Verordening Maatregelen en handhaving IOAW en IOAZ

Toelichting 1 Algemeen

Met ingang 1 januari 2010 is de Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (Wet BUIG) in werking getreden. Hierdoor hebben de gemeenten een grotere financiële en beleidsmatige verantwoordelijkheid rond de uitvoering van de IOAW, IOAZ, WWIK en Bbz 2004 gekregen.De IOAW, IOAZ en het Bbz 2004 kenden tot 1 januari 2010 een financieringsystematiek waarbij 75% bij het Rijk kon worden gedeclareerd en 25% drukte op het gemeentelijke budget; de WWIK kende daarnaast een financieringssystematiek waarbij 100% kon worden gedeclareerd. Per 1 januari 2010 is een systeem van volledige budgetfinanciering ingevoerd, zoals dit reeds van toepassing is op het WWB-inkomensdeel.Met de Wet BUIG worden de financiële middelen van de ‘kleine inkomensregelingen’ gebundeld in het volledig gebudgetteerde I-deel dat de gemeente ontvangt voor de bijstandsverstrekking op grond van de WIJ/WWB. Gemeenten krijgen door de wet aldus een grotere verantwoordelijkheid en lopen ook meer financieel risico.Door de Wet BUIG wordt het aantal landelijke regels teruggedrongen. In de plaats komt een grotere beleidsruimte voor de gemeente. Daardoor wordt van de gemeente ook gevraagd om op een aantal punten zelf beleid te ontwikkelen.De “Verordening maatregelen en handhaving IOAW en IOAZ 2010” voorziet in het afstemmingsbeleid voor de IOAW en IOAZ. Dit beleid was geregeld bij Algemene Maatregel van Bestuur. Deze landelijke regeling, alsmede de desbetreffende boetebepalingen, zijn echter met de Wet BUIG komen te vervallen. Op basis van het inwerkingtredingbesluit is het aan de gemeenten om in een bij verordening vastgelegd beleid te voorzien.In de opgestelde verordening is er uitdrukkelijk voor gekozen om met betrekking tot de IOAW en IOAZ te komen tot een zo veel mogelijk analoog aan het WIJ/WWB-regime toe te passen afstemmingsbeleid.Daarbij is voor wat betreft de hoogte van de op te leggen maatregelen aangesloten bij de hoogte van de maatregelen zoals die in de “Verordening afstemming en handhaving WWB 2007” en de “Verordening maatregelen en handhaving WIJ 2009” zijn opgenomen. Op deze manier wordt geborgd dat er een gelijksoortig maatregelregime is voor dezelfde gedragingen, ongeacht welke “uitkeringswet” van toepassing is.Opgemerkt dient te worden dat in afwijking van de WWB, de IOAW en IOAZ in een aantal situaties de mogelijkheid creëren om de uitkering (gedeeltelijk) blijvend te weigeren dan wel een maatregel voor onbepaalde duur op te leggen.Daar waar in de verordening een weigering voor onbepaalde duur is opgenomen is daaraan de bevoegdheid van het college gekoppeld om de maatregel te herzien, indien bijzondere omstandigheden daartoe aanleiding geven.Indien geen herzieningsmogelijkheid zou worden ingebouwd zou nl. het maatregelregime te veel afwijken van het regime voor WIJ/WWB en zou er geen ruimte zijn voor het rekening houden met de individuele situatie van betrokkenen.HandhavingOp grond van art. 35 van de IOAW en IOAZ dient de gemeenteraad tevens bij verordening regels te stellen met betrekking tot het bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik van de IOAW en IOAZ. De WIJ en de WWB kennen een soortgelijke verplichting.In de Verordening afstemming en handhaving WWB 2007 zijn regels vastgesteld ten aanzien afstemming en ten aanzien van misbruik en oneigenlijk gebruik van de WWB.In de verordening maatregelen en handhaving WIJ 2009 zijn beide onderwerpen ook gecombineerd in één verordening. Hierdoor hoefde geen afzonderlijke fraudeverordening te worden opgesteld. Deze systematiek is ook nu weer gevolgd en beide onderwerpen (maatregelen en handhaving) zijn verwerkt in deze verordening. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTINGArtikel 1. BegripsomschrijvingDit artikel bevat de verschillende begripsomschrijvingen. Een aantal omschrijvingen verdient enige extra aandacht.Onder c. de IOAW/IOAZGekozen is voor een definitie die gelijktijdig naar beide wetten verwijst nu een groot deel van de bepalingen in beide wetten identiek is qua nummering en inhoud en aldus voorkomen wordt dat steeds specifiek naar elke afzonderlijke wet verwezen moet worden.Onder e. uitkeringsnormDe WWB werkt met verlagingen op de netto bijstand. Om een identiek systeem in de IOAW en IOAZ te creëren is het wenselijk om een begrip te introduceren dat verwijst naar een netto norm.Onder f. maatregelIn afwijking van de WWB wordt ook het blijvend of tijdelijk (gedeeltelijk) weigeren van de uitkering binnen deze verordening als maatregel aangemerkt. Dit houdt verband met de extra mogelijkheden binnen de IOAW en IOAZ op dit vlak.Onder g. inkomenQua inkomensbegrip wordt aangesloten bij het inkomensbegrip binnen de IOAW en IOAZ. Dit wijkt af van het binnen de WWB gehanteerde inkomensbegrip.Onder i. belanghebbendeDaar de in artikel 20, tweede lid IOAW opgenomen bevoegdheden tot het opleggen van een maatregel, blijkens dat artikel, daar enkel gelden voor de persoon die is aangewezen op arbeid in dienstbetrekking, is ook het begrip belanghebbende in die zin ingeperkt.Artikel 2. Het opleggen van een maatregelDit artikel bundelt het bepaalde in artikel 20, eerste lid IOAZ en artikel 20, tweede lid IOAW.

