Verordening op de commissie voor Welstand en Monumenten voor het stadsdeel Amsterdam-Centrum

inhoud

Artikelsgewijze toelichting

Art 1.

In deze verordening wordt de samenstelling en de werkwijze geregeld van de geïntegreerde commissie voor Welstand en Monumenten. Het geïntegreerde karakter blijkt reeds uit de taakomschrijving. Het is dan ook zowel een verordening ingevolge artikel 8, lid 6, van de Woningwet juncto artikel 9.10 van de Bouwverordening Amsterdam 1993 en artikel 9.1 van de Bouwverordening Amsterdam 2003, als een verordening in de zin van artikel 15 van de Monumentenwet 1988. Tevens wordt er geadviseerd in het kader van de taakstelling zoals deze staat omschreven in de Verordening tot behoud van monumenten in het stadsdeel Amsterdam-Centrum.

Een parallel ontwikkeld beleid voor zowel monumenten als welstand biedt de mogelijkheid om een evenwicht tot stand te brengen tussen cultuurhistorische aspecten en de dynamiek van de stad. Knelpunten kunnen in een vroeg stadium worden gesignaleerd. Een gezamenlijke advisering sluit overigens accentverschillen niet uit. Zo zijn er monumentenzaken die niet of nauwelijks het welstandsbeleid raken (zoals interne aanpassingen van monumenten), terwijl er andersom ook welstandszaken zijn die weinig of geen raakvlak hebben met de monumentenzorg (zoals bouwplannen op nieuwbouwlocaties). Ondanks dergelijke verschillen, samenhangend met het verschil in wettelijke taken, is het doel om het spanningsveld tussen behoud en vernieuwing gezamenlijk te overbruggen.

Met de taak tot advisering omtrent welstandsvoorschriften wordt overigens ook gedoeld op de advisering omtrent de onderwerpen als bedoeld in artikel 9.1, leden 2 en 3, van de Bouwverordening Amsterdam 1993, inzake het beleid voor de visuele kwaliteit van de gebouwde omgeving (in beleidsnota's, ontwerpen, richtlijnen e.d.). Als gevolg van de wijziging van de Woningwet per 1 januari 2003 baseert de commissie haar advies op de criteria die in de Welstandsnota zijn opgenomen vanaf het moment dat deze nota in werking is getreden. Ook is opgenomen dat het Dagelijks Bestuur zonder advies van de commissie kan beoordelen of aanvragen voor licht-bouwvergunningsplichtige bouwwerken niet in strijd zijn met redelijke eisen van welstand of dat bestaande bouwwerken niet in ernstige mate in strijd zijn met redelijke eisen van welstand als bedoeld in artikel 19 van de Woningwet. Het Dagelijks Bestuur baseert het standpunt op de in de welstandsnota opgenomen welstandscriteria.

De taak omvat bovendien de kwaliteit van de openbare ruimte en het reclame-toezicht (Algemene Plaatselijke Verordening).

De taak omvat eveneens het adviseren over ontwerp-bestemmings-plannen (met inbegrip van stedebouwkundige programma's van eisen). De beoordeling van bouwplannen geschiedt in het kader van door het bestuur ontwikkeld beleid. In bestemmingsplannen wordt de kern van dit beleid vastgelegd. De commissie is zo in staat om zowel welstandsaspecten als monumentenaspecten in een vroeg stadium in te brengen.

De taakstelling is gericht op advisering aan het bestuur. Dat sluit weliswaar advisering aan aanvragers en ontwerpers niet uit, maar dergelijke adviezen komen uitsluitend voor rekening van de commissie en mogen uiteraard niet strijdig zijn met (ander) (deel) gemeentelijk beleid of regelgeving.

Art. 2.

Evenals bij de taakstelling komt ook in de samenstelling het integrale karakter van de commissie tot uitdrukking.

Om de deskundigheid te optimaliseren wordt uitgegaan van een samenstelling waarbij de disciplines architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur, kunsthistorie, restauratiekunde en beeldende kunst evenredig vertegenwoordigd zijn. De wijziging van de Woningwet per 1 januari 2003 maakt het benoemen van burgers met ervaringsdeskundigheid mogelijk. De samenstelling van de commissie kan dan ook uitgebreid worden met één of meer van deze ervaringsdeskundige leden. Het dient dan te gaan om leden die weliswaar niet zijn opgeleid als architect of monumentenspecialist, maar wel kennis en kundigheid hebben op deze gebieden. Bij de samenstelling van de commissie wordt er gestreefd naar een evenwichtige verdeling van het aantal deskundigen per discipline. Dit betekent dat het aantal ervaringsdeskundigen wordt afgestemd op de omvang van de subcommissies.

