregeld in artikel 20, vierde lid Ioaw en artikel 20, derde lid Ioaz.
Een andere reden om af te zien van het opleggen van een maatregel is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit (‘lik op stuk’) is het nodig dat een maatregel spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt opgelegd. Om deze reden wordt onder b geregeld dat het college geen maatregelen oplegt voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.
Voor gedragingen die een schending van de informatieplicht inhouden en als gevolg waarvan ten onrechte bijstand is verleend of een te hoog bedrag aan bijstand is verleend, geldt in de verordening een verjaringstermijn van vijf jaar. Een termijn van vijf jaar ligt voor de hand gelet op de ernst van de gedraging (fraude) en gelet op het feit dat de gemeente vaak tijd nodig zal hebben om de omvang van de fraude (het benadelingsbedrag) vast te stellen.
Hierin wordt geregeld dat het college kan afzien van het opleggen van een maatregel indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Te denken valt aan levensbedreigende omstandigheden. Wat daarnaast dringende redenen zijn, is afhankelijk van de situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd.
Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het opleggen van een maatregel wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive.
Artikel 6. Ingangsdatum en tijdvak
Het opleggen van een maatregel vindt plaats door het verlagen van de uitkering. Verlaging van de uitkering kan in beginsel op twee manieren:
Het verlagen van de uitkering die in de nabije toekomst wordt verstrekt, is de gemakkelijkste methode. We hoeven in dat geval niet over te gaan tot herziening van de bijstand en het te veel betaalde bedrag aan bijstand terug te vorderen. Om die reden is in dit lid vastgelegd dat een maatregel in beginsel wordt opgelegd met ingang van de eerstvolgende maandbetaling na datum beschikking, waarbij wordt uitgegaan van de voor die maand geldende norm. Een adequaat maatregelenbeleid kenmerkt zich door het zogenaamde lik-op-stuk karakter.
Wanneer een uitkeringsbedrag nog niet (volledig) aan de bijstandsgerechtigde is uitbetaald, kan het praktisch zijn om de verlaging van de uitkering te verrekenen met het bedrag dat nog moet worden uitbetaald. In dat geval moet de bijstand wel worden herzien en teruggevorderd. Een herziening blijft tevens mogelijk wanneer vervolging via het Openbaar Ministerie niet mogelijk is.
Indien de verlening van de uitkering niet wordt gecontinueerd dient de verlaging te worden toegepast met ingang van de eerste van de maand waarin de gedraging heeft plaatsgevonden. Dit is logisch omdat belanghebbende anders niet wordt gestraft voor zijn/haar tekortkoming, daar er in de toekomst geen recht op uitkering meer bestaat.
Wordt een verlaging met terugwerkende kracht toegepast voor wat betreft de bijstand, dan moet een besluit tot herziening van de bijstand worden genomen (artikel 54 lid 3 WWB).
Dit lid regelt dat een maatregel voor bepaalde tijd wordt opgelegd. Door een maatregel voor een bepaalde periode op te leggen, weet de uitkeringsgerechtigde die met een maatregel wordt geconfronteerd waar hij aan toe is. Het college kan na afloop van de periode waarvoor de maatregel is getroffen opnieuw een maatregel opleggen. Hiervoor is dan wel weer een apart besluit nodig. Wordt een maatregel voor een langere duur dan drie maanden opgelegd, dan zal het college de maatregel aan een herbeoordeling moeten onderwerpen. Dit is geregeld in artikel 18, derde lid WWB. Gemeenten mogen zelf bepalen wanneer die herbeoordeling plaatsvindt, als dat maar gebeurt binnen drie maanden nadat het besluit is genomen. Bij zo’n herbeoordeling hoeft niet opnieuw een besluit te worden genomen, waarbij alle relevante feiten en omstandigheden opnieuw tegen het licht worden gehouden. Een marginale beoordeling volstaat: het college moet beoordelen of het redelijk is dat de opgelegde maatregel wordt gecontinueerd. Daarbij kan worden gekeken naar de omstandigheden waarin betrokkene verkeert, maar bijvoorbeeld ook of de betreffende persoon nu wel aan zijn verplichtingen voldoet.
