Beheerstaken Externe Veiligheid

Bijlage 1 bestuurlijke verklaring EV

• 1.

  Strategisch beleid

• -

  De gemeente heeft een strategisch beleidskader vastgesteld waarin de visie, ambities en acties op het gebied van externe veiligheid (EV) zijn opgenomen. Dit beleidskader is vertaald naar de structuurvisie ruimtelijke ordening van de gemeente.

De gemeente Veghel heeft in april 2009 de beleidsvisie externe veiligheid vastgesteld. De beleidsvisie heeft tot doel kaders te scheppen omtrent risico’s waaraan burgers in hun leefomgeving worden blootgesteld door activiteiten met gevaarlijke stoffen. In dit document is het gewenste beleid voor de verschillende risicobronnen vastgelegd. Hiervoor wordt aandacht besteed aan de beheersing van de risico’s die gepaard gaan met het gebruik, de opslag en het vervoer van gevaarlijke stoffen (zoals LPG of ammoniak) over de weg, water, spoor en door buisleidingen.

Daarnaast biedt de beleidsvisie een toetsingskader bij besluitvorming in het kader van de Wet op de ruimtelijke ordening (Wro), de Wabo, de Wet milieubeheer en de Woningwet. Het telkens opnieuw (uitgebreid) motiveren van dergelijke besluiten ten aanzien van externe veiligheid kan hierdoor achterwege blijven.

De gemeente Veghel kiest in haar beleidsvisie voor een gebiedsgerichte benadering waarbij de veiligheidsambities worden gedifferentieerd naar gebiedstype. Op de ene plek kiest de gemeente voor wonen, op de andere ligt het accent op bedrijvigheid. Er worden drie gebiedstypen onderscheiden: risicoluw gebied, gemengd gebied en intensief gebied. Voor elk gebiedstype is een eigen veiligheidsambitie vastgesteld. Deze veiligheidsambitie zegt iets over de mogelijkheden die er in het betreffende gebied bestaan om ontwikkelingen te laten plaatsvinden. De benodigde acties om de visie op externe veiligheid te realiseren zijn vastgelegd in het basisdocument en het werkprogramma. Laatstgenoemde documenten worden momenteel geactualiseerd.

Momenteel wordt gewerkt aan een nieuwe structuurvisie voor de gehele gemeente Veghel. Hierin zal de beleidsvisie externe veiligheid worden meegenomen. Dit zal doorwerken in ruimtelijke plannen die voortvloeien uit de structuurvisie, waaronder bestemmingsplannen.

• 2.

  Operationeel beleid

• -

  De gemeente heeft operationeel beleidskader voor de uitvoering van de EV-taken en EV verankerd in ander operationeel beleid.

Beheer van de risico-informatie van stationaire risicobronnen, buisleidingen en transportroutes, waarvoor de registratieverplichting geldt conform wet- en regelgeving.

De risicokaart (RRGS en ISOR) wordt door de gemeente zelf bijgehouden (al dan niet met ondersteuning van het RMB). Het RRGS (en ISOR) is de basis waarop de uitvoering van de EV-taken is gebaseerd. Het is daarom een van de beleidsuitgangspunten om de risico-informatie zo actueel mogelijk te houden. Om een juiste invoer van gegevens in het RRGS (en ISOR) te stroomlijnen wordt een beheerdocument risico-informatie gemeente Veghel opgesteld.

Beoordeling van het aspect externe veiligheid in omgevingsvergunningen.

In de beleidsvisie externe veiligheid is de omgang met externe veiligheid in omgevingsvergunningen vastgelegd. Vergunningverleners beschikken daartoe over basiskennis van externe veiligheid. Zie verder de toelichting onder punt 3: planning en control.

Handhaving en toezicht op het aspect externe veiligheid

In 2010 is het handhavingbeleidsplan 2010-2014 vastgesteld. Op basis van dit beleidsplan wordt jaarlijks een handhavinguitvoeringsprogramma opgesteld. Met dit programma wordt het handhaven in de gemeente Veghel uniform en transparant. (Brand)Veiligheid en milieu zijn thema’s die hierin terugkomen. In het programma is verder een prioriteitstelling opgenomen, waaruit volgt dat (o.a.) voor milieumeldingen (klachten) en activiteitenbesluit type C-bedrijven de hoogste prioriteit hebben. Door middel van een beschrijving van de toezichtstrategie is aangegeven hoe deze prioriteiten worden aangepakt. Het opstellen van een handhavingprogramma voor milieutaken is een verplichting, volgend uit het Besluit kwaliteitseisen handhaving milieubeheer.

Beoordeling van het aspect externe veiligheid in bestemmingsplannen.

De uitgangspunten (o.a. gebiedsgerichte benadering) voor de omgang met het aspect externe veiligheid in bestemmingsplannen zijn vastgelegd in de beleidsvisie externe veiligheid.

Verantwoording van het groepsrisico (inclusief bestuurlijke afweging).

In de beleidsvisie externe veiligheid zijn de afwegingen ten aanzien van de verantwoording van het groepsrisico opgenomen. De verplichte verantwoording van het groepsrisico wordt aangegrepen om externe veiligheidsrisico’s vroeg in het planproces te betrekken. Hierdoor wordt een versnipperde aanpak voorkomen, de besluitvorming tot een afweging van nut en noodzaak verbreed; de maatregelen om risico’s te beperken op de agenda verkregen, de zelfredzaamheid verhoogd en de mogelijkheden van de hulpdiensten bevorderd. In de beleidsvisie is aangegeven hoe aan dit punt invulling wordt gegeven.

Oplossen van (latente) saneringssituaties.

De gemeente Veghel heeft in de beleidsvisie externe veiligheid vastgelegd dat kwetsbare objecten zich niet mogen vestigen binnen het grenswaardengebied van risicobronnen. Hierdoor zijn nieuwe saneringssituaties uitgesloten. Dit gebeurt door externe veiligheid te reguleren met behulp van de bestemmingsplannen. De bestemmingsplannen worden geactualiseerd zodat ook (eventuele) latente saneringssituaties worden opgelost.

Uitvoering van risicocommunicatie waarbij externe veiligheid een onderdeel vormt.