Artikel 3. BerekeningsgrondslagZoals reeds aangegeven wordt de maatregel toegepast op de netto norm.Artikel 4. Hoogte en duur van de maatregelDit artikel bepaalt de algemene duur van een maatregel op 1 maand. Door de duur van de maatregel in de algemene bepalingen op te nemen, wordt voorkomen dat overal waar een maatregel wordt genoemd steeds weer moet worden aangegeven dat deze voor 1 maand wordt opgelegd. Het derde lid maakt hier een algemene uitzondering op, door bij recidive de duur te verdubbelen.Artikel 5. Het besluit tot opleggen van een maatregel Het verlagen van de inkomensvoorziening omdat een maatregel wordt opgelegd, vindt plaats door middel van een besluit. In dit artikel wordt aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en dan met name het motiveringsbeginsel. Het motiveringsbeginsel houdt onder andere in dat een besluit aan betrokkene kenbaar is gemaakt en deugdelijk is gemotiveerd (afdeling 3.7 Awb ).Artikel 6. Horen van belanghebbendeBehoeft geen nadere toelichtingArtikel 7. Afzien van het opleggen van een maatregelEerste lidEen reden om af te zien van het opleggen van een maatregel is dat elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt danwel dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit (‘lik op stuk’) is het nodig dat een maatregel spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt opgelegd. Om deze reden wordt onder b. geregeld dat het college geen maatregelen oplegt voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.Tweede lidHierin wordt geregeld dat om dringende redenen kan worden afgezien van het opleggen van een maat- regel. Wat dringende redenen zijn is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd.Derde lidHet besluit om af te zien van een maatregel kan wel een rol spelen bij het vaststellen van recidive (artikel 4 lid 3). Om die reden moet het besluit af te zien van een maatregel om dringende redenen schriftelijk kenbaar worden gemaakt aan de belanghebbende.Vierde lidHierin wordt geregeld dat het college kan volstaan met het opleggen van een waarschuwing in bijzondere omstandigheden. Wat bijzondere omstandigheden zijn, is afhankelijk van de individuele situatie van de belanghebbende. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan een belanghebbende die zeer actief meewerkt aan zijn arbeidsinschakeling, maar een enkele keer is vergeten zijn inschrijving bij het UWV- WERKbedrijf te verlengen. In dit geval zou het toepassen van een verlaging op de uitkering een te zware maatregel kunnen zijn, terwijl het toch goed is een waarschuwing te geven om het belang van de inschrijving te onderstrepen.Artikel 8. Ingangsdatum en tijdvakEerste lidHet opleggen van een maatregel vindt plaats door het verlagen van de uitkering. Verlaging van de inkomensvoorziening kan in beginsel op twee manieren:• met terugwerkende kracht, door middel van een herziening van de inkomensvoorziening; of• door middel van verlaging van het uitkeringsbedrag in de eerstvolgende maand(en).Het verlagen van de inkomensvoorziening die in de nabij toekomst wordt verstrekt, is de gemakkelijkste methode. De gemeente hoeft in dat geval niet over te gaan tot herziening van de inkomensvoorziening en het te veel betaalde bedrag aan inkomensvoorziening terug te vorderen. Om die reden is in dit lid vastge- legd dat een maatregel in beginsel wordt opgelegd met ingang van de eerstvolgende kalendermaand waarover de inkomensvoorziening nog niet betaalbaar is gesteld, waarbij wordt uitgegaan van de voor die maand geldende uitkeringsnorm.Tweede lidWanneer een inkomensvoorziening nog niet (volledig) aan de belanghebbende is uitbetaald, kan het praktisch zijn om de verlaging van de inkomensvoorziening te verrekenen met het bedrag dat nog moet worden uitbetaald.Artikel 9. Samenloop van gedragingen en recidiveDit artikel regelt de situatie dat één gedraging de schending oplevert van meerdere in de IOAW/IOAZ genoemde verplichtingen (eerste lid) dan wel de situatie waarin sprake is van meerdere gedragingen (tweede lid).Artikel 10. Indeling in categorieënDe gedragingen die verband houden met het niet nakomen van een aantal in art. 37 van de IOAW/IOAZ opgenomen verplichtingen, worden in drie categorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet realiseren of behouden van arbeidsinschakeling.Ten opzichte van de WWB-afstemmingsverordening zijn in deze bepaling geen gedragingen opgenomen die verband houden met het niet aanvaarden dan wel het door eigen toedoen verliezen van algemeen geaccepteerde