Artikel 7. Samenloop van gedragingen
De regeling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op verschillende gedragingen van een uitkeringsgerechtigde die (min of meer) gelijktijdig plaatsvinden.
Artikel 8. Indeling in categorieën
De gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden in vier categorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidende criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid.
De eerste categorie, onderdeel a, betreft de formele verplichting om zich als werkzoekende in te schrijven bij het UWV-WERKbedrijf en ingeschreven te doen blijven.
De tweede categorie betreft de verplichting tot een actieve opstelling op de arbeidsmarkt, de eigen verantwoordelijkheid van de belanghebbende om bijvoorbeeld voldoende te solliciteren en te voldoen aan een oproep. In dat laatste geval zal het met name gaan om een succesvol trajectplan te kunnen vaststellen en daar gaat een noodzakelijk te achten fase van onderzoek – al dan niet met inschakeling van derden – aan vooraf. Het is van groot belang dat de uitkeringsgerechtigde zijn of haar medewerking hieraan verleent. Dit geldt tevens voor een actieve opstelling om (de mogelijkheden tot) geschikte scholing te onderzoeken.
Wanneer iemand een WWB-uitkering heeft, kan de verplichting tot het ondergaan van een medisch onderzoek worden opgelegd op grond van artikel 55. Bij de IOAW en IOAZ is dat niet mogelijk.
In de derde categorie gaat het om gedragingen die direct een aanleiding vormen tot een beroep op een uitkering of het zonder noodzaak langer voortduren daarvan. Het gaat hier om het stellen van niet verantwoorde beperkingen ten aanzien van de aanvaardbare arbeid en om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakeling verminderen. Voorbeelden van deze categorie zijn negatieve gedragingen bij sollicitaties en onvoldoende meewerken aan het opgestelde trajectplan waaronder ook sociale activering verplicht kan worden gesteld. In de WWB wordt voor jongeren per 1 januari 2012 het plan van aanpak geïntroduceerd. Door dit op te nemen bij de gedragingen die de inschakeling in de arbeid belemmeren, kan het onvoldoende meewerken aan het opstellen, uitvoeren dan wel evalueren van een plan van aanpak ook gesanctioneerd worden.
In diverse gevallen is noodzakelijke medische behandeling vereist. Om tot een succesvol en passend traject te komen, is medewerking aan zo’n behandeling nodig. Wanneer iemand een WWB-uitkering heeft, kan deze verplichting worden opgelegd op grond van artikel 55. Bij de IOAW en IOAZ is dat niet mogelijk.
Ook zal een belanghebbende gebruik dienen te maken van de re-integratievoorzieningen die de gemeente op grond van de re-integratieverordening aanbiedt.
De vierde categorie betreft het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid alsmede door eigen toedoen voorafgaand aan de aanvraag algemeen geaccepteerde arbeid niet behouden dan wel tijdens de bijstand deeltijdarbeid niet behouden.
Daarnaast betreft de vierde categorie het niet meewerken aan een Work First traject.
Artikel 9. De hoogte en duur van de maatregel
Deze bepaling bevat de standaardmaatregelen voor de vier categorieën van gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid. De percentages waarmee de uitkering wordt verlaagd, zijn overgenomen uit het voormalige Maatregelenbesluit. Bij het vaststellen van de percentages waarmee de uitkering wordt verlaagd, zijn twee afwegingen gemaakt. In hoeverre voldoet de beoogde verlaging van de uitkering aan de eisen van proportionaliteit en evenredigheid als de betreffende gedraging in ogenschouw wordt genomen en in hoeverre zal het opleggen van de maatregel effectief zijn, in de zin dat de maatregel de beoogde gedragsverandering bij de uitkeringsgerechtigde zal bewerkstelligen?