Bij de vorming van drie subcommissies is uitgegaan van een centrale organisatie met een decentrale verdeling naar werkgebieden. Dit kan echter formeel alleen functioneren voor die stadsdelen waar deze verordening ook bestuurlijk wordt overgenomen en vastgesteld. De meeste stadsdelen in de gemeente Amsterdam hebben de commissie voor Welstand en Monumenten aangewezen als adviescommissie.Voor het stadsdeel Amsterdam-Centrum is de commissie I werkzaam.

Globaal zijn de werkgebieden van de drie commissies als volgt:

1  de oude stad;

2  de 19de-eeuwse ring en de gordel '20-'40;

3  (westelijk deel) Algemeen Uitbreidingsplan, Zuidoost, Amsterdam-Noord en het westelijk havengebied.

De exacte grenzen zijn aangegeven op de bij de verordening behorende kaart.

Art. 3.

De commissie bestaat geheel uit onafhankelijke deskundigen. Dit betekent dat ook de voorzitter als zodanig wordt benoemd. Ondersteuning van ambtelijke zijde is mogelijk en gewenst, maar niet als lid van de commissie.

Gezien de eis van onafhankelijkheid wordt in het benoemingsbeleid gestreefd naar het redelijkerwijs beperken van architectleden met een reguliere praktijk in het adviesgebied en wordt eveneens gestreefd naar het benoemen van onafhankelijke leden die niet belangenorganisaties of andere adviesorganen vertegenwoordigen. De eis van onafhankelijkheid brengt ook met zich mee, dat commissieleden geen invloed hebben op het advies dat wordt uitgebracht over door hen zelf ingebrachte aanvragen. Het, bijvoorbeeld, architectlid, neemt dan geen deel aan de beraadslagingen.

De leden die als ervaringsdeskundige worden benoemd dienen ook aan een aantal eisen te voldoen.

Naast de eis dat deze leden onafhankelijk dienen te zijn en geen band mogen hebben met een adviesorganisatie of  belangenorganisatie die op deze gebieden opereert, dienen deze leden wel kennis en kundigheid op het gebied van architectuur en monumenten te hebben. Ook moeten deze leden een bouwtekening kunnen lezen.

De Gemeenteraad is het benoemend orgaan. Er kan slechts één benoemend orgaan zijn voor een commissie die zowel Burgemeester en Wethouders als Dagelijks Besturen van stadsdelen adviseert.

Stadsdeelbesturen die zich hierbij aansluiten door vaststelling van deze verordening, conformeren zich aan deze benoemingsbevoegdheid.

Anderzijds zullen betrokken stadsdeelbesturen bij de voordracht tot benoeming worden geraadpleegd door Burgemeester en Wethouders.

De zittingsduur van de leden, waarbij voor elk lid van de commissie een plaatsvervangend lid wordt benoemd, is bepaald op drie jaar. Een lid kan éénmaal worden herbenoemd. Een persoon kan dus zes jaar voor de commissie functioneren, eerst als plaatsvervanger en dan als lid. De beperking in zittingsduur vloeit voort uit het gestelde in artikel 12 B van de Woningwet. De gedachte hierachter is het welstandstoezicht verder te vermaatschappelijken. Een beperking in zittingsduur zorgt voor een tijdige vernieuwing van de leden. Mede op grond van dezelfde overweging en ook uit hoofde van efficiëncy gronden is er voor het benoemen van alle leden gekozen voor een éénvormig benoemingstraject, waarbij er geen onderscheid is gemaakt tussen leden die adviestaken hebben in het kader van de Woningwet en leden die adviestaken hebben bijvoorbeeld op het gebied van de Monumentenwet 1988. Deze wet stelt immers geen beperking ten aanzien van de duur van de benoeming van een lid van een adviescommissie.

Ontheffing van de taak kan onder andere worden verleend op eigen verzoek of bij verlies van de hoedanigheid waarop men is benoemd.

Art. 4.

Op grond van de wijziging van de Woningwet met ingang van 1 januari 2003 is de commissie verplicht jaarlijks een verslag van haar werkzaamheden op te stellen ten behoeve van de Stadsdeelraad. In dit verslag geeft de commissie aan hoe zij de in de welstandsnota opgenomen welstandscriteria heeft toegepast. De commissie zal in dit verslag ook uitleg geven over haar werkwijze, de openbaarheid van de vergaderingen, de aard van de beoordeelde plannen en of er het afgelopen jaar bijzondere projecten door de commissie zijn beoordeeld. Het doel van deze voorschriften is het publieke debat te bevorderen over de ruimtelijke kwaliteit in het stadsdeel.

Art. 7.

In de verordening is de openbaarheid van vergaderen in essentie vastgelegd. Een openbare behandeling is vooral van belang bij aanvragen die een cruciale betekenis zullen hebben voor de  verschijningsvorm van het stadsdeel.

