Wijziging omtrent het hanteren van de eigen bijdrage in het leerlingenvervoer

De wetgever heeft met het opleggen van de eigen bijdrage bedoeld ouders verantwoordelijk te laten zijn voor een bepaald deel van de (werkelijk gemaakte) kosten van het vervoer, de zogenaamde drempel. Dit bedrag wordt per leerling in rekening gebracht.

Bij het drempelbedrag is de ouderlijke bijdrage gekoppeld aan de door de gemeente vastgestelde kilometergrens. Invoering van het drempelbedrag houdt in dat de kosten van het openbaar vervoer tot aan deze kilometergrens voor rekening van de ouders komen. In de modelverordening leerlingenvervoer van de VNG is de kilometergrens voor alle onderwijssoorten op zes kilometer gesteld. Dit is ook de bovengrens, zoals vastgelegd in de Wet op het Primair Onderwijs.

De toelichting op de modelverordening leerlingenvervoer stelt het volgende over het toepassen van de hardheidsclausule of maximaliseren van het drempelbedrag:

Met name wanneer veel kinderen gebruik maken van het leerlingenvervoer en het inkomen van de ouders relatief laag is, kan voor ouders een onevenredig grote financiële belasting ontstaan. In de modelverordening is er voor gekozen om dergelijke uitzonderingssituaties op te lossen door het verschuldigde drempelbedrag op grond van de hardheidsclausule van artikel 29 niet geheel in rekening te brengen. De gemeente kan er echter ook voor kiezen om in de verordening te bepalen dat het drempelbedrag een beperkt aantal keer, bijvoorbeeld maximaal twee keer, per gezin geheven wordt.

In de afgelopen jaren (2006-2009) hebben meerdere families met twee van hun kinderen van het leerlingenvervoer gebruik gemaakt. De in de inleiding beschreven familie is tot nu toe het enige gezin dat met meer dan twee kinderen van de regeling leerlingenvervoer gebruik maakt.

Onduidelijk is of het door K5 gemeenten aan hen opgelegde bedrag ad. € 1.735 daadwerkelijk een onevenredig grote financiële belasting voor het gezin oplevert. De familie heeft bij het indienen van de aanvragen geen aantekening gevoegd dat zij problemen voorzien met de te betalen eigen bijdragen. Ook is de familie niet in bezwaar gegaan tegen de beschikkingen. K5 gemeenten heeft bij het opstellen van de beschikkingen geen nader onderzoek gedaan naar de hoogte van het totale gezinsinkomen.

Het feit dat vier kinderen uit een gezin dusdanige leerproblemen ondervinden dat zij naar een speciale school voor basisonderwijs zijn verwezen, mag als uitzonderlijk worden bestempeld. In de bevolkingsprognose 2006-2050 geeft het Centraal Bureau voor de Statistiek aan dat het modale gezin uit twee kinderen zal blijven bestaan. Het ligt daarom niet in de lijn der verwachting dat het aantal gezinnen dat met meer dan twee kinderen gebruik maakt van het leerlingenvervoer sterk zal stijgen.

In 2009 bedraagt het modaal inkomen bruto om en nabij € 31.500 (CPB). Netto levert dit een jaarlijks inkomen op van ongeveer € 19.500 inclusief vakantiegeld. In veel gezinnen is echter sprake van tweeverdieners. Het CPB hanteert voor het gezinsinkomen van tweeverdieners de insteek dat de hoofdkostwinnaar modaal verdient en de partner de helft van een modaal inkomen verdient. Dit komt grotendeels overeen met cijfers van het CBS, dat aangeeft dat het modaal besteedbaar inkomen tussen € 32.000 en € 34.000 ligt.

Bij het hanteren van een maximum van twee maal een eigen bijdrage per gezin is een gezin op jaarbasis € 867 verschuldigd voor het vervoer. Dit betekent dat zo’n 3% van het netto-jaarinkomen besteed wordt aan de verplichte eigen bijdragen. Handhaving van het heffen van een eigen bijdrage voor het vervoer van alle kinderen uit een gezin zou voor een gezin op modaal inkomensniveau, waarvan vier kinderen gebruik maken van het leerlingenvervoer, betekenen dat 6% van het gezinsinkomen opgaat aan het leerlingenvervoer. Ten opzichte van het totale gezinsinkomen is dit een vrij grote financiële belasting.

Ter vergelijking: het CBS geeft tevens cijfers over het bestedingenniveau in Nederland. Uit de data blijkt dat gemiddeld genomen 16% van het gezinsinkomen op gaat aan voeding, 35% aan wonen, 6% aan kleding en schoeisel, 7% aan hygiëne en geneeskundige verzorging, 34% aan ontwikkeling, ontspanning en verkeer en 3% aan overige bestedingen. Bij de laatste post dient u te denken aan contributies van maatschappelijke organisaties, collectes, donaties, particuliere verzekeringen etc.

Handhaving van het beleid dat voor alle kinderen in één gezin die gebruik maken van het leerlingenvervoer een eigen bijdrage te heffen, leidt tot de onwenselijke situatie dat de ouders zich geconfronteerd zien met een extra financiële belasting op de bestedingenpost ontwikkeling, ontspanning en verkeer. De extra middelen voor het leerlingenvervoer gaan daarmee ten koste van bijvoorbeeld sportcontributies, vrijetijdsbestedingen etc. Ik adviseer u daarom om in het vervolg nog slechts voor twee kinderen uit één gezin een eigen bijdrage te heffen.

Deze wijziging past binnen de huidige verordening. Het staat de gemeente vrij om met behulp van artikel 24 betreffende de hardheidsclausule van alle artikelen in de verordening af te wijken. Aanpassing van de verordening is derhalve niet noodzakelijk. Wel dient in de beschikkingen duidelijk opgenomen te worden dat bij het derde kind en verder op grond van de hardheidsclausule geen eigen bijdrage wordt geheven.

In het schooljaar 2009-2010 maakt zoals hierboven al gemeld slechts 1 gezin met meer dan twee kinderen gebruik van de regeling leerlingenvervoer. Aangezien wegens miscommunicatie bij de afdeling in de afgelopen jaren de bezuinigingsmaatregel dat voor ieder kind uit het gezin een bijdrage moet worden betaald niet is doorgevoerd, wordt voorgesteld om de verstuurde beschikkingen over het jaar 2009-2010 in te trekken en aan de familie slechts twee eigen bijdragen te belasten.

Aldus besloten in in het college van B&W der gemeente Nederlek, gehouden op 29-09-09,