Indien binnen één jaar na een eerste verwijtbare gedraging sprake is van herhaling van een verwijtbare gedraging, wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verdubbeling van de duur van de maatregel. Met eerste verwijtbare gedraging wordt de eerste gedraging verstaan die aanleiding is geweest tot een maatregel, ook indien de maatregel wegens dringende redenen niet is geëffectueerd. Voor het bepalen van de aanvang van de termijn van 12 maanden, geldt het tijdstip waarop het besluit waarmee de maatregel is opgelegd, bekend is gemaakt, dus datum verzending beschikking.
Op basis van deze bepaling kan een recidivemaatregel slechts één keer worden toegepast. Indien belanghebbende na een tweede verwijtbare gedraging wederom hetzelfde verwijtbaar gedrag vertoont, zal de hoogte en de duur van de maatregel individueel moeten worden vastgesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de betrokkene.
Het derde lid regelt de hoogte en duur van de verlaging bij volharding. Van volharding is in beginsel sprake bij een derde en volgende gedraging van gelijke of hogere categorie, binnen twaalf maanden na de laatste verwijtbare gedraging. Omdat een verlaging voor onbepaalde duur relatief grote gevolgen heeft voor de belanghebbende, geldt hier bij uitstek de vereiste van een zorgvuldige afweging en het vereiste van evenredigheid c.q. proportionaliteit. Overigens blijft het mogelijk om ook bij volharding opnieuw een verlaging voor bepaalde duur op te leggen. In de meeste gevallen zal echter de verlaging voor onbepaalde duur moeten worden opgelegd en zal de belanghebbende bij de in artikel 6 lid 4 bedoelde heroverweging aannemelijk moeten maken van verder verwijtbaar gedrag af te zien. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het niet nakomen van de sollicitatieplicht of het niet meewerken aan een traject in welke vorm dan ook. Het is aan belanghebbende om aan te tonen dat hij inmiddels weer volledig aan de opgelegde verplichtingen voldoet.
Artikel 10. Schending inlichtingenplicht zonder dat teveel uitkering is verstrekt
In deze situatie is artikel 54 WWB en artikel 17 van de IOAW en IOAZ van toepassing. Het college kan in dat geval het recht op uitkering opschorten en belanghebbende in de gelegenheid stellen binnen een door hem te stellen termijn het verzuim te herstellen. Indien een cliënt de voor de verlening van de uitkering van belang zijnde gegevens of gevorderde bewijsstukken niet op tijd verstrekt, kan het college het recht op uitkering niet vaststellen. Het college geeft de cliënt vervolgens een termijn waarbinnen hij zijn verzuim kan herstellen (de hersteltermijn). Wordt de gevraagde informatie niet binnen de gestelde termijn aan de gemeente verstrekt, dan kan het college de uitkering stopzetten oftewel intrekken. Worden de gevraagde gegevens wél binnen de hersteltermijn verstrekt, wordt de uitkering voortgezet, maar wordt tevens een maatregel opgelegd. Lid 1 regelt de hoogte van de maatregel, lid 2 de recidive en lid 3 de hoogte en duur bij volharding. Als toelichting geldt eveneens hetgeen bij artikel 9 lid 2 en 3 is toegelicht.
Dit artikel is tevens toepasbaar op de zogeheten ‘nulfraude’: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de uitkering. Voorbeelden van nulfraude zijn het niet opgeven van een vermogensbestanddeel onder de vermogensgrens of het niet melden van vrijwilligerswerk. De bevoegdheid tot het geven van een waarschuwing bij het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht is gelijk aan de bevoegdheid tot het geven van een waarschuwing bij het te laat verstrekken van informatie
Een schriftelijke waarschuwing is geen maatregel. Dit wil zeggen dat bij herhaling van de gedraging in principe een maatregel wordt opgelegd zonder toepassing van de recidivemaatregel.