arbeid. Dit houdt verband met het feit dat juist bij deze gedragingen de IOAW en IOAZ de mogelijkheid biedt tot tijdelijke of blijvende (gedeeltelijke) weigering van de uitkering. De sanctie bij deze vorm van gedragingen is daarom in een apart hoofdstuk opgenomen (hoofdstuk 3).Artikel 11. De hoogte en duur van de maatregelIn het tweede lid is uitwerking gegeven aan de binnen de IOAW geboden mogelijkheid om bij het door eigen toedoen niet verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid de uitkering (gedeeltelijk) te weigeren voor onbepaalde tijd.Artikel 12. Door eigen toedoen verliezen van algemeen geaccepteerde arbeid en Artikel 13. Niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeidIn deze bepalingen zijn de mogelijkheden die de IOAW en IOAZ biedt om de uitkering (tijdelijk en/blijvend geheel of gedeeltelijk) te weigeren volledig uitgewerkt.Artikel 14. Te laat verstrekken van gegevensBehoeft geen nadere toelichtingArtikel 15. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de uitkeringIn dit artikel wordt de zogeheten ‘nulfraude’ geregeld: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de uitkering.Artikel 16. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen met gevolgen voor de uitkeringEerste lidIn het geval dat de inlichtingenplicht van art. 13 IOAW/IOAZ heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog verstrekken van de uitkering wordt de op te leggen maatregel afgestemd op de hoogte van het benaderingsbedrag. De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelings- bedrag. Tweede lidDe maatregel wordt afgestemd op de hoogte van het bedrag dat ten onrechte of te veel aan uitkering is verstrekt (het fraudebedrag). Dit lid regelt de hoogte van de maatregelen die voor, de te onderscheiden categorieën van ten onrechte of te veel ontvangen uitkering, worden opgelegd. Met de indeling in categorieën wordt bewerkstelligd dat de maatregel toeneemt naarmate het fraudebedrag hoger is.Artikel 17. Zeer ernstige misdragingenEerste lidOnder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd.In de IOAZ/IOAZ wordt gesproken over ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’. Dit betekent dat alleen (zeer) agressief gedrag tegenover leden van het college en zijn ambtenaren aanleiding zijn voor het opleggen van een maatregel. Er kan dus geen maatregel worden opgelegd als een klant zich agressief heeft gedragen tegenover een medewerker van een andere organisatie die belast is met de uitvoering van de IOAW/IOAZ (bijvoorbeeld een re-integratiebedrijf). Het is in dat geval wellicht wel mogelijk om een maatregel op te leggen op grond van art. 10 van deze verordening.Tweede lidDe categorieën geven de respectievelijke graad van de ernstige misdragingen aan. De daarbij te nemen maatregelen nemen overeenkomstig in zwaarte toe. Hierbij worden de volgende categorieën van misdragingen onderscheiden:a. verbaal geweld (schelden, discriminatie);b. intimidatie (uitoefenen van psychische druk), zaakgericht fysiek geweld (vernielingen);c. mensgericht fysiek geweld (mishandeling).Indien zich meerdere agressieve gedragingen tegelijkertijd voordoen, wordt overwogen meerdere maatregelen toe te passen.Het opleggen van een maatregel staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een maatregel op, terwijl het daarnaast met betrekking tot deze gedraging ook nog aangifte kan doen bij de politie.Artikel 18. HandhavingsplanMiddels deze bepaling wordt uitvoering gegeven aan de verplichting die de IOAW en IOAZ opleggen aan de gemeenteraad om bij verordening regels te stellen met betrekking tot het bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik van deze regelingen. De bepaling is identiek aan hetgeen in de verordening afstemming en handhaving WWB 2007 en in de Verordening maatregelen en handhaving WIJ 2009 is opgenomen terzake van dezelfde verplichting op grond van de WWB en de WIJ.Artikel 19. Uitvoering en nadere regelsEvenals de uitvoering van de WWB en de WIJ ligt de uitvoering van deze verordening bij het college.Indien het college dat noodzakelijk acht, kan het nadere regels vaststellen voor de uitvoering.Artikel 20. HardheidsclausuleOp grond van dit artikel heeft het college de bevoegdheid de artikelen van deze verordening buiten toepassing te verklaren of daarvan af te wijken voor zover onverkorte toepassing van deze artikelen onredelijk dan wel onbillijk zal zijn.Artikel 21. InwerkingtredingDit artikel behoeft geen toelichtingArtikel 22. CiteertitelDit artikel behoeft geen toelichting