| Overheidsorganisatie | Deelgemeente Amsterdam - Centrum |
|---|---|
| Officiële naam regeling | Beleidsregels voor mengformules Amsterdam Centrum 2006 |
| Citeertitel | Beleidsregels voor mengformules Amsterdam Centrum 2006 |
| Vastgesteld door | deelraad |
| Onderwerp | ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer |
| Eigen onderwerp | Ruimtelijke ordening, grondbeleid en bouwen |
Datum ondertekening inwerkingtredingsbesluit:
Bron bekendmaking inwerkingtredingsbesluit: Publicaties Stadsdeelbestuur 2006, Stadsdeelraad, Besluiten, 20 juli 2006-5
Algemene wet bestuursrecht, artikel 4:81
Geen
Datum inwerking- treding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerking- treding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 04-08-2006 | 05-10-2017 | nieuwe regeling | 04-08-2006 Publicaties Stadsdeelbestuur 2006, Stadsdeelraad, Besluiten, 20 juli 2006-5 | Publicaties Stadsdeelbestuur 2006, Stadsdeelraad, vergaderstukken, 20 juli 2006-5 |
In deze notitie ‘Beleidsregels voor mengformules’ zijn criteria vastgesteld waaraan zogenoemde mengformules moeten voldoen. Van een mengformule is sprake wanneer in een winkel of in consumentverzorgende dienstverlening (dat wil zeggen: een kantoor met een publieks- of baliefunctie zoals een reisbureau of een internetgelegenheid) tegen betaling etenswaren en/of dranken worden verstrekt voor gebruik ter plaatse, in een zaak die geen (planologische) hoofdbestemming horeca heeft.
De notitie richt zich uitsluitend op mengformules in winkels en consumentverzorgende diensten. De reeds bestaande regelgeving voor additionele horeca in voorzieningen, zoals een foyer in een bioscoop of een theater, staat buiten deze regeling en blijft afzonderlijk van kracht.
Aan de hand van de in deze notitie opgenomen criteria kunnen mengformules per initiatief worden getoetst op hun gewenstheid en op korte termijn ruimtelijk-planologische mogelijk worden gemaakt door middel van een buitenplanse vrijstelling op het bestemmingsplan (Artikel 19).
Voor het goed regelen van de mengformules is op langer(e) termijn een ruimtelijk-planologische regeling noodzakelijk. Het uitwerken van die ruimtelijk-planologische regeling is een vervolgstap op de in deze notitie vastgestelde criteria en komt in een later stadium aan bod. Aan het eind van deze notitie wordt wel kort een aantal aanbevelingen gedaan voor die ruimtelijk-planologische uitwerking.
Mengformules waarbij in een winkel of in een consumentverzorgende dienst een beperkt deel van de ruimte wordt gebruikt als service aan de klanten in de vorm van een beperkte zitruimte waar de winkelklanten warme en koude dranken en broodjes kunnen nuttigen, is geen nieuw fenomeen. De afgelopen jaren komen bij het stadsdeel regelmatig vragen en initiatieven binnen voor het vestigen van mengformules.
Tot dusver beschikt het stadsdeel echter niet over beleidsregels voor mengformules, terwijl dit gezien de maatschappelijke ontwikkelingen en de regelgeving die elders wordt en is ontwikkeld wel gewenst is. Bovendien kunnen mengformules een bijdrage leveren aan het vestigingsklimaat voor (startende) ondernemers. Het bieden van de mogelijkheid om een bedrijf uit te breiden met ondersteunende horeca-activiteiten in de vorm van (bijvoorbeeld) het maken van een koffiecorner, bevordert de slagings- en overlevingskansen van bijzondere en (zeer) specialistische winkels. Dit heeft tot direct gevolg dat daarmee de gevarieerdheid van het winkelaanbod in stand blijft en wordt bevorderd.
Het doel van deze notitie is daarmee als volgt:
Het doel van deze notitie is het vaststellen van criteria voor mengformules die voor iedereen -dat wil zeggen stadsdeel, bewoners en ondernemers- helder, hanteerbaar en handhaafbaar zijn en op basis waarvan initiatieven voor mengformules op korte termijn mogelijk kunnen worden gemaakt.
Bovenstaande doelstelling heeft geleid tot de volgende aanpak.
Allereerst is in Hoofdstuk 3 de definitie gegeven voor mengformules en wordt ingegaan op de begripsomschrijving van de winkels en consumentverzorgende diensten waarvoor de beleidsregels gelden.
Vervolgens zijn in Hoofdstuk 4 de aan de criteria ten grondslag liggende randvoorwaarden en uitgangspunten weergegeven. Bij de randvoorwaarden gaat het om (beleids)regels die voortvloeien uit andere (algemene) beleidsstukken en verordeningen. De randvoorwaarden en uitgangspunten te samen vormen het beleidskader voor de criteria voor de mengformules.
Op basis van de randvoorwaarden en uitgangspunten zijn vervolgens in hoofdstuk 5 de criteria voor mengformules geformuleerd.
Hoofdstuk 6 gaat in op de wijze waarop de beleidsregels door het stadsdeel worden uitgevoerd.
In Hoofdstuk 7 is, tot slot, een aantal aanbevelingen opgenomen voor de manier waarop de criteria in ruimtelijk-planologische regelgeving worden vertaald en welke vervolgstappen nodig zijn om de beleidsregels in werking te laten treden.
Voorafgaand aan het formuleren van de criteria, wordt eerst de definitie gegeven voor mengformules en een aantal relevant begrippen omschreven.
De definitie van een mengformule is als volgt:
Van een mengformule is sprake wanneer tegen betaling etenswaren en/of dranken worden verstrekt voor gebruik ter plaatse in een zaak die geen (planologische) hoofdbestemming horeca heeft. Voorbeelden van mengformules zijn het verkopen en ter plaatse aan tafeltjes en stoeltjes nuttigen van dranken en etenswaren in speciaalzaken met zoetwaren (softijs), het nuttigen van belegde broodjes in een slagerswinkel en een koffiehoek in een (banket)bakkerswinkel, boekenzaak of een internetgelegenheid.
De criteria voor mengformules hebben uitsluitend betrekking op winkels en consumentverzorgende dienstverlening. De bestaande regeling voor additionele horeca in voorzieningen (bijvoorbeeld een foyer in een theater) staat los van de mengformules en blijft onveranderd van kracht.
Bij consumentverzorgende diensten gaat het om kantoren en ondernemingen met een publieks- en/of baliefunctie. Anders dan in winkels worden geen goederen verkocht, maar wordt in de vorm van tijd (uren) een dienst aangekocht of ingehuurd (bemiddeling) bij een zelfstandige ondernemer. Deze diensten hebben in de regel dezelfde ruimtelijke uitstraling als winkels (vaak gevestigd in winkelstraten en de diensten worden -net als in winkels- veelal aangeboden via een balie). Voorbeelden van deze consumentverzorgende diensten zijn: reisbureaus, uitzendbureaus, makelaars, bankfilialen, internetgelegenheden, kopieerwinkels, gereedschapverhuur en dergelijke. 1
In dit hoofdstuk worden de aan de criteria ten grondslag liggende randvoorwaarden en uitgangspunten kort toegelicht. De randvoorwaarden en uitgangspunten vormen te samen het beleidskader voor de criteria.
Het belangrijkste algemene uitgangspunt bij mengformules is dat de hoofdfunctie (winkel, dienstverlening) behouden blijft. De nevenfunctie (de mengformule) wordt toegestaan als een extra service aan de winkelklanten. Door mengformules toe te staan wordt het mogelijk om een gevarieerd winkelbestand in stand te houden en te bevorderen. Het is niet gewenst dat de horeca-activiteit als zelfstandige horeca gaat functioneren. Onderstaande criteria hebben daarom met name betrekking op het functioneren van de mengformule als nevenactiviteit.
Algemene (wettelijke) randvoorwaarden zijn:
Drank- en Horecawet
De volgende randvoorwaarden komen voort uit de Drank- en Horecawet:
- Verkoop en consumptie van sterk-alcoholische dranken is in een winkel niet toegestaan.
- Verkoop van zwak-alcoholische dranken in een winkel is uitsluitend toegestaan in winkels waar overwegend levensmiddelen en tabak worden verkocht; consumptie ter plaatse is niet toegestaan. Overigens ligt hier óók een relatie met de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). De APV staat verkoop van alcoholhoudende dranken in snackbars niet toe.
- Indien ter plaatse wel alcohol wordt geconsumeerd, dan is sprake van horeca; daarbij wordt geen onderscheid gemaakt naar zwak-alcoholische of sterk-alcoholische dranken: ‘alcohol schenken is alcohol schenken en altijd horeca’.
Dit betekent dat er bij het schenken van alle soorten alcohol altijd sprake is van een (in de Drank- en Horecawet bedoelde) ‘lokaliteit’. Deze lokaliteit moet altijd ten minste 35 m2 groot zijn en voldoen aan de andere eisen die de Drank- en Horecawet aan een ‘lokaliteit’ stelt, zoals een fysieke scheiding met de verkoop van artikelen. (zie ook hierna bij de oppervlaktecriteria)
Exploitatievergunning
Voor de mengformule (de horeca-activiteit) is -zoals voor (vrijwel) alle vormen van horeca- altijd een exploitatievergunning vereist.
Bouwvergunning
Indien ten behoeve van een mengformule gebouwd of verbouwd moet worden, is een bouwvergunning verplicht.
Bestemmingsplan
In het bestemmingsplan wordt zelfstandige horeca als zodanig op de plankaart opgenomen. Dat geldt niet voor additionele horeca in voorzieningen als theaters en bioscopen. Aangezien bij mengformules in winkels en diensten de horeca-activiteit eveneens aanvullend is op de hoofdactiviteit, worden ook mengformules niet als zodanig op de plankaart aangeduid. 2Omdat het bij mengformules wel altijd gaat om een (gedeeltelijke) gebruiksverandering, is het volgen van een planologische procedure wel verplicht (binnenplanse of buitenplanse vrijstelling op het bestemmingsplan; zie verder in Hoofdstuk 7. Aanbevelingen).
Bovenstaande randvoorwaarden en uitgangspunten hebben geleid tot de volgende criteria voor mengformules. Er zijn twee soorten criteria:
Objectieve criteria
Bij de ‘objectieve criteria’gaat het om de vorm en invulling van de mengformule. Het gaat om de criteria die altijd en voor alle mengformules gelden.
Kwaliteitscriteria
Bij het volgen van een vrijstellingsprocedure (een binnenplanse vrijstelling in het bestemmingsplan of een buitenplanse vrijstelling door middel van Artikel 19) kan tevens een toets op de ruimtelijke gewenstheid worden opgenomen.
De volgende criteria gelden altijd, voor alle mengformules (en zijn objectief te beoordelen). Zolang aan deze criteria wordt voldaan, is de aanvullende horeca dusdanig ondergeschikt aan de hoofdactiviteit (de winkel of de dienstverlening) dat er geen sprake is van omzetting van de hoofdactiviteit van winkel of dienst naar horeca.
Van een mengformule is slechts sprake als wordt voldaan aan de volgende criteria:
De openingstijden van de mengformule dienen overeen te komen met de openingstijden van de hoofdactiviteit.
Het deel van het nettoverkoopvloeroppervlak dat in gebruik is bij de mengformule mag ten hoogste 20% van dat netto verkoopvloeroppervlak zijn, met een absoluut maximum van 20 m2 netto vloeroppervlak.
Om ervoor te zorgen dat de mengformule van ondergeschikt belang is en blijft, is aan de mengformule een maximaal vloeroppervlak verbonden dat afhankelijk is van het verkoop-vloeroppervlak: dat deel van de winkel of dienst dat toegankelijk is voor het publiek (het netto verkoopvloeroppervlak). Daarbij geldt een absoluut maximum van 20 m2. Dit absoluut maximum van 20 m2 betekent dat (conform de Drank- en Horecawet) in mengformules het schenken van alcohol is uitgesloten. In voorbeelden van mengformules elders (De Pijp en Hoogvliet) is aan de mengformules eveneens een absoluut maximum verbonden waarbij het schenken van alcohol is uitgesloten (respectievelijk 20 en 10 m2).
| Verkoopvloer in m2 | Mengformule in m2 (max.) | Aantal 4-persoons tafeltjes (richtlijn) | |
|---|---|---|---|
| 40 | 8 | 2 | |
| 60 | 12 | 3 | |
| 80 | 16 | 4 | |
| 100 | 20 | 5 | |
| >100 | 20 | 5 | |
| Oppervlakte in m2 is steeds het netto vloeroppervlak |
De mengformule mag niet worden geplaatst aan de gevel waar de ingang van de hoofdactiviteit zit.
Op deze manier blijft de onderneming de uitstraling houden van de hoofdactiviteit (de winkel of de consumentverzorgende dienstverlening). Het kan voorkomen dat een onderneming gevestigd is op een hoekpunt en niet alleen etalageruimte en/of ramen heeft aan de voorgevel maar ook in de zijgevel. In dit soort bijzondere gevallen kan het zijn dat de (niet aan de voorgevel geplaatste) horeca-activiteit zichtbaar is in de zijgevel. Zolang de horeca-activiteit niet zichtbaar is vanaf de voorgevel en aan die voorgevel uitsluitend de hoofdactiviteit zichtbaar is, is dit geen bezwaar.
De mengformule dient te passen binnen de categorie koffie- en theeschenkerij, lunchroom, ijssalon en dergelijke (in overeenstemming met horeca-categorie IV zoals opgenomen in de bestemmingsplannen).
Een mengformule met activiteiten die overeenkomen of lijken op café, fastfood of nachtzaak / discotheek / zalenverhuur is niet toegestaan.
De mengformule mag geen eigen ingang aan de straat hebben en mag geen terras exploiteren.
Dit laatste dient opgenomen te worden in de exploitatievergunning.
Voor de mengformule mag geen reclame worden gemaakt (bijvoorbeeld via uithangborden, menukaarten voor het raam, ‘sandwichborden’ op straat, in de media en dergelijke).
Ook dit dient opgenomen te worden in de exploitatievergunning.
Als aan één of meerdere van bovenstaande criteria niet wordt voldaan, dan is geen sprake van een mengformule maar van horeca als hoofdactiviteit.
Zoals hierboven aangegeven worden mengformules, vooruitlopend op de te ontwikkelen ruimtelijk-planologische uitwerking, door middel van een Artikel 19 - procedure op korte termijn mogelijk gemaakt.
Ten behoeve van de Artikel 19-procedure (of een binnenplanse vrijstelling in het bestemmingsplan) is aanvullend op bovenstaande toets op de objectieve criteria, een toets opgenomen op de ruimtelijke gewenstheid van een initiatief. Aan de hand van de volgende criteria wordt een afweging gemaakt of een bepaald initiatief op een bepaalde locatie wel of niet gewenst is:
In het algemeen geldt dat bij een initiatief voor een mengformule moet worden gedacht aan winkels met een assortiment waarvoor de klant langere tijd in de winkel verblijft (bijvoorbeeld boeken, cd’s) of winkels waarbij een mengformule in het verlengde ligt van de hoofdactiviteit (bijvoorbeeld een bakkerswinkel).
Tevens geldt dat het initiatief dient bij te dragen aan een verbetering van de kwaliteit, het karakter en de gevarieerdheid van het (winkel)aanbod in de (winkel)straat en omgeving, en géén afbreuk mag doen aan de functiemenging en het woon- en leefklimaat in de (winkel)straat en omgeving.
Om de uitvoering van deze beleidsregels voor initiatiefnemers zo eenvoudig en praktisch mogelijk te houden, worden de regels als volgt uitgevoerd.
Centraal aanspreekpunt voor initiatieven bij het stadsdeel is de accountmanager horeca bij het Informatiepunt Bouwinitiatieven (IPB). Deze accountmanager vormt naar buiten toe één loket. De accountmanager informeert en adviseert initiatiefnemers met betrekking tot de criteria voor mengformules en de vereiste vergunningen.
Voor het verzoeken voor het mogen hebben van een mengformule komt een apart aanvraagformulier voor mengformules ter beschikking. Dit aanvraagformulier doet dienst als verzoek om vrijstelling en melding aan het stadsdeel.”
De accountmanager is tevens het centrale punt voor concrete verzoeken voor mengformules. Indien een concreet verzoek binnenkomt (verzoek voor het voeren van een Artikel 19-procedure, verzoek voor een exploitatievergunning en eventueel een bouwaanvraag) dan worden de relevante stukken doorgegeven aan het Afwegingsoverleg en aan de inspecteur van de afdeling Vergunningen Bouw. Deze zet het verzoek uit bij de afdeling Ruimtelijk Beleid (RuB) voor ruimtelijk advies en de afdeling Vergunningen Gebruik ten aanzien van de exploitatievergunning.
De afdelingen Ruimtelijk Beleid en Vergunningen Gebruik rapporteren hun adviezen terug naar de inspecteur Vergunningen Bouw, die alle informatie vervolgens doorgeeft aan de accountmanager horeca. Deze laatste informeert vervolgens de initiatiefnemer over te ondernemen stappen, de adviezen, de afgegeven vergunning(en) et cetera.
Om aanvragen zo spoedig mogelijk te laten verlopen, wordt bij het aanvragen van een exploitatievergunning voor een mengformule in beginsel geen actieve Bibob-toets gedaan, tenzij daarvoor aanleiding is. Dat laatste kan het geval zijn op indicatie van het Van Traa-team, vanuit eigen waarneming of indien er andere aanwijzigen zijn.
Het eerste jaar dat de beleidsregels van kracht zijn, wordt in praktijk bekeken hoe de beleidsregels werken. Na een jaar wordt de werking van de beleidsregels geëvalueerd.
Conform de APV is voor een mengformule op dit moment een exploitatievergunning verplicht. Dit betekent tevens dat bij elke aanvraag actief getoetst moet worden aan de Wet Bibob. In de toekomst wordt deze vergunningplicht voor mengformules wellicht uit de APV geschrapt. Op het moment dat dat voorstel wordt aangenomen, vervalt ook de Bibob-toets. Vooruitlopend op deze ontwikkeling is voorgesteld om bij het ingaan van de Beleidsregels voor mengformules geen actieve Bibob-toets te doen, tenzij daarvoor aanleiding is. Als in de APV de vergunningplicht voor mengformules is geschrapt, is er geen aanleiding meer om aanvragen voor een mengformule door de afdeling Vergunningen Gebruik van het stadsdeel te laten beoordelen.
Bovenstaande criteria vormen een toetsingskader om mengformules mogelijk te maken. De daarbij te volgen procedure is het verlenen van een (buitenplanse) vrijstelling op het bestemmingsplan: Artikel 19. Daarbij wordt getoetst op zowel de vorm en invulling van de mengformule (de objectieve criteria) als de gewenstheid van een mengformule op een bepaalde locatie (de kwaliteitscriteria). Indien het uitsluitend gaat om een gedeeltelijke gebruiksverandering (zonder dat er verbouwd wordt), dan is de te volgen procedure die van de Artikel 19.3. Indien er (tevens) verbouwd wordt, dan is de te volgen procedure die van Artikel 19.2.
De Artikel 19 - procedure kan worden gevolgd voor zowel de lopende zaken als nieuwe initiatieven. Omdat bij deze procedure elk geval apart afgewogen, wordt per geval maatwerk geleverd. 3Een voordeel van het op deze wijze mogelijk maken van mengformules is dat, vooruitlopend op de ruimtelijk-planologische uitwerking, kan worden geëvalueerd of bovenstaande beleidsregels in de praktijk voldoen en dat eventuele kinderziektes kunnen worden gecorrigeerd.
Voor het goed regelen van de mengformules is op termijn een ruimtelijk-planologische uitwerking nodig. Aanbevolen is om bovenstaande criteria te vertalen in de te vernieuwen bestemmingsplannen, door hierin een binnenplanse vrijstellingsbevoegdheid voor mengformules opnemen. Voordelen van een dergelijke regeling zijn:
- Binnen de criteria blijft de winkelfunctie behouden;
- Aan de vrijstelling kunnen dezelfde voorwaarden worden gesteld als bij de Artikel 19 - procedure: een toets op zowel de vorm en invulling van de mengformule (de objectieve criteria) als de gewenstheid van een mengformule op een bepaalde locatie (de kwaliteitscriteria);
- Gebieds- dan wel straatgericht toestaan of uitsluiten is mogelijk (ruimtelijk maatwerk en ruimtelijke afweging);
- Het is een heldere en transparante regeling.
Bij deze ruimtelijk-planologische uitwerking zijn de volgende aandachtpunten meegewogen.
- In de uitwerking van de Nota Integrale Handhaving hebben de mengformules vooralsnog een lage prioriteit: er zal alleen worden gehandhaafd in geval er schriftelijke klachten bij het stadsdeel binnenkomen. Daar staat echter tegenover dat het bestuur de handhavingsprioriteiten jaarlijks vaststelt. Indien nodig kan handhaving van mengformules in een later stadium een hogere prioriteit worden gegeven. Dit zal echter vrijwel altijd ten koste gaan van de handhaving op andere thema’s.
- Op bovenstaande manier zijn mengformules mogelijk te maken in de volgende drie nog te vernieuwen bestemmingsplannen: Plantagebuurt, Oostelijke Eilanden en Valkenburg/Rapenburg. In de bestemmingsplangebieden waarin mengformules (nog) niet zijn geregeld, kunnen zij mogelijk worden gemaakt door middel van bovenstaande Artikel 19 - procedure.
- Het eerste jaar dat de beleidsregels van kracht zijn, wordt in praktijk bekeken hoe de beleidsregels werken en hoeveel verzoeken om vrijstelling (Artikel 19) bij het stadsdeel binnen komen. Na een jaar wordt de werking van de beleidsregels geëvalueerd. Op dat moment wordt bekeken of het maken van een facet-bestemmingsplan voor mengformules noodzakelijk is. Voor dat laatste is op dit moment niet gekozen, omdat het maken van een facet-bestemmingsplan (in dit geval voor het ene aspect mengformules) een zeer zware druk legt op de beperkt aanwezige capaciteit en omdat de eenmaal opgestarte procedure (vanwege de wettelijke termijnen) niet meer kan worden onderbroken. Dat kan betekenen dat de vernieuwingsoperatie bestemmingsplannen doorkruist kan worden, doordat de daarvoor benodigde capaciteit dan niet meer voorhanden is. Zoals hierboven aangegeven kunnen de beleidsregels wel worden meegenomen in de volgens de vernieuwingsoperatie te vernieuwen bestemmingsplannen.