Artikel 11. Schending inlichtingenplicht waardoor teveel uitkering is verstrekt
Het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen aan de gemeente, waardoor er ten onrechte een uitkering is verstrekt of een te hoog bedrag aan uitkering is verstrekt. In deze situatie heeft de uitkeringsgerechtigde niet voldaan aan de inlichtingenplicht van artikel 17 WWB of artikel 13 IOAW en IOAZ. Het opzettelijk verzwijgen van relevante informatie tegenover de gemeente, met het oogmerk een (hogere) uitkering te krijgen (fraude) vormt een schending van de informatieplicht. Het kan ook voorkomen dat bepaalde gevraagde gegevens niet aan de gemeente worden verstrekt. In dat geval kan het college de rechtmatigheid van de uitkering niet vaststellen. De aanvraag behoeft dan niet in behandeling te worden genomen (artikel 4: 5 lid 1 AWB, in de situatie dat een uitkering wordt aangevraagd) of het besluit tot toekenning van de uitkering moet worden ingetrokken (bij een lopende uitkering).
De belanghebbende dient op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op uitkering.
Het college verstaat onder ‘onverwijld’: de laatste mogelijkheid is middels het eerstvolgende inkomstenformulier dat maandelijks ingeleverd moet worden. De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingsbedrag. Dat is het door de gemeente te veel betaalde bedrag aan uitkering.
De maatregel wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht wordt afhankelijk gesteld van de hoogte van het bedrag aan uitkering dat als gevolg van de schending van die verplichting ten onrechte of te veel aan de belanghebbende is betaald. De maatregel wordt toegepast op de uitkeringsnorm van de belanghebbende.
Het derde lid biedt de gemeente mogelijkheid om, wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht, een verlaging na een bepaalde periode te effectueren wanneer een verlaging niet toegepast is omdat de uitkering beëindigd is en belanghebbende zich opnieuw meldt voor een uitkering. Wanneer belanghebbende zich binnen een jaar meldt nadat aan hem een besluit is meegedeeld aangaande een verlaging, kan het (resterende) bedrag alsnog op de dan toe te kennen uitkering in mindering worden gebracht.
De relatie met de strafrechtelijke sanctie
Onder het huidige boeteregime bestaat de verplichting voor gemeenten om proces-verbaal op te maken en aangifte te doen bij het Openbaar Ministerie indien er sprake is van fraude en het benadelingsbedrag hoger is dan € 10.000,- (de aangifterichtlijn sociale zekerheid). Het is de bedoeling dat deze taakverdeling tussen gemeenten en het OM blijft bestaan, ook al kent de WWB en met ingang van 1 juli 2010 de Ioaw en de Ioaz de bestuurlijke boete niet en zullen gemeenten bij fraude (in casu het niet nakomen van de inlichtingenplicht) een verlaging moeten toepassen.
Het ligt echter niet voor de hand om over te gaan tot het toepassen van een verlaging, als het OM inmiddels een sanctie heeft toegepast. Het ‘una via’ beginsel (geen samenloop van sancties op dezelfde onrechtmatige gedraging dan bij beslissing van één enkele overheidsorgaan) kan zich daar tegen verzetten. De centrale raad voor beroep heeft zich in het (recente) verleden geregeld uitgesproken tegen ‘dubbele bestraffing’. Het kan voorkomen dat het OM tot seponering overgaat. In zo’n geval dient er alsnog een verlaging te worden opgelegd. Zodoende is het zaak dat er een goede terugkoppeling van het OM naar de gemeente plaatsvindt.
Artikel 12. Schending inlichtingenplicht zonder dat teveel uitkering is verstrekt
Dit artikel vervalt omdat dit onderwerp ook al in artikel 10 is geregeld.
Artikel 13. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid
De verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan, geldt reeds voordat een uitkering wordt aangevraagd. Dit betekent dat wanneer iemand in de periode voorafgaand aan de uitkeringsaanvraag een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft getoond, waardoor hij niet langer beschikt over de middelen om in de kosten van het bestaan te voorzien en als gevolg daarvan een uitkering aanvraagt, de gemeente bij de toekenning van de uitkering hiermee rekening kan houden door het opleggen van een maatregel.
