Kostentoedelingsverordening waterschap Reest en Wieden 20005

Noot

1[Toelichting: Onder a wordt het begrip kosten, zoals dat geldt voor de kostentoedelingsverordening, nader gedefinieerd. De onder b, c en d gegeven definities van de begrippen ingezetenen, zakelijk gerechtigden gebouwd en ongebouwd zijn conform artikel 11, tweede lid, van de Waterschapswet. In de algemene toelichting is reeds ingegaan op de relatie tussen de begroting en de kostentoedelingsverordening. ]

Noot

2[Toelichting: De taak waterkering omvat de zorg voor de primaire waterkeringen, als bedoeld in de Wet op de waterkering. De eerste stap van de kostentoedeling bij de waterkeringszorg betreft het bepalen van het belanghebbend taakgebied. De tweede stap betreft het vaststellen van de belangencategorieën. In de stappen drie en vier worden de belangen van de ingezetenen (algemene taakbelangen) ten opzichte van de belangen van de gebouwde en ongebouwde onroerende zaken (specifieke taakbelangen) bepaald. TaakgebiedBij het bepalen van het belanghebbend gebied voor waterkeringen is de NAP + 2,0 m lijn als grens bij het vaststellen van de hoge gronden bepalend. Deze grens wordt in het algemeen door het Rijk en provincies gehanteerd als inundatielijn bij dreiging van hoog water vanuit zee.IngezetenenZowel in Overijssel als in Drenthe heeft men op provinciaal niveau aangegeven, dat alleen de ingezetenen beneden de hoge grondenlijn in de omslag voor waterkeringen dienen te worden betrokken. Ingezetenen hebben belang bij de waterkeringszorg, voorzover de bewoonbaarheid van het gebied in het geding is. Hiervan is sprake als het waterschap primaire waterkeringen in beheer heeft. De werkgroep Havelaar heeft voorstellen gedaan over het bepalen van de omvang van het kostenaandeel van de algemene taakbelangen. Het kostenaandeel van de ingezetenen voor de taak waterkering wordt daarbij afhankelijk gesteld van de bevolkingsdichtheid in het waterschapsgebied. Het belang van de ingezetenen bij de waterkeringstaak is groter naarmate in een beschermd gebied meer ingezetenen wonen. In artikel 32, lid a, van Reglement voor het waterschap Reest en Wieden is deze wijze van bepalen van het kostenaandeel als uitgangspunt opgenomen. De werkgroep Havelaar heeft bandbreedtes aangegeven voor de percentages van het kostenaandeel van de ingezetenen bij de waterkeringstaak:Zie bijlage, tabel AHet aandeel algemene taakbelangen is vastgesteld op 38%. Hierbij is uitgegaan van een taakgebied van 335 km2 en een inwoneraantal van circa 67.000. De bevolkingsdichtheid is daarmee circa 200/km2 waarmee de bevolkingsdichtheid als laag is beoordeeld Aangezien de dichtheid iets boven het gemiddelde van de bandbreedte ligt is het hierbij passende percentage van 38% vastgelegd.Gebouwd en ongebouwdHet belang van de onroerende zaken bij de waterkeringszorg is gelegen in de instandhouding van deze goederen. Door de waterkeringszorg worden de onroerende zaken beschermd tegen overstroming. Het ligt daarom in de rede om het belang van de onroerende zaken bij de waterkeringszorg te relateren aan de beschermde waarde (artikel 32, lid b, Reglement voor het waterschap Reest en Wieden). Voor de waarde gebouwd is daarbij uitgegaan van de totale waarde in het economische verkeer (WOZ waarden) van de gebouwde onroerende zaken die in de omslag voor de waterkeringszorg betrokken worden.Voor de waarde ongebouwd is uitgegaan van de gemiddelde verkoopprijs in het jaar 2004 voor onverpacht los bouw- en grasland  zonder melkquotum, met uitzondering van familietransacties in de regio van het waterschap. De kostenaandelen ongebouwd (9%) en gebouwd (53%) zijn vervolgens bepaald door de waarde gebouwd respectievelijk ongebouwd te relateren aan de som van de waarde ongebouwd en gebouwd.]