Het vergaderschema en de vergaderplaats zullen ten minste bij het begin van een vergadercyclus  op de gebruikelijke wijze worden bekendgemaakt. Voorts is de agenda voor de vergadering altijd in te zien bij het secretariaat van de commissie en bij het voorlichtingscentrum ten Stadhuize of het desbetreffende stadsdeelkantoor. De commissie vermeldt deze informatie ook op haar internetsite.

De vergaderingen zijn openbaar. Een openbare behandeling betekent overigens geen inspraak. De aanvrager wordt in de gelegenheid gesteld zijn visie omtrent de aanvraag kenbaar te maken. Belanghebbenden kunnen een toelichting verzorgen.

In bijzondere gevallen, bij voorbeeld wanneer de integriteit van personen aan de orde kan zijn, kan besloten worden vergaderd.

Vanwege eenduidigheid van de adviezen gaat het om een meerderheidsstandpunt. De commissie vermeldt een minderheidsstandpunt in haar advies.

De commissie bepaalt, of er behoefte is aan ambtelijke bijstand, anders dan het secretariaat.

Bij aanvragen voor een monumentenvergunning wordt er bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de expertice van het bureau Monumenten en Archeologie. Dit bureau brengt een ambtelijk advies uit dat door de commissie betrokken wordt bij het opstellen van haar eigen advies. De commissie vermeldt het standpunt van het bureau Monumenten en Archeologie in haar advies. Het bureau Monumenten en Archeologie maakt echter geen deel uit van de commissie.

Om de specifieke positie van supervisoren tot uitdrukking te brengen, is bepaald dat de commissie voor haar advies de supervisor moet horen.

Weliswaar geeft de commissie een zelfstandig oordeel over de kwaliteit van een concreet plan, maar het is van wezenlijk belang dat er een goede communicatie is met degene die door het bestuur juist ook is aangewezen met het oog op het behalen van die kwaliteit.

De werkwijze van de subcommissies is gelijk aan de werkwijze van de commissie, echter uitgezonderd de besluitvorming over het advies. Daarmee wordt aangegeven dat de eindverantwoording bij de commissie berust. In de praktijk zal het advies worden uitgebracht door de betrokken subcommissie.

Bij verschil van inzicht binnen een subcommissie, bij complexe zaken of bij bijzondere projecten kan de besluitvorming over het advies worden overgedragen aan of overgenomen door de (plenaire) commissie.

Art. 8.

Op grond van art. 8 kan de commissie een lid mandateren tot advisering over plannen van het stadsdeel of kan zij bij voorbeeld de ambtelijk secretaris of medewerkers van het bureau Monumenten en Archeologie aanwijzen voor advisering over duidelijk omschreven zaken.

Art. 9.

De commissie dient haar advies op schrift te stellen. Het negatief advies dient te worden gemotiveerd. Bij een positief advies kan worden volstaan met een zgn. stempeladvies, indien het gaat om een aanvraag met een geringe complexiteit, zoals een aanvraag die volledig voldoet aan de uitgangspunten van de welstandsnota. Indien er echter sprake is van een meer complexe aanvraag wordt ook het positief advies van een motivering voorzien.

Bij het uitbrengen van een advies over een aanvraag in het kader van de Monumentenwet 1988 betrekt de commissie het standpunt van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bij het opstellen van haar advies. Ook moet in het advies duidelijk tot uitdrukking komen op grond van welke wettelijke taakstelling zij advies uitbrengt. Als bijvoorbeeld de commissie tegelijkertijd advies uitbrengt over een bouwaanvraag en over een monumentenaanvraag, moet uit het advies duidelijk blijken welk deel van het advies betrekking heeft op de Woningwet en op de Monumentenwet 1988 of de Verordening tot behoud van monumenten in het stadsdeel Amsterdam-Centrum. De commissie vermeldt in het advies ook een eventueel minderheidsstandpunt.

Art. 10.

De wijzigingen in de Woningwet met ingang van 1 januari 2003 maken het mogelijk dat de Stadsdeelraad de beslissing neemt één of meerdere gebieden in het stadsdeel uit te sluiten van welstandstoezicht. Dit is ook mogelijk ten aanzien van bepaalde nader omschreven bouwwerken en standplaatsen. De beslissing wordt niet genomen dan nadat de burgers inspraak hebben gehad over dit voornemen en deze commissie om advies is gevraagd.

Art.11.

In de stad is een aantal supervisoren werkzaam met specifieke taakopdrachten. Zij zijn aangesteld om de kwaliteit van bouwinitiatieven zodanig te sturen dat wordt voldaan aan specifieke kwaliteitseisen.

In dit artikel is dit nu geformaliseerd, juist ook met het oog op de relatie met de rol van de commissie.

Beide partijen hebben een eigen verantwoordelijkheid, maar raadplegen elkaar bij de vorming van hun oordeel. Voor de supervisor geldt dan ook wederkerig hetgeen bij de werkwijze van de commissie is aangegeven over de onderlinge communicatie.