In de artikelleden wordt voor een concrete ‘strafmaat’ gekozen. Dit laat onverlet de mogelijkheid voor het college om af te wijken van duur en/of hoogte op basis van evenwichtigheid, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de belanghebbende.
Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken, zoals:
Het vijfde lid geeft invulling aan artikel 3 lid 2 onder b van de verordening. Hierbij kan bijvoorbeeld gewezen worden naar de werkinstructie bijzondere bijstand en tandartskosten. Ook moet duidelijk zijn dat een burger niet zomaar een nota bij de gemeente kan indienen voor bijzondere bijstand, terwijl betrokkene invulling had moeten geven aan de eigen verantwoordelijkheid. Te denken valt aan het afsluiten van een aanvullende verzekering voor de ziektekosten of een WA- en opstalverzekering.
Met een voorbeeld wordt dit verduidelijkt:
Artikel 14. Zeer ernstige misdragingen
Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd. Gemeenten kunnen alleen een maatregel opleggen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen voor de gemeente bij het vaststellen van het recht op een uitkering. Vandaar dat in dit artikel wordt bepaald dat de zeer ernstige misdragingen moeten hebben plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van WWB.
In artikel 18 WWB en artikel 20 IOAW en IOAZ wordt gesproken over ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’. Dit betekent dat (zeer) agressief gedrag tegenover leden van het college, hun ambtenaren of andere personen namens het college aanleiding is voor het opleggen van een maatregel.
De Rechtbank Rotterdam heeft een uitspraak gedaan waarin wordt gesteld dat de bijstand verlaagd zou kunnen worden als belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt jegens medewerkers van het:
Bij het vaststellen van de maatregel in de situatie dat een uitkeringsgerechtigde zich ernstig heeft misdragen, zal eveneens gekeken moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de betrokkene. Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, kunnen de volgende vormen van agressief gedrag in een oplopende reeks (steeds ernstiger) worden onderscheiden:
Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad.
In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustratiegeweld.
Het opleggen van een maatregel staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een maatregel op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie.
Artikel 15. Regels bestrijding misbruik
Artikel 8a WWB en artikel 35 lid 1 c IOAW en IOAZ bepaalt dat de gemeenteraad in het kader van het financiële beheer bij verordening regels stelt voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet. Het doel van dit artikel is de handhaving en het fraudebeleid op de agenda van de gemeenteraad te zetten.
Op grond van artikel 212 Gemeentewet moet de gemeenteraad een verordening vaststellen voor de uitgangspunten voor het financiële beleid en voor het financiële beheer. Daarmee dient te worden gewaarborgd dat aan de eisen van rechtmatigheid wordt voldaan. In dat kader kan ook aandacht worden besteed aan de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van gemeentelijke regelingen. Een goed financieel beheer bij de uitvoering van de WWB brengt met zich dat daarbij ook voortdurend aandacht bestaat voor de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik. Het is wenselijk dit expliciet te regelen. Artikel 8a WWB en 35 lid 1 c IOAW/IOAZ houdt in dat de gemeenteraad in een verordening regels stelt over misbruik en oneigenlijk gebruik. De gemeenteraad kan aansluiten bij de afstemmingsverordening en hoeft in dat geval geen aparte fraudeverordening op te stellen.
In artikel 15 van deze verordening is geregeld dat het college een vierjaarlijks meerjarenbeleidsplan fraudebestrijding aan de gemeenteraad aanbiedt met het te voeren beleid op gebied van handhaving, bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van de WWB, IOAW en IOAZ en de te verwachten resultaten. Hierover wordt via de planning en controlcyclus aan de gemeenteraad gerapporteerd.
Het is niet mogelijk alles uitputtend te regelen in een verordening. Ook zijn er vast verwijtbare gedragingen te bedenken die nog niet genoemd zijn. Om ook in deze ‘maatwerk’ te kunnen leveren, is dit artikel opgenomen.
Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.
Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.