Noot

3[Toelichting: De waterkwantiteitsbeheerstaak van het waterschap omvat de waterafvoer en -aanvoer, evenals het beheer en onderhoud van de watergangen (en de daarbij behorende werken) die dienen tot aanvoer, afvoer en berging van water. In samenhang hiermee behoort ook het regelen van de grondwaterstanden, via het beheer van oppervlaktewater, tot de taak van het waterschap Reest en Wieden. De eerste stap van de kostentoedeling betreft het vaststellen van het belanghebbend taakgebied. Als belanghebbend taakgebied voor de algemene en specifieke taakbelangen geldt het hele waterschapsgebied van het waterschap Reest en Wieden. Op grond van artikel 31 van het reglement zijn de kosten aan de categorieën ongebouwd, gebouwd en ingezetenen toegedeeld. Hiermee is ook de tweede stap gezet: vaststelling van de belangencategorieën.IngezetenenIn overeenstemming met artikel 33 van het reglement is het kostenaandeel van de ingezetenen toegedeeld naar de mate waarin deze categorie voor haar functioneren in het taakgebied belang heeft bij de waterstaatkundige verzorging door het waterschap. Evenals de provincie, heeft het waterschap het IPO/UvW-Rapport inzake de kostentoedeling (werkgroep Havelaar) als basis gehanteerd bij het bepalen van het ingezetenenaandeel aan de hand van de mate van afhankelijkheid van de ingezetenen (in relatie tot de taakvervulling door het waterschap). Aan de hand van gebiedskenmerken zijn bandbreedtes genomen voor de mate van afhankelijkheid en binnen deze bandbreedtes is gedifferentieerd naar bevolkingsdichtheid. De werkgroep Havelaar geeft de volgende richtlijn:Tabel Mate van afhankelijkheid ingezetenen bij waterkwantiteitsbeheer ; Kostenaandeel ingezetenen; Geringe afhankelijkheid; 15 à 20%; Aanmerkelijk afhankelijkheid; 20 à 25%; Sterke afhankelijkheid; 25 à 30%; Gering = in incidentele gevallen is er sprake van wateroverlast voor de ingezetenen indien de waterstaatkundige verzorging door het waterschap achterwege zou blijven. Bijvoorbeeld in hooggelegen gebieden met vrij afstromend water, waar waterstaatkundige werken nodig zijn om overstroming vanaf hoger gelegen delen te voorkomenAanmerkelijk = op gezette tijden is er sprake van overlast voor de ingezetenen indien de waterstaatkundige verzorging door het waterschap achterwege zou blijven. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan lager gelegen gebieden die deels vrij afstromend zijn en deels bemalen worden. Het waterkwantiteitsbeheer is hiermee bepalend voor de bewoonbaarheid van het gebied.Sterk = in het waterschap zou er nagenoeg continu sprake zijn van overlast voor de ingezetenen indien de waterstaatkundige verzorging door het waterschap achterwege zou blijven. Dit komt voor in gebieden die (nagenoeg) volledig bemalen worden en daardoor niet of nauwelijks bewoonbaar zonder kunstmatige waterafvoer.Voorafgaande omschrijvingen uit het rapport van de werkgroep richten zich (te) eenzijdig op het al dan niet voorkomen van wateroverlast voor ingezetenen. De huidige taakopvatting van de waterschappen gaat echter verder dan het voorkómen van wateroverlast. Door bijvoorbeeld antiverdrogings- en natuurontwikkelingsprojecten draagt het waterschap ook bij aan de ontwikkeling van de leefomgeving van ingezetenen. In aanvulling op de werkgroep Havelaar is dit aspect bij het bepalen van het aandeel ingezetenen betrokken.In het waterschapsgebied van Reest en Wieden geldt dat de ingezetenen een "aanmerkelijk belang" bij de waterstaatkundige verzorging van het beheersgebied hebben. Dit aanmerkelijke belang kan worden verklaard uit:

• enerzijds bemaling door de gemalen A.F. Stroink en Zedemuden;

• anderzijds vrij afstromend, met intensief stuwbeheer en wateraanvoer.