Burgers kunnen relevante informatie over externe veiligheid terugvinden op de gemeentelijke website. Hierop staat aangegeven hoe binnen de gemeente Veghel met het aspect externe veiligheid wordt omgegaan. Vanaf de website zijn koppelingen gelegd met de Brabantse risicokaart en de aanpak van het Rijk (Denk Vooruit).

Gemeenten hebben – indien van toepassing – het aspect externe veiligheid verankerd in overig uitvoeringsbeleid (zoals integraal veiligheidsbeleid, ruimtelijke ordeningsbeleid, milieubeleid, etc.).

De gemeente Veghel beschikt over een kadernota Integrale Veiligheid. In dit beleid is de systematiek en werkwijze van het integraal veiligheidsbeleid vastgelegd, zijn de partners benoemd, zijn doel en ambitieniveau vastgesteld en zijn de veiligheidsvelden benoemd: veilige woon- en leefomgeving, bedrijvigheid en veiligheid, jeugd en veiligheid, fysieke veiligheid (inclusief externe veiligheid) en integriteit en veiligheid. Gekoppeld aan de kadernota is het Integraal Veiligheidsprogramma (IVP), dat tweejaarlijks wordt opgesteld. Hierin worden alle veiligheidsonderwerpen gepresenteerd, die in Veghel actueel zijn (waaronder externe veiligheid).

Het evenementenbeleid van de gemeente Veghel is vastgesteld in 2007 en herzien in 2011. De nota geeft organisatoren van evenementen duidelijkheid over de mogelijkheden en onmogelijkheden rondom evenementen. Tevens is de nota bedoeld als een integrale (werk)handleiding voor ambtelijke medewerkers. Binnen de gemeente Veghel worden jaarlijks tal van evenementen georganiseerd,

met een grote variëteit. Ze dragen bij aan de betrokkenheid en trots op de eigen woonplaats en het verbeteren van het imago. Het evenementenbeleid is breed van opzet, maar kent geen directe link met EV-beleid. In 2013 wordt het evenementenbeleid geactualiseerd. Hierbij zal ook aandacht worden besteed aan externe veiligheid.

• 3.

  Planning en control

• -

  De gemeente heeft alle noodzakelijk capaciteit en financiële middelen geborgd om de EV-taken te kunnen uitvoeren en de gestelde ambities te kunnen bereiken door het uitvoeren van de opgenomen acties.

De gemeente Veghel stelt jaarlijks een activiteitenprogramma EV op. Hierin worden noodzakelijke acties opgenomen om de ambities uit de beleidsvisie EV te realiseren. Het activiteitenprogramma dient tevens ter verantwoording van de subsidie die door de provincie Noord-Brabant ter beschikking wordt gesteld. De activiteiten voor externe veiligheid zijn verder opgenomen in het afdelingsplan en begroting van Vergunningen en Handhaving. Met zowel het activiteitenprogramma EV als de vermelding in het afdelingsplan en begroting wordt de noodzakelijke capaciteit en financiële middelen geborgd. De provinciale subsidie zal vanaf 2014 rechtstreeks worden overgemaakt naar de gemeente; het labelen en borgen hiervan zal in de actualisatie van het basisdocument en werkprogramma worden meegenomen (zie ook punt 1).

De resultaten van het activiteitenprogramma worden gemonitord en geëvalueerd in het interne specialistenoverleg en – zo nodig – in breder verband. Jaarlijks worden de resultaten gerapporteerd aan het college.

• -

  De expertise op het vlak van EV bij de gemeente voldoet aan de kwaliteitscriteria EV zoals opgenomen in de maatlat externe veiligheid en de eindrapportage ontwikkeling kwaliteitscriteria transitieprogramma (KPMG).

Door de gemeente is in een eerder stadium beoordeeld of wordt voldaan aan de KPMG-criteria. Deze criteria zijn echter niet actueel meer. Een toetsing zal plaatsvinden aan de Kwaliteitscriteria 2.1 van het PUmA (Programma Uitvoering met Ambitie). Voor zover deze taken al niet worden overgedragen aan de RUD per 1 april 2013, zal daar waar niet kan worden voldaan aan de kwaliteitscriteria alsnog overdracht plaatsvinden aan de RUD.

• -

  Bij de gemeente is een EV- of milieuadviseur aanwezig die als verbindende schakel fungeert tussen de taakvelden en EV-specialisten.

Binnen de gemeente Veghel worden verschillende functies onderscheiden die betrokken zijn bij externe veiligheid. Dit zijn de specialist externe veiligheid, vergunningverleners, toezichthouders/handhavers en RO-medewerkers.

Specialist externe veiligheid

De specialist externe veiligheid fungeert als spin in het gemeentelijke externe veiligheidsweb. Hij/zij heeft ondermeer een signaal- en adviesfunctie. De specialist is werkzaam bij de afdeling Vergunningen & Handhaving. Van hieruit is hij/zij verantwoordelijk voor de uitvoering en het bijsturen van het externe veiligheidsbeleid. Ook wordt ervoor gezorgd dat dit beleid doorwerkt in andere beleidsvelden zoals integrale veiligheid en ruimtelijke ordening. Hij/zij signaleert en adviseert het bestuur over nieuwe ontwikkelingen in het werkveld. Hiervoor onderhoudt hij/zij contacten met relevante partners zoals de provincie Noord-Brabant, het RMB en buurgemeenten. Daarnaast verzorgt hij/zij adviezen ten behoeve van vergunningverlening, handhaving en (afwijkingen) van bestemmingsplannen.

  Vergunningverleners

Vergunningverleners hebben basiskennis van externe veiligheid. Deze kennis stelt hen in staat om tijdig te signaleren wanneer externe veiligheid een rol speelt en hiervoor advies in te winnen bij de specialist externe veiligheid. De specialist beoordeelt of hij/zij dit kan afhandelen en wanneer eventueel ondersteuning nodig is van het RMB. Vanaf 2013 zullen deze werkzaamheden bij de RUD Brabant Noord komen te liggen.

Toezichthouders/ handhavers

Voor toezichthouders/handhavers geldt hetzelfde als voor vergunningverleners: zij hebben basiskennis van externe veiligheid. Dit stelt hen in staat om tijdig te signaleren wanneer inzet van de specialist externe veiligheid nodig is. Deze taakverdeling is ook expliciet vastgelegd in het Handhavingbeleidsplan 2011-2014 van de gemeente Veghel. Ook hier geldt dat deze taken vanaf 2013 bij de RUD Brabant Noord komen te liggen.

RO-medewerkers

Bij de RO-medewerkers is bekend dat EV een belangrijk afwegingskader is binnen hun werkveld. RO-medewerkers kunnen bij ruimtelijke plannen gebruik maken van de interne signaleringskaart EV. Deze is bedoeld om na te gaan waar externe veiligheid (mogelijk) een rol speelt. Indien dit het geval is, worden de plannen ter advisering doorgestuurd naar de specialist externe veiligheid.

• -

  Bij de gemeente is de (basis)kennis aanwezig om de relevantie van EV in een dossier te kunnen bepalen en de implicaties van een EV-advies volwaardig mee te kunnen nemen in de afweging.

Zie onderbouwing bovenstaand punt.

• -

  De aanwezige EV-deskundigen die bestuurlijk of ambtelijk adviseren bij de gemeente, beschikken over de juiste competenties, waaronder inlevingsvermogen, integraal denken en werken, en oplossingsgerichtheid.

Van de specialist externe veiligheid - die een centrale rol vervult aangaande EV – wordt verwacht dat deze beschikt over de kerncompetenties (betrokken, professioneel, klantgericht, resultaatgericht en samenwerking) en specifieke competenties (omgevingsbewust, (probleem)analytisch vermogen, plannen en integraal denken). Dit wordt vastgelegd in het functieprofiel van de specialist externe veiligheid (m.b.v. generieke en specifieke functieprofielen). In jaargesprekken komen deze competenties structureel aan de orde.

• 4.

  Voorbereiden

• -

  De gemeente heeft het aspect EV geborgd in de werkprocessen. Dit betekent dat de borging van de uitvoering van de EV-taken en de samenwerking tussen alle benodigde interne vakdisciplines betrokken worden bij het aspect EV.

De gemeente Veghel is momenteel bezig de werkprocesbeschrijvingen te herzien/ evalueren (Wabo-proces en RO-proces). De daarin voorkomende (sub)procesbeschrijvingen voor het onderdeel externe veiligheid zullen voor 1 januari 2013 gereed zijn. Deze zullen nauw gekoppeld worden aan de actualisatie van de beleidsvisie, het basisdocument en werkprogramma.

• -

  Binnen de gemeente is een heldere rolverdeling in verantwoordelijkheden en taken van proceseigenaren en EV-deskundigen.

De rolverdeling en taken zijn beschreven in de beleidsvisie externe veiligheid. De bestuurlijke coördinatie op het gebied van externe veiligheid valt onder de verantwoordelijkheid van de wethouder ruimtelijke ordening. De ambtelijke coördinatie ligt bij de specialist externe veiligheid. De rollen van de verschillende disciplines (milieu, ruimte en bouwen) en de Veiligheidsregio Brabant Noord zijn vastgelegd.

• -

  De gemeente heeft geborgd dat er voldoende expertise beschikbaar is in de diverse werkprocessen.

Binnen de gemeente Veghel is voldoende expertise beschikbaar. Deze kennis is zodanig dat in voldoende mate beoordeeld kan worden wanneer zeer specialistische hulp (het incidenteel uitvoeren van risicoberekeningen) noodzakelijk is. Bij de RO medewerkers is bekend dat EV een belangrijk afwegingskader is binnen hun werkveld. RO-medewerkers kunnen bij ruimtelijke plannen gebruik maken van de interne signaleringskaart EV. Deze is bedoeld om na te gaan waar externe veiligheid (mogelijk) een rol speelt. Indien dit het geval is, worden de plannen ter advisering doorgestuurd naar de specialist externe veiligheid. Daarnaast is er ook een overleg Milieu & Duurzaamheid, waarbij in een vroeg stadium gesignaleerd kan worden wanneer externe veiligheid van belang is bij ruimtelijke plannen en projecten. De vorming van de RUD Brabant Noord zal naar verwachting ook positief bijdragen aan het kennisniveau van EV bij vergunningverlening en toezicht/handhaving.

• -

  De EV-specialisten kunnen onafhankelijk toetsen, ofwel een “zuiver” risicobeeld schetsen. Dat wil zeggen niet bij voorbaat al ingeperkt of ingekleurd door politieke preferenties of financiële afwegingen.

Binnen de gemeente Veghel is integriteit een belangrijk speerpunt. Alle medewerkers leggen daartoe een ambtelijke eed af. Daarnaast zijn voor alle functies competenties vastgesteld, zoals onder punt 3 reeds is toegelicht. Verwacht mag worden dat de medewerkers, en ook de specialist externe veiligheid, met open houding vraagstukken en problemen benaderen.

• -

  Bij de gemeente is EV-deskundigheid op de locatie beschikbaar om basiskennis en ervaringsopbouw te ontwikkelen.

Binnen de gemeente is de afgelopen jaren deskundigheid opgebouwd bij de specialist externe veiligheid. Hij/zij stimuleert de opbouw van basiskennis en ervaring bij vergunningverleners, toezichthouders/handhavers en RO-medewerkers. Hierbij speelt ook het RMB een belangrijke rol. In RMB-verband wordt ook actief gewerkt aan het delen van EV-kennis, bijvoorbeeld via het regionaal ambtelijk overleg lucht, geluid en EV.

• 5.

  Uitvoering

De gemeente geeft uitvoering aan de EV-taken:

• -

  De gemeente beheert de risico-informatie van stationaire risicobronnen, transportroutes en vliegbewegingen, waarvoor conform wet- en regelgeving een registratieverplichting geldt, zodanig dat deze actueel, juist en volledig is vastgelegd in het RRGS.

De gemeente Veghel beheert de risico-informatie van stationaire risicobronnen, transportroutes en overige ramptypen, waarvoor conform wet- en regelgeving een registratieverplichting geldt, zodanig dat deze actueel, juist en volledig is vastgelegd in de nationale risicokaart (RRGS/ISOR). In voorkomende gevallen wordt het RMB ingeschakeld om de actualisatie uit te voeren. Dit is een extra waarborg van de kwaliteit van de ingevoerde gegevens, omdat het RMB deelneemt aan het Brabantse kernteam RRGS.

• -

  De gemeente heeft een verwijzing vanaf de gemeentelijke website naar de risicokaart voor haar eigen grondgebied.

De gemeente Veghel heeft een verwijzing vanaf de gemeentelijke website naar de risicokaart voor haar eigen grondgebied.

• -

  In omgevingsvergunningen is het aspect externe veiligheid meegenomen. De omgevingsvergunningen worden gehandhaafd op het aspect externe veiligheid.

In omgevingsvergunningen verleend door de gemeente Veghel is het aspect externe veiligheid meegenomen. De omgevingsvergunningen worden gehandhaafd op het aspect externe veiligheid. Dit wordt opgenomen in de beschrijving van het Wabo-proces van de afdeling Vergunningen en Handhaving.

• -

  In verkeersbesluiten is het aspect externe veiligheid meegenomen.

De gemeente Veghel neemt, indien nodig, het aspect externe veiligheid mee bij verkeersbesluiten. Uit inventarisaties van de risico’s is (tot nu toe) gebleken dat daartoe geen aanleiding was.

• -

  De gemeente zorgt voor een actueel inzicht in de risico’s over gemeentelijke wegen.

 De gemeente Veghel zorgt hiervoor door vierjaarlijks de EV-risico’s op gemeentelijke wegen te inventariseren.

• -

  In ruimtelijke plannen is het aspect externe veiligheid meegenomen.

In de ruimtelijke plannen van de gemeente Veghel wordt het aspect externe veiligheid meegenomen. Alle ruimtelijke plannen worden of zijn geactualiseerd binnen de daarvoor geldende wettelijke termijnen, hierbij is het aspect externe veiligheid meegenomen. Dit is geborgd in het werkproces voor het opstellen van ruimtelijke plannen.

• -

  De gemeente verantwoordt het groepsrisico in alle ruimtelijke plannen en omgevingsvergunningen waar dit conform wet- en regelgeving is vereist. Hierbij worden de stappen uit “Verantwoorde brandweer advisering externe veiligheid” doorlopen. Bij elke verantwoording van het groepsrisico vindt een bewuste bestuurlijke afweging en besluitvorming plaats van risico’s in de relatie tot de omvang van rampen.

De gemeente Veghel verantwoordt het groepsrisico in alle ruimtelijke plannen en omgevings-vergunningen, waar dit conform wet- en regelgeving is vereist. Hierbij worden de stappen uit “Verantwoorde brandweer advisering externe veiligheid” doorlopen. Bij elke verantwoording van het groepsrisico vindt een bewuste bestuurlijke afweging en besluitvorming plaats van risico’s in de relatie tot de omvang van rampen. Dit wordt opgenomen in de beschrijving van het subproces ‘EV in ruimtelijke plannen’ en dit wordt door de specialist externe veiligheid uitgedragen bij de

RO-medewerkers die het opstellen van bestemmingsplannen begeleiden.

• -

  De gemeente heeft alle saneringssituaties bij de Bevi-inrichtingen opgelost en actualiseert de bestemmingsplannen binnen de gestelde termijnen zodanig dat de latente saneringssituaties worden opgelost.

De gemeente Veghel heeft alle saneringssituaties bij de Bevi-inrichtingen opgelost en actualiseert de bestemmingsplannen binnen de gestelde termijnen zodanig dat (mogelijke) latente saneringssituaties worden opgelost.

• -

  De gemeente geeft uitvoering aan het communicatiebeleid van de veiligheidregio inzake risico’s rondom externe veiligheid.

De gemeente Veghel gaat uitvoering geven aan het communicatiebeleid van de Veiligheidsregio Brabant-Noord inzake externe veiligheid zodra dit beleid is opgesteld. De door de gemeente Veghel uit te voeren taken worden geborgd in het werkproces. Tevens wordt op de website van de gemeente Veghel aandacht besteed aan het aspect (externe) veiligheid en zijn diverse links geplaatst naar EV-relevante websites (o.a. Denk Vooruit en de Risicokaart).

• 6.

  Monitoring

• -

  De gemeente monitort jaarlijks de kwaliteitscriteria zoals genoemd in het Programma Brabant Veiliger 2011-2014.

Hiertoe wordt een activiteitenprogramma EV opgesteld. Dit programma wordt jaarlijks geëvalueerd en teruggekoppeld naar de manager van de afdeling Vergunningen en Handhaving. De manager bespreekt indien nodig afwijkingen en/of niet gehaalde doelstellingen met de wethouder ruimtelijke ordening (als bestuurlijk coördinator). Indien uit de evaluatie blijkt dat niet (meer) aan alle kwaliteitscriteria wordt voldaan, worden actiepunten opgenomen of bijgesteld in het activiteitenprogramma EV.

• 7.

  Rapportage, evaluatie en bijsturing

• -

  De gemeente evalueert jaarlijks aan de hand van de monitoring in hoeverre binnen de eigen organisatie voldaan wordt aan de kwaliteitscriteria en in hoeverre bijsturen binnen de organisatie noodzakelijk is.

De gemeente evalueert het activiteitenprogramma EV. Indien blijkt dat niet (meer) aan alle kwaliteitscriteria wordt voldaan, worden actiepunten opgenomen in het nieuwe activiteitenprogramma EV en het afdelingsplan van Vergunningen en Handhaving (zie ook punt 6).

• -

  De gemeente rapporteert jaarlijks de voortgang op de kwaliteitscriteria zoals genoemd in het Programma Brabant Veiliger 2011-2014.

De resultaten van de monitoring en evaluatie zoals hierboven opgenomen, worden jaarlijks gerapporteerd aan de wethouder ruimtelijke ordening. Een en ander vloeit ook voort uit de verantwoording van projecten, uren en gelden voor de subsidie Brabant Veiliger 2011-2014.

• -

  De gemeente implementeert nieuwe of gewijzigde wet- en regelgeving op EV en borgt deze in eigen beleid en uitvoering.

Het signaleren en gevolg geven aan nieuwe of gewijzigde wet- en regelgeving is een taak van de specialist externe veiligheid. Hij/zij informeert daarbij vergunningverleners, toezichthouders/

handhavers en RO medewerkers.

• -

  De gemeente stelt haar strategisch beleid bij indien uit de monitoring blijkt dat dit noodzakelijk is of wanneer actualisatie wettelijk gezien noodzakelijk is.

Indien uit monitoring/evaluatie blijkt, dat het strategisch beleid van de gemeente Veghel moet worden bijgesteld, dan wordt dit als actiepunt opgenomen in het jaarlijkse activiteitenprogramma EV. Dit is een taak van de specialist externe veiligheid.

Bijlage 2 verklarende woordenlijst

EV is specifieke en specialistische materie die ingrijpt in de dagelijkse praktijk van de ruimtelijke ordening en milieubeheer. Ter verduidelijking worden daarom in deze bijlage de belangrijkste (technische) begrippen toegelicht.

Beperkt kwetsbaar object

Beperkt kwetsbare objecten zijn verspreid liggende woningen en bedrijven waarin/waarbij groepen van minder dan 50 personen gedurende langere aaneengesloten tijd verblijven.

In de landelijke wetgeving wordt meer gedetailleerd beschreven wat er onder kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten wordt verstaan. Belangrijk is hierbij dat de opsomming in de wetgeving niet limitatief is, zodat er in verdere uitwerking van het beleid nog enige vrijheid rest.

Voor een actuele lijst met beperkt kwetsbare objecten die onder de reikwijdte van het Bevi vallen, wordt verwezen naar www.wetten.nl.

Bevi (Besluit externe veiligheid inrichtingen)

Het Bevi legt veiligheidsnormen op aanbedrijven die een risico vormen voor personen buiten het bedrijfsterrein. Bijvoorbeeld chemische fabrieken, LPG-tankstations en spoorwegemplacementen waar goederentreinen met gevaarlijke stoffen rangeren. Deze bedrijven verrichten soms risicovolle activiteiten dichtbij huizen, ziekenhuizen, scholen of winkels. Het besluit verplicht gemeenten en provincies wettelijk vanaf de inwerkingtreding van het besluit bij het verlenen van omgevingsvergunningen en het maken van ruimtelijke besluiten met EV rekening te houden. Het besluit is - op enkele onderdelen na - op 27 oktober 2004 in werking getreden.

Bevoegd gezag

Het bevoegd gezag is de overheidsorganisatie die verantwoordelijk is voor de naleving van bepaalde wetgeving. In de regel is de gemeente of de provincie het bevoegd gezag, maar een waterschap, of een ministerie kunnen ook bevoegd gezag zijn. Deze verantwoordelijkheid kan bestaan uit afgeven van vergunningen, maar ook uit handhaving en het vaststellen van een ruimtelijk besluit. Beheerders van (water)wegen, concessiehouders van buisleidingen en bedrijven zijn echter op de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor de veiligheid en naleven van regels.

Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen (cRnvgs)

De circulaire legt veiligheidsnormen vast rondom transportroutes en vormt de basis voor toekomstige wetgeving.

Externe veiligheid

Onder EV verstaat men het beheersen van risico's die voortvloeien uit de opslag, productie, het gebruik en vervoer van gevaarlijke stoffen. EV wordt in beeld gebracht op basis van de kans om buiten een inrichting te overlijden als rechtstreeks gevolg van een ongewoon voorval binnen die inrichting waarbij een gevaarlijke stof betrokken is.

Geprojecteerd object

Nog niet aanwezig object dat op grond van het voor het betrokken gebied geldende ruimtelijke besluiten toelaatbaar is. Het besluit vertaalt het PR naar een vaste afstand vanaf een referentiepunt (de risicobron) waarbinnen eisen gesteld worden aan de aanwezigheid van bebouwing. Het betreft hier zowel reeds aanwezige bebouwing als bebouwing die nog niet aanwezig is maar wel volgens het geldende ruimtelijke besluiten is toegestaan.

Gevaarlijke stof

Artikel 1, lid 1, onder g van het Bevi.

Grenswaarde

Een grenswaarde geeft de kwaliteit aan die op het aangegeven tijdstip moet zijn bereikt en die, waar zij aanwezig is, ten minste in stand moeten worden gehouden. Bij het begrip grenswaarde hoort de term ‘in acht nemen’. De term ‘in acht nemen’ betekent dat die waarde niet mag worden overschreden.

Groepsrisico (GR)

Het GR drukt de kans per jaar uit dat een groep mensen (minimaal 10) overlijdt, als direct gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen. Het GR is daarmee een maat voor de maatschappelijke ontwrichting bij een calamiteit. Het GR wordt bepaald binnen het invloedsgebied van een risicovolle activiteit. Dit invloedsgebied wordt begrensd door de 1% letaliteitsgrens (tenzij anders bepaald): de afstand waarop nog 1% van de blootgestelde mensen in de omgeving komt te overlijden bij een calamiteit met gevaarlijke stoffen. Het GR kan niet “op de kaart” worden weergegeven, maar wordt weergegeven in een grafiek waar de kans (f) afgezet wordt tegen het aantal slachtoffers (N): de fN-curve.

Het gemeentebestuur heeft beleidsruimte bij het toepassen van de hoogte van het GR bij ruimtelijke ontwikkelingen. Voor het GR geldt echter wel een verantwoordingsplicht. Het bevoegd gezag (vrijwel altijd gemeentebestuur) dient binnen het invloedsgebied een afweging te maken tussen het belang van de ruimtelijke ontwikkeling ten opzichte van het risico dat een groep mensen komt te overlijden als gevolg van een ramp of incident met gevaarlijke stoffen. Ook eventueel te nemen maatregelen en restrisico's dienen in de verantwoording opgenomen te worden.

Zie verder: artikel 1,lid 1, onder j van het Bevi.

Inrichting

Elke door de mens bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid die binnen een zekere begrenzing pleegt te worden verricht. In de praktijk wordt in plaats van ‘inrichting’ vaak gesproken van ‘bedrijf ’.

Invloedsgebied

Gebied waarin de hoogte van het groepsrisico nagegaan moet worden. Dit invloedsgebied wordt begrensd door de 1% letaliteitsgrens (tenzij anders bepaald): de afstand waarop nog 1% van de blootgestelde mensen in de omgeving komt te overlijden bij een calamiteit met gevaarlijke stoffen

Zie verder: artikel 1, lid 1, onder k van het Bevi.

ISOR

Digitale database voor overige ramptypen en kwetsbare objecten.

Kwetsbaar object

Kwetsbare objecten zijn woningen en gebouwen, waarin (of waarbij) groepen personen verblijven gedurende een aaneengesloten tijd. Ook sommige gebouwen waarin/waarbij kleinere groepen verblijven, worden als kwetsbaar object gezien, wanneer die personen verminderd zelfredzaam zijn (bv. ziekenhuizen, bejaardenhuizen, kinderdagverblijven, etc.).

Voor een actuele lijst met beperkt kwetsbare objecten die onder de reikwijdte van het Bevi vallen, wordt verwezen naar www.wetten.nl.

Oriëntatiewaarde

De norm voor het groepsrisico is oriëntatiewaarde. Het bevoegde gezag mag hiervan afwijken als daar gewichtige redenen (motivatiebeginsel) voor zijn. Het groepsrisico en dus ook de oriëntatiewaarde wordt uitgedrukt in een grafiek (de fN-curve); het gaat om een zogenaamde cumulatieve kans:

• -

  kans op overlijden 10 personen = 10-5/jaar;

• -

  kans op overlijden 100 personen = 10-7/jaar;

• -

  kans op overlijden 1.000 personen = 10-9/jaar.

Plasbrandaandachtsgebied (PAG)

Een PAG is het gebied tot 30 meter van de weg waarin, bij de realisering van kwetsbare objecten, rekening dient te worden gehouden met de effecten van een plasbrand.

Plaatsgebonden risico (PR)

Bij het PR gaat het om de kans per jaar, die één persoon loopt om op een bepaalde plek dodelijk getroffen te worden door een ongeluk met gevaarlijke stoffen bij een bedrijf of transportas.

Voor het PR geldt een “harde” grenswaarde van 10-6/jaar (PR10-6) die op kaart kan worden aangeduid met een contour. Binnen deze contour mogen geen kwetsbare objecten zoals woningen of scholen liggen. Hieraan zal in alle gevallen moeten worden voldaan bij het vaststellen van Wabo besluiten. Er is in dit geval geen sprake van beleidsruimte voor het gemeentebestuur. Voor beperkt kwetsbare bestemmingen, zoals verspreid liggende woningen of kleine kantoren, geldt het PR niet als grenswaarde, maar als richtwaarde. Dit betekent dat op grond van zwaarwegende motieven van de norm mag worden afgeweken.

Zie verder: artikel 1, lid 1, onder o van het Bevi

Richtwaarde

Een richtwaarde geeft de kwaliteit aan die op het aangegeven tijdstip zoveel mogelijk moet zijn bereikt en die, waar zij aanwezig is, zoveel mogelijk moet worden standgehouden. Bij het begrip richtwaarde hoort de term ‘rekening houden met’. Deze term houdt in, dat slechts om gewichtige redenen van die waarde mag worden afgeweken. Richtwaarde is een wettelijk begrip en heeft – in tegenstelling tot een oriëntatiewaarde – een juridische status!

RIS (Risico Informatie Systeem)

De provincies beschikken over een kaart waarop de locaties met risicovolle bedrijven zijn weergegeven. Hierop staan ook transportroutes (gevaarlijke stoffen), mogelijke overstromingsgebieden en gebieden waar bosbranden kunnen voorkomen. Zowel het ministerie van BZK als het ministerie van I&M zijn in 2002 begonnen met het in beeld brengen van de risico’s in de leefomgeving van de burger. Het ministerie van BZK heeft de provincie opdracht gegeven om een risicokaart te maken waarbij de risicovolle inrichtingen met contouren op kaart gezet worden. Het RIS heeft en krijgt geen wettelijke status. De gemeenten hebben gegevens aangeleverd aan de provincie die zijn gebruikt voor het vullen van het RIS.

Risico

Het risico van gevaarlijke activiteiten wordt onderverdeeld in twee aspecten, namelijk in kansen en effecten:

• -

  kans: de berekende kans dat een bepaald ongeval of een ramp zich voordoet. Deze kans wordt gecombineerd met de kans dat er mensen door het ongeval overlijden. Op de risicokaart kunnen deze kansen soms in de vorm van risicocontouren worden weergegeven;

• -

  effect: wanneer er een ongeval of een ramp gebeurt, heeft dat in een bepaald gebied effecten. Op de risicokaart kan dit effectgebied aangegeven worden.

Risicoanalyse

Een risicoberekening met als resultaat één of meer risicocontour(en).

Risicobron

De plaatsen waar risico’s vandaan (kunnen) komen, worden risicobronnen genoemd. Het betreft hierbij:

• -

  bedrijven waar gevaarlijke stoffen worden gemaakt, gebruikt of opgeslagen;

• -

  routes en pijpleidingen waarover  gevaarlijke stoffen worden getransporteerd.

Risicocontouren

Een risicocontour geeft aan hoe hoog in de omgeving de overlijdenskans is door een ongeval met een risicobron. Deze contourlijnen kan men vergelijken met de gewone hoogtelijnen op een kaart. Binnen de contour is het risico groter, buiten de contour is het risico kleiner.

Risicoregister

Het risicoregister is een landelijk register waarin in opdracht van het ministerie van I&M risicosituaties met gevaarlijke stoffen zijn vastgelegd. In het register staan alle bedrijven die giftige, brandbare, explosieve en nucleaire stoffen verwerken of opslaan. Het register is een van de actiepunten van de overheid na de vuurwerkramp in Enschede (op 13 mei 2000). Het ministerie is bezig met het verplicht stellen voor bevoegd gezag om het risicoregister in te vullen en actueel te houden. Voor de inrichtingen waarvoor de gemeente bevoegd gezag is, krijgt deze de verantwoordelijkheid om de gegevens in te voeren en actueel te houden.

Risicovolle bedrijven

Bedrijven waarvan het invloedsgebied tot buiten de inrichtingsgrens reikt. Bedrijven die onder de criteria van het RIS of Bevi vallen.

Route gevaarlijke stoffen

Gemeenten zijn bevoegd om routes voor vervoer van gevaarlijke stoffen vast te stellen. Hierover moet het transport van gevaarlijke stoffen plaatsvinden (routeplichtige transporten).

Slachtoffer

Slachtoffers zijn de personen die gewond zijn geraakt of zijn overleden als gevolg van een ongeval of ramp.

Verminderd zelfredzame personen

Personen die voor de brandweer extra capaciteit verlangen in verband met de slechte zelfredzaamheid van deze personen. Hierbij dient te worden gedacht aan personen in ziekenhuizen, scholen, verzorgingstehuizen en objecten die geestelijk- of lichamelijk gehandicapten personen huisvesten.

Zelfredzaamheid

Zelfredzaamheid geeft aan in welke mate de aanwezigen in het effectgebied in staat zijn om zichzelf op eigen kracht in veiligheid te brengen. Daarnaast wordt ook steeds meer gesproken over “redzaamheid” (de ander in veiligheid brengen). De advisering kan zich hier richten op de voorlichting en de alarmering ter verhoging van de zelfredzaamheid.

Bijlage 3 beleid, wet- en regelgeving

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op relevante wet- en regelgeving voor de gemeente Veghel op het gebied van EV.

Risicovolle bedrijven

In 2004 is het ‘Besluit externe veiligheid inrichtingen’ (Bevi) in werking getreden. Hierin zijn de waarden voor het PR en het GR wettelijk verankerd en is er een directe relatie gelegd met de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en de Wet ruimtelijke ordening (Wro) .

Het besluit regelt dat het bevoegd gezag op grond van de Wabo alleen een vergunning kan verlenen als voldaan is aan de veiligheidsafstanden. Het regelt tevens dat een gemeente in het bestemmingsplan aantoont dat ze conform regelgeving omgaat met EV. Ruimtelijke plannen kunnen hierdoor direct aan het Bevi worden getoetst.

Transport van gevaarlijke stoffen 

Huidig beleid

Het externe veiligheidsbeleid voor het vervoer van gevaarlijke stoffen is op dit moment gebaseerd op de Nota risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen. Omdat deze nota niet in alle gevallen eenduidig wordt uitgelegd en toegepast, is dit beleid verder geoperationaliseerd en verduidelijkt in de circulaire ‘Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen’ (cRnvgs).

In deze circulaire wordt de risicobenadering uitgewerkt voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het vervoer van gevaarlijke stoffen binnen inrichtingen valt niet binnen het toepassingsbereik. In de circulaire wordt zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande wetgeving op het gebied van EV. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de uitwerking van de normen voor het PR en hoe het GR verantwoord moet worden. De risico’s vormen input voor besluitvorming omtrent vervoersbesluiten (zoals de aanleg van een nieuwe weg) en omgevingsbesluiten (zoals het vaststellen van een bestemmingsplan). In de cRnvgs zijn onder andere de veiligheidszones (PR) en de vervoershoeveelheden GF3 (brandbare gassen) beschreven.

Toekomstige Wetgeving vervoer gevaarlijke stoffen  

Naar verwachting zal in 2013 het Besluit transportroutes externe veiligheid (Btev) in werking treden. In het Btev wordt net zoals het Bevi getoetst aan de veiligheidsafstanden en geldt een verantwoordingsplicht bij ruimtelijke besluiten. Tevens worden voor sommige transportassen Plasbrandaandachtsgebieden (PAG) opgenomen in het Btev in verband met de mogelijke effecten van een ongeval met zeer brandbare vloeistoffen. Bij het vaststellen van het Btev wordt tevens het Basisnet Weg, Water en Spoor ingevoerd. In het Basisnet wordt een afweging gemaakt tussen ruimtelijke, vervoers- en veiligheidsbelangen. Op die manier wil het kabinet het vervoer van gevaarlijke stoffen zo duurzaam mogelijk maken en duidelijkheid bieden over de consequenties van dit vervoer.

Basisnet Weg

Het Basisnet Weg gaat alleen over het hoofdwegennet (rijkswegen en verbindende wegen die van belang worden geacht voor het vervoer van gevaarlijke stoffen). De provincies kunnen voor hun ‘eigen’ wegennet toetsen of een provinciaal Basisnet nodig is. Gemeenten hebben al voldoende instrumentarium om langs het gemeentelijke wegennet risico’s te beheersen, zoals het routeringinstrument en de bouwmogelijkheden binnen bestemmingsplannen. Het Basisnet Weg geeft voor het vervoer van gevaarlijke stoffen gebruiksruimtes aan. Die gebruiksruimtes worden uitgedrukt in maximale risico’s. Het maximale risico wordt uitgedrukt in een ruimtelijke contour die ten opzichte van een vast punt van de weg aangegeven wordt. In het algemene risicobeleid dat binnen Nederland wordt gehanteerd is bepaald dat de kans op overlijden als gevolg van een ongeluk met gevaarlijke stoffen maximaal 10-6/jaar mag zijn (dit is de zogenaamde veiligheidszone). De grootte van de veiligheidszone is langs elke weg anders, afhankelijk van de hoeveelheid en samenstelling van het vervoer (paragraaf 4.1.2).

Voor de bebouwing binnen 200 meter moeten gemeenten rekening houden met het GR. Dat betekent dat gemeenten bij plannen voor dichte bebouwing langs hoofdwegen moeten kijken naar mogelijkheden om het GR te beperken en naar lokale veiligheidsaspecten zoals de mogelijkheden voor de hulpverlening en de zelfredzaamheid, blusvoorzieningen en vluchtwegen voor de bewoners of gebruikers van de gebouwen. Via het Basisnet Weg worden voorzieningen getroffen om te voorkomen dat het GR door het groeiende vervoer te hoog wordt.

Tenslotte moeten gemeenten langs bepaalde wegen rekening gaan houden met de effecten van een ongeluk met zeer brandbare vloeistoffen. Bij een ongeval met een tankwagen met zeer brandbare vloeistoffen kan die uitstromen en in brand raken (plasbrand). Dat kan in een zone van 30 meter langs de weg tot slachtoffers leiden. De zone van 30 meter langs wegen waar veel zeer brandbare vloeistoffen vervoerd worden is daarom aangeduid als Plasbrand Aandacht Gebied (PAG). De gemeente moet bij ruimtelijke ontwikkelingen in die gebieden verantwoorden waarom op deze locatie wordt gebouwd en dienen er bouwkundige maatregelen te worden getroffen.

Basisnet Water

Het Basisnet Water bestaat uit een kaart met alle vaarwegen van CEMT klasse II en hoger.

• 1.

  Rood: belangrijke toegangen naar zeehavens;

• 2.

  Zwart: belangrijke binnenvaarwegen;

• 3.

  Groen: minder belangrijke vaarwegen.

Buiten het Basisnet vindt geen vervoer van gevaarlijke stoffen plaats, anders dan vloeibare brandstoffen in bunkerschepen tot 300t.  Voor de rode, zwarte en groene vaarwegen zijn gebruiksruimtes voor het vervoer gedefinieerd; voor de rode en zwarte vaarwegen gelden beperkingen voor RO-ontwikkelingen.

Het Basisnet Water kent geen externe veiligheidsknelpunten nu en (behoudens de Westerschelde) in de toekomst met een tijdshorizon van 2030. Voor de Westerschelde zijn specifieke convenanten gesloten om de situatie in de  toekomst te borgen, die qua inhoud aansluiten bij het Basisnet. Het Basisnet Water krijgt daarmee een wat andere functie dan bijvoorbeeld het Basisnet Weg. Het dient vooral om knelpunten ook in de verre toekomst te voorkomen en de veiligheidsambitie van het Basisnet vorm te geven.

Buisleidingen

Op 1 januari 2011 is het Besluit externe veiligheid buisleidingen (het Bevb) van kracht geworden. Het Bevb regelt de externe veiligheidsaspecten van buisleidingen. Hierbij is rekening gehouden met de specifieke kenmerken van een buisleiding als transportmodaliteit. Verder is het rijk bezig met een structuurvisie buisleidingen. In de Structuurvisie buisleidingen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) wordt een hoofdstructuur vastgelegd van ruimtelijke reserveringen (buisleidingstroken) voor het vervoer van gevaarlijke stoffen door buisleidingen in Nederland voor de komende 25 á 30 jaar. In veel leidingstroken liggen nu al één of meerdere buisleidingen. Hierin is bovendien ruimte beschikbaar voor het leggen van nieuwe buisleidingen voor aardgas, olieproducten of chemicaliën. Gemeenten zullen te zijner tijd de plicht krijgen in hun bestemmingsplannen rekening te houden met deze leidingstroken. De gemeente Veghel is in de structuurvisie opgenomen.

Binnen de PR-contour van 10-6 per jaar mogen zich geen (geprojecteerde) kwetsbare objecten bevinden. Voor (geprojecteerde) beperkt kwetsbare objecten is 10-6 per jaar een richtwaarde.

Het Bevb vermeldt, dat door het bevoegd gezag een verantwoording ten aanzien van de acceptatie van het berekende GR moet worden opgesteld bij ruimtelijke ontwikkelingen binnen het invloedsgebied van de buisleiding. De oriëntatiewaarde geldt hierbij als richtinggevend voor een maatschappelijk aanvaardbaar niveau.

Registratiebesluit/ministeriële regeling

Het doel van het kabinetsbeleid is om risico’s voor de burger inzichtelijk te maken. Daartoe is ondermeer de risicokaart ontwikkeld en worden de gemeenten gestimuleerd om de burgers actief over deze kaart te informeren. De kaart wordt gevuld met informatie uit het Risico informatiesysteem (RIS) dat bestaat uit:

• -

  Het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS), een database waarin de gegevens of risicosituaties van bedrijven en het werken met gevaarlijke stoffen zijn opgenomen;

• -

  Het Informatiesysteem overige Ramptypen (ISOR), ook een landelijke database waarin door de provincie de gegevens rondom b.v. specifieke kwetsbare objecten en de ramp-/ongevalsituaties die daar kunnen ontstaan, zijn opgenomen.

De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inventarisatie, de invoer en het onderhoud van het merendeel van de risicogegevens over objecten en inrichtingen binnen de gemeentegrenzen. Dat betekent dat bij de medewerkers die beleidsmatig bezig zijn met ruimtelijke ontwikkeling en milieu, maar ook bij de medewerkers die uitvoerend bezig zijn met bouwen, wonen en milieu, in het werkproces een moment moet worden ingebouwd waarop zij geprikkeld worden om na te denken over de risico’s voor woon- en leefomgeving van bepaalde (ruimtelijke- c.q. bedrijfsmatige-) ontwikkelingen. Als het dan gaat over risicovolle bedrijven of kwetsbare objecten waarvoor een vergunning wordt verleend, zal actualisatie van het RRGS/ISOR moeten plaatsvinden.

Risicocommunicatie

De Wet veiligheidsregio’s (Wvr) is begin 2010 aangenomen en is op 1 oktober 2010 in werking getreden. De nieuwe wet vervangt de Brandweerwet 1985, de Wet geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (Wghor) en de Wet rampen en zware ongevallen (Wrzo). In de wet zijn onder meer de bestuurlijke inbedding en de basisvereisten voor de organisatie van de hulpverleningsdiensten opgenomen, welke taken het bestuur van de Veiligheidsregio Brabant-Noord heeft en wat de minimumeisen zijn voor hulpverleners zoals de brandweer en geneeskundige diensten en het materieel dat ze gebruiken.

De veiligheidsregio’s zijn volgens de Wvr verantwoordelijk voor risicocommunicatie. De Veiligheidsregio Brabant-Noord is onlangs begonnen met het opstellen van een regionaal beleidsplan risicocommunicatie.

Bijlage 4 kwetsbare objecten ISOR

Bijlage 5 risicovolle inrichtingen RRGS