Op grond van de richtlijnen van de Werkgroep Havelaar beweegt het aandeel ingezetenen zich dus ergens tussen 20-25%. Voor de keuze van een percentage binnen deze bandbreedte speelt de gemiddelde bevolkingsdichtheid een rol. Deze bedraagt 143 inwoners/km2 en kan als "laag" worden aangeduid (minder dan 350 inwoners/km2). Dan zou dit leiden tot een aandeel ingezetenen van 20%. Zoals hiervoor is opgemerkt, acht het waterschap de benadering van de werkgroep Havelaar te eenzijdig gericht op wateroverlast. Er wordt onvoldoende aangesloten bij de huidige taakopvatting van het waterschap op gebied van integraal waterbeheer. Via artikel 4, derde lid, van het Reglement voor het waterschap Reest en Wieden wordt deze bredere taakopvatting zelfs reglementair verankerd. Het waterschap draagt in toenemende mate bij aan de instandhouding en ontwikkeling van de leefomgeving van ingezetenen: van belang voor het  "recreërengedeelte" uit het ingezetenen belang van kunnen wonen, werken en recreëren. Het waterschap Reest en Wieden kent een relatief grote oppervlakte aan bos- en natuurgebieden (circa 30% van de totale oppervlakte) en diversiteit van belangen in het beheersgebied (die in toenemende mate met elkaar conflicteren). Het aandeel algemene taakbelangen is met inachtneming van het bovenstaande vastgesteld op 25%.Ongebouwd en gebouwdHet kostenaandeel gebouwd vormt samen met het kostenaandeel ongebouwd het kostenaandeel specifieke taakbelangen. Het belang van gebouwd en ongebouwd bij het waterkwantiteitsbeheer is, naast het instandhoudingbelang, voornamelijk gelegen in de aanwendingsmogelijkheden van de gebouwde en ongebouwde onroerende zaken. De taakuitoefening van het waterschap is gericht op het treffen van voorzieningen om deze aanwendingsmogelijkheden veilig te stellen en/of te optimaliseren. Op grond van artikel 33, onder b, van het Reglement voor het Waterschap Reest en Wieden dienen de kosten die niet aan de ingezetenen zijn toegedeeld, te worden toegedeeld aan de categorieën gebouwd en ongebouwd in bij benadering te bepalen kosten van het waterstaatkundige voorzieningenniveau van het geheel van de gebouwde onderscheidenlijk ongebouwde onroerende zaken.Deze verhouding is bepaald met gebruikmaking "methode Oldambt". Deze methode is algemeen geaccepteerd als een geschikte methode om de bedoelde verhouding te bepalen. In de toelichting op het Reglement voor het waterschap Reest en Wieden is deze methode impliciet aanbevolen. De methode Oldambt is een modelmatige berekeningsmethode om na te gaan welke voorzieningen er voor de onderscheidende soorten van onroerende zaken worden getroffen en welke kosten daaraan verbonden zijn.  Daarbij wordt via een methodiek, waarbij in eerste instantie de directe kosten voor gebouwd en ongebouwd worden bepaald en in tweede instantie de gemeenschappelijke kosten naar rato worden verdeeld, de kostenaandelen gebouwd en ongebouwd bepaald. De resultaten van de toepassing van deze methode zijn thans neergelegd in het TAUW-rapport "Herziening kostentoedeling 2005 waterschap Reest en Wieden". De in dit rapport berekende verhouding van de kostenaandelen gebouwd en ongebouwd bedragen respectievelijk 20% en 55%. ]

Noot

4[Toelichting: Op de kaart die bij het reglement hoort, wordt als taakgebied voor de vaarwegenzorg het boezemgebied van Noordwest-Overijssel aangegeven. Het boezemgebied kan enkel via de grote doorgaande provinciale vaarwegen worden bereikt. Eenmaal in dit gebied hebben de waterschapsvaarwegen ofwel een lokaal karakter ofwel een verbindingsfunctie tussen de grote doorgaande provinciale vaarwegen Het taakgebied is vervolgens begrensd op grond van de volgende criteria: • de gronden die behoren tot het peilgebied van de boezem en • lager liggen dan NAP 0,00 m.Tot het boezemgebied behoren de gebieden die tot het peilgebied van de boezem behoren. Hiervan moeten de vrij afwaterende gebieden in de omgeving van Paasloo en St. Jansklooster worden afgezonderd. Dit wordt gerealiseerd door de hoogteligging ten opzichte van NAP 0,00 m toe te voegen.Met de vaarwegenzorg binnen het begrensde taakgebied zijn vooral bovenwaterschappelijke, recreatieve, belangen gediend. Voor wat betreft de financiering hiervan zij verwezen naar de bestuursovereenkomst “Beheer lokale waterschapsvaarwegen in Noordwest-Overijssel, alsmede uitvoering overeengekomen kostenverdeling (17 juni 1998 MWA98/1028 Gedeputeerde Staten Overijssel)” tussen de provincie Overijssel, de vier gemeenten in Noordwest Overijssel en waterschap Wold en Wieden c.q. Reest en Wieden (als rechtsopvolger). Naast de bovenwaterschappelijke (recreatieve) functie hebben de bij het waterschap in het beheer zijnde vaarwegen ook nog een ontsluitingsfunctie. Zij maken het gebruik van ongebouwde onroerende zaken mogelijk. Dit betekent, dat de resterende kosten van de vaarwegenzorg door de eigenaren ongebouwd moeten worden gedragen. Ingezetenen en eigenaren gebouwd binnen het taakgebied dragen niet bij in de resterende kosten van de vaarwegenzorg.]

Noot

5[Toelichting: In 1999 heeft een wetswijziging van artikel 119, Waterschapswet het expliciet mogelijk gemaakt om een deel van de kosten die worden gemaakt voor de taken direct toe te delen aan de veroorzakende categorieën. Het betreft kosten die worden gemaakt voor heffing en invordering, de perceptiekosten, en de kosten van verkiezingen. De toelichting op deze wetswijziging, geeft aan dat bij deze drie kostensoorten onevenredigheden kunnen ontstaan tussen verdeling naar werkelijke kosten en verdeling op basis van toerekening naar de mate van belang.Kosten van verkiezingen Bij de kosten van verkiezingen speelt een rol het aantal kiesgerechtigden bij de verschillende categorieën. Bij veel stedelijk gebied binnen het waterschap zal het aantal kiesgerechtigden van de categorie ingezetenen al vrij snel aanmerkelijk meer zijn dan bij de categorie ongebouwd en gebouwd. De totale kosten van verkiezingen kunnen in principe worden verdeeld op basis van het aantal kiesgerechtigden per categorie. Kosten van verkiezingen worden in vier jaar afgeschreven, parallel aan de zittingsduur van het bestuur. Kosten van heffing en invorderingHierbij kan onder andere gedacht worden aan de kosten van kadastrale mutaties, de kosten van de waardemutaties gebouwd te betalen aan de gemeenten in het kader van de wet WOZ, de kosten van de kostentoedeling en classificatie en de kosten van kwijtschelding.Toepassing Waterschap Reest en WiedenGezien de aandelen van de kosten over de taken (zie Hoofdstuk 4 Rapport Tauw) ligt het voor de hand om de categoriekosten over het taakgebied voor de taak waterkwantiteitsbeheer te verdelen. De kosten worden bij de taak over de categorieën verdeeld en bij de taakkosten opgeteld bij het vaststellen van de heffingsomslagen.]

Noot

6[Toelichting: De vastlegging van de inwerkingtreding van de kostentoedelingsverordening is mede van belang in verband met de werkingsduur van de verordening. In de Waterschapswet is immers bepaald dat de kostentoedelingsverordening ten minste éénmaal in de vijf jaar herzien dient te worden. Indien daar aanleiding toe is, kan de verordening ook eerder dan na een periode van vijf jaar herzien worden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn indien de belangenverhoudingen door een stedelijke uitbreiding of landinrichting een substantiële wijziging ondergaan. Dit kan tevens het geval zijn bij overgang naar een andere methode van kostentoedeling (bijvoorbeeld de methode